Οι σύγχρονοι Διάλογοι των Αθηνών
Η μελέτη της ελληνικής σκέψης στο επίκεντρο του διεθνούς συνεδρίου που διοργανώνουν το Ιδρυμα Ωνάση και επτά διεθνείς φορείς
Του Γιωργου Θ. Καλοφωνου*
Μια σημαντική τομή στον τρόπο που προσλαμβάνουμε τον ελληνικό πολιτισμό φιλοδοξεί να προκαλέσει το μεγάλο διεθνές συνέδριο που διοργανώνει το Ιδρυμα Ωνάση με τίτλο «Οι Διάλογοι των Αθηνών» για τα εγκαίνια της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών τον Νοέμβριο του 2010 στην Αθήνα, σε συνεργασία με επτά διεθνείς φορείς υψηλού κύρους - το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το Ινστιτούτο της Γαλλίας, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, την Αυστριακή Ακαδημία, την Ιταλική Ακαδημία Επιστημών, το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ.
Μέσα στη βαθιά κρίση που διατρέχει τον σύγχρονο κόσμο, όχι μόνο στο οικονομικό και το πολιτικό επίπεδο, αλλά κυρίως στο πολιτισμικό και το ηθικό, αναδύεται εμφατικά ένα αίτημα επανεκτίμησης των παραμελημένων αξιών του ανθρωπισμού. Πηγή αρχέγονη του ανθρωπισμού, η μελέτη και η καλλιέργεια της ελληνικής σκέψης και του ελληνικού πολιτισμού είχε πάντοτε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και τη διαμόρφωση του κυρίαρχου «δυτικού» πολιτισμού που μοιάζει να έχει εισέλθει σε μια σκοτεινή περίοδο παρακμής. Σήμερα οι ελληνικές σπουδές, παρότι διατηρούν διεθνώς ένα υψηλότατο επιστημονικό επίπεδο, τείνουν προς την εσωστρέφεια και την περιθωριοποίηση, μέσα στην καταλυτική τάση της συνεχούς συρρίκνωσης του ευρύτερου χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών προς όφελος της τεχνικής γνώσης, της εξειδίκευσης και του κατακερματισμού, της κυριαρχίας των κριτηρίων του επαγγελματισμού και της ανταγωνιστικότητας.
Οι αξίες του ανθρωπισμού
Το αίτημα της επαναφοράς τους στο προσκήνιο είναι λοιπόν κρίσιμο και δεν αφορά απλώς την επιβίωση ενός χειμαζομένου επιστημονικού κλάδου ούτε τη νοσταλγία ενός εξιδανικευμένου παρελθόντος που, ακόμη και αν υπήρξε, έχει χαθεί πλέον ανεπιστρεπτί. Πρόκειται για αίτημα διαλόγου των αξιών του ανθρωπισμού με τον σύγχρονο κόσμο, ενός διαλόγου που θα στοχεύσει στην ενσωμάτωση των κατακτήσεων της σύγχρονης τεχνολογίας, που θα εντοπίσει τα προβληματικά σημεία, που θα επιδιώξει να συμβάλει μακροπρόθεσμα στην εξεύρεση βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων και, κυρίως, εναλλακτικών τρόπων να αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τον κόσμο μας.
Οι Διάλογοι των Αθηνών αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία να εκκινήσει η διαδικασία αυτού του ευρύτερου διαλόγου, πράγμα που διαφαίνεται στο σκεπτικό του συνεδρίου και στην όλη οργανωτική του δομή, όπως παρουσιάστηκε πρόσφατα από τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνη Σ. Παπαδημητρίου, τον πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής Γεώργιο Μπαμπινιώτη και την επιστημονική συντονίστρια του συνεδρίου, βυζαντινολόγο Νίκη Τσιρώνη, μετά το πέρας της πρώτης συνεδρίασης -σε πλήρη σύνθεση- της οργανωτικής του επιτροπής, την οποία απαρτίζουν σαράντα προσωπικότητες από τον διεθνή και τον ελληνικό επιστημονικό χώρο που συμμετέχουν ενεργά στον όλο σχεδιασμό.
Μακριά από την αρχαιοπληξία που συχνά χαρακτηρίζει συναφή εγχειρήματα, ο ελληνικός πολιτισμός δεν αντιμετωπίζεται από τους οργανωτές ως ένα στατικό και αμετάβλητο κλασικό ιδεώδες, αλλά ως φαινόμενο δυναμικό, που θα εξεταστεί στη διαχρονία του, από την αρχαιότητα στους μέσους και τους νεώτερους χρόνους. Επιπρόσθετα, το συνέδριο προκρίνει έναν διάλογο διεπιστημονικό και διακλαδικό, σε μια προσπάθεια να υπερκερασθούν οι παρενέργειες της απόλυτης εξειδίκευσης που επικρατεί στις μέρες μας, ακόμη και στον ευρύτερο χώρο των ελληνικών σπουδών. Τέλος, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχει σήμερα η ψηφιακή τεχνολογία, ο διάλογος θα είναι πολυεπίπεδος και διαρκής. Θα ξεκινήσει στο Διαδίκτυο αρκετούς μήνες πριν από την πραγματοποίηση του συνεδρίου και θα συνεχιστεί κατά τη διάρκειά του, εντός και εκτός της Στέγης, αλλά και μετά το πέρας των εργασιών του, πάντοτε μέσω της δικτυακής πύλης του, που θα εξακολουθήσει να λειτουργεί, παρέχοντας παράλληλα πληθώρα υπηρεσιών και πληροφοριών που θα σχετίζονται με τον ελληνικό πολιτισμό σε όλες του τις εκφάνσεις.
Εξι θεματικές
Αντανακλώντας τη σταθερή προσήλωση των οργανωτών στο παρόν και το μέλλον, το σημείο εκκίνησης του συνεδρίου δεν είναι η αρχαιότητα αλλά ο σύγχρονος κόσμος. Οι έξι θεματικές του καλύπτουν σύγχρονες προβληματικές και ζητήματα, που θα εξεταστούν υπό το πρίσμα της κλασικής ελληνικής σκέψης και της εξέλιξής της: Ταυτότητα και Ετερότητα, Ιστορία και Ιστορίες, Λόγος και Τέχνη, Δημοκρατία και Πολιτεία, Επιστήμες και Ηθική, Ποιότητα Ζωής. Πρόκειται για μια διαδικασία που αναμφίβολα θα λειτουργήσει αναδραστικά, προσφέροντας νέες προσεγγίσεις στη μελέτη του ελληνικού πολιτισμού. Εκτός λοιπόν από τους καθαυτό ειδικούς των ελληνικών σπουδών, στο συνέδριο θα προσκληθούν να συμμετάσχουν θετικοί επιστήμονες, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, φιλόσοφοι, πνευματικοί δημιουργοί και διανοούμενοι, των οποίων το έργο έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την ελληνική παιδεία.
Το όλο εγχείρημα εμφανίζεται εξαιρετικά φιλόδοξο. Τη δυνατότητα επιτυχίας του εγγυάται η διεθνής ακτινοβολία των επτά συνεργαζόμενων φορέων και του ιδίου του Ιδρύματος Ωνάση. Με αξιοθαύμαστη μεθοδικότητα και αποτελεσματικότητα, στα 34 έτη της λειτουργίας του, το Ιδρυμα έχει δραστηριοποιηθεί στον χώρο των ελληνικών σπουδών και του πολιτισμού τόσο εντός της Ελλάδος όσο και διεθνώς, δημιουργώντας και συντηρώντας ένα ευρύτατο δίκτυο που θα αποδειχθεί πολύτιμο για την υλοποίηση των Διαλόγων των Αθηνών. Ανάμεσα στους 3.500 περίπου Ελληνες που έχουν λάβει υποτροφίες για να σπουδάσουν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, ανάμεσα στους 700 ξένους μελετητές που έχουν λάβει ενισχύσεις και τιμητικές χορηγίες για να επισκεφθούν τη χώρα μας, ανάμεσα, επίσης, στους 100 Ελληνες και ξένους πανεπιστημιακούς που έχουν περιοδεύσει τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ με χορηγίες του Ιδρύματος, υπάρχουν σημαντικοί άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης, ορισμένοι από τους οποίους είναι ήδη μέλη της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου.
Δυόμισι χιλιάδες χρόνια ακριβώς μετά τη Μάχη του Μαραθώνα, η έκβαση της οποίας επέτρεψε στον κλασικό κόσμο να αναπτυχθεί, η πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση θα δώσει τη δυνατότητα στην Αθήνα να ξαναβρεθεί στο επίκεντρο των εξελίξεων, φιλοξενώντας ένα διεθνές δίκτυο καλλιέργειας και διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού. Εύχεται κανείς, το μεγαλόπνοο αυτό εγχείρημα να αποδειχθεί επιτυχημένο και οι προσεχείς Διάλογοι των Αθηνών να είναι οι πρώτοι μιας μακράς σειράς.
* Ο κ. Γ. Θ. Καλόφωνος είναι ιστορικός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου