"Η Μεγάλη Χίμαιρα" του Μ.Καραγάτση

O Δημήτρης Τάρλοου, ο σκηνοθέτης της 

θαλασσογραφία Wagner

παράστασης και εγγονός του Μ. Καραγάτση αναφέρει  στην εφημερίδα τα Νέα ότι «Η Μεγάλη Χίμαιρα είναι η κόντρα Ελλάδας-Δύσης». Είπε, επίσης, δύο λόγια για τον παππού του και για το μυστηριώδες «Μ» πριν το επίθετο του: «Το «Μ. Καραγάτσης» είναι λογοτεχνικό ψευδώνυμο – Δημήτρη Ροδόπουλο τον έλεγαν, το όνομά του πήρα. Το σκαρφίστηκε για να μην πάρει είδηση ο πατέρας του πως ασχολιόταν με τη λογοτεχνία. Ο παππούς μου λάτρευε τον Ντοστογιέφσκι. Συνήθιζε να διαβάζει τα έργα­ του κάτω από μια μεγάλη φτελιά, ένα μαυροδέντρι, «καραγάτσι» στα τούρκικα. Και το «Μ» αναφέρεται στον αγαπημένο του ντοστογιεφσκικό χαρακτήρα, τον Μίτια των «Αδερφών Καραμάζοφ». Ο Καραγάτσης ήταν όντως παράξενος. Ευχάριστος στις παρέες και με δαιμονικό χιούμορ, αλλά βαρύθυμος στο σπίτι του κι ευερέθιστος – συχνά αφόρητος. Δεν πίστεψε ποτέ στην αγάπη. Στην παράστασή μας, μόνο για μία στιγμή, θα με δείτε να τον ερμηνεύω» είπε στο αθηνόραμα.

Το μυθιστόρημα «Η Μεγάλη Χίμαιρα» παρουσιάζει αρκετές αντιστοιχίες με το  μυθιστόρημα «Η Μικρά Αγγλία» της Ιωάννας Καρυστιάνη καθώς και στα δύο κυριαρχεί το υδάτινο στοιχείο, η αδυσώπητη θάλασσα με τις χαρές και τις πίκρες που χαρίζει. Δεσπόζουν τα ελληνικά νησιά (Σύρος,  Άνδρος), ο παράνομος έρωτας υποβόσκει (Σπύρος και οι αδερφές Όρσα-Μόσχα, Μαρίνα και τα αδέρφια Γιάννης και Μηνάς) με τα ολέθρια αποτελέσματα του. Σε αυτό το επικό ερωτικό μυθιστόρημα παρακολουθούμε την ιστορία μιας Γαλλίδας, της Μαρίνας Μπαρέ, που έρχεται να ζήσει στην Ελλάδα, ερωτευμένη και παντρεμένη με έναν Έλληνα εφοπλιστή, αλλά και συνεπαρμένη από την ελληνική κλασσική παιδεία και τους αρχαίους έλληνες κλασικούς. Η επαφή όμως με την ίδια την χώρα των ονείρων της, τη φέρνει αντιμέτωπη με τις δικές της Χίμαιρες παρασύροντας τη στο πάθος  και στην αυτοκαταστροφή. Ο Καραγάτσης σε αυτό το μυθιστόρημα που κλείνει την γνωστή τριλογία «Γιούγκερμαν- Λιάπκιν- Χίμαιρα», μελετάει την δυνατότητα προσαρμογής των ξένων στην ελληνική πραγματικότητα.

  πηγή http://www.protothema.gr/culture/article/395291/i-megali-himaira-tou-karagatsi-apo-ton-eggono-tou-dimitri-tarloou/

  διαβάστε εδώ

H πρώτη ελληνίδα πεζογράφος

Συμπληρώνονται σε λίγες μέρες από το θάνατο της πρώτης ελληνίδας πεζογράφου, της Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου. Πρώτη, αφού η παλαιότερη στα χρόνια Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (1801-1832) ουσιαστικά περιορίστηκε μόνο στην αυτοβιογραφία της. H Παπαδοπούλου πέθανε στο νοσοκομείο του Βαλουκλή στην Κωνσταντινούπολη, απ' όπου καταγόταν, στις 8 Μαρτίου 1906, σε ηλικία τριάντα εννέα ετών από καρκίνο του στομάχου. Στα εν λόγω «Φιλανθρωπικά Καταστήματα» η Παπαδοπούλου κατέληξε ύστερα από μεγάλη προσωπική περιπέτεια και περιδίνιση, αφού οι συνθήκες την είχαν αναγκάσει να κινηθεί μεταξύ Κωνσταντινουπόλεως, Σηλυβρίας (Θράκης), Βουκουρεστίου και Θεσσαλονίκης.

H Παπαδοπούλου υπήρξε εκπαιδευτικός. Σπούδασε στο ονομαστό Παρθεναγωγείο «Παλλάς» της Πόλης απ' όπου και αποφοίτησε, παίρνοντας το πτυχίο της δασκάλας. Αρχικά δίδαξε στα εκεί εκπαιδευτήρια και για ένα χρονικό διάστημα υπήρξε οικοδιδασκάλισσα των παιδιών του γνωστού γιατρού Φώτη Φωτιάδη, ενός από τους κυριότερους εκπροσώπους του εκπαιδευτικού δημοτικισμού στην Πόλη. H ταύτιση του ονόματός της με τον Φωτιάδη, η κοινωνική της δράση και κυρίως η δημοσίευση διηγημάτων της σε μια γλώσσα αποκλίνουσα από την καθαρεύουσα, στάθηκαν οι λόγοι που η Παπαδοπούλου προκάλεσε την αντίδραση των δημοσιογραφικών, εκπαιδευτικών και εκκλησιαστικών κύκλων της Πόλης.

* Δημοσιεύσεις και αντιδράσεις

H έκδοση, το 1887, του «Ημερολογίου των Κυριών», μέσω του οποίου προβάλλονταν κυρίως γυναικεία θέματα, η ίδρυση του «Προοδευτικού Συλλόγου Κυριών», το 1893, η έκδοση, μαζί με τον ποιητή Ιω. Γρυπάρη, του αξιόλογου φιλολογικού-λογοτεχνικού περιοδικού «Φιλολογική Ηχώ», το 1896, το οποίο, όπως έγραψε ο N. A. Βέης (Βées), άνοιξε «ανεπιφυλάκτως τας σελίδας της εις τον δημοτικισμόν και έγινε ο σύνδεσμος των νέων λογοτεχνικών κατευθύνσεων μεταξύ Αθηνών και Βασιλευούσης», κι επίσης η συχνή αρθρογραφία της και ιδίως η δημοσίευση διηγημάτων της στον ημερήσιο τύπο, ήσαν αρκετά για να προκαλέσουν ανάλογες αντιδράσεις.

H Παπαδοπούλου, για να πάψει να είναι στο επίκεντρο των σχολίων άρχισε να επινοεί άλλες μεθόδους. Τα δημοσιεύματά της, για ένα διάστημα, δεν τα υπέγραφε πλέον με το όνομά της, αλλά χρησιμοποιούσε ψευδώνυμα, κι όχι ένα, αλλά εφτά! Και είναι: Σατανίσκη, Σάνκο Πάνσας, Βυζαντίς, Βοσπορίς, Ανατολίτισσα, Θρακοπούλα και ενίοτε το βαφτιστικό της όνομα, Αλεξάνδρα.

Για την πραγματοποίηση όσων θεωρητικά, για το γυναικείο ζήτημα, είχε συλλάβει, εκτός από την έκδοση του «Ημερολογίου των Κυριών», το οποίο, ας σημειωθεί, προηγείται χρονικά από το ομόλογο ημερολόγιο της αθηναίας Καλλιρρόης Παρέν, νεαρή δασκάλα αυτή, και μάλιστα άγαμη, δε δίστασε, μέσα σε μια τόσο αντιφατική κοινωνία, να προχωρήσει και στην ίδρυση συλλόγου. Πρόκειται για τον «Προοδευτικό Σύλλογο των Κυριών», για τον οποίο δέχτηκε σφοδρές επικρίσεις, ιδιαίτερα από τους κύκλους της εφ. «Νεολόγος» του Σταύρου Βουτυρά. Ο «Νεολόγος» βρήκε τη σύσταση του συλλόγου αυτού «αρκούντως προοδευτικήν και νεωτεριστικήν», για τούτο και, αρθρογραφώντας εναντίον της, κατέληξε: «Ταύτα λαβέ π' όψιν ψευδώνυμος δεσποινίς και μη θέλης παντού και πάντοτε να εγείρης κεφαλήν, ιδρύουσα Προοδευτικούς Συλλόγους. Αφες κατά μέρος Προοδευτικούς Συλλόγους και διαμαρτυρίας και παραδόξους αρχάς και ιδέας περί χειραφετήσεως της γυναικός. Καταγίνου εις την οικιακήν οικονομίαν και εκεί επίστησον την προσοχήν σου, διότι η γυνή εγεννήθη διά τον οίκον, ενώ ο ανήρ διά την επιστήμην και την κοινωνίαν». Μέσα σ' αυτό το κλίμα κινήθηκε και η Πατριαρχική Κεντρική Εκπαιδευτική Επιτροπή, αρμόδια για τα εκπαιδευτικά θέματα του ελληνισμού της Πόλης, και το 1899 η Παπαδοπούλου αποκλείστηκε απ' όλα τα σχολεία. Κι ήταν αυτό που την ανάγκασε να πάρει το δρόμο της εξορίας για το Βουκουρέστι, όπου προσλήφθηκε ως οικοδιδασκάλισσα από πλούσιους ομογενείς, όπως ο τραπεζίτης Π. Σπανδωνίδης.

Στο Βουκουρέστι η Παπαδοπούλου δραστηριοποιήθηκε με διάφορους τρόπους στους κύκλους της ομογένειας. Πέρα από τη δωρεάν διδασκαλία στο «Παρθεναγωγείο» της Ελληνικής Αστικής Σχολής «Ο Ευαγγελισμός», δεν έπαυε να δημοσιεύει άρθρα, και ιδίως διηγήματα, στην εκεί εκδιδομένη εφ. «Πατρίς» του Σπ. Σίμου. Με την κήρυξη του Μακεδονικού Αγώνα τη βρίσκουμε να έχει επαφές με τον μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη και με τους κύκλους του Παύλου Μελά. Είναι ο λόγος που εγκαταλείπει το Βουκουρέστι και έρχεται στη Θεσσαλονίκη, όπου αναλαμβάνει τη διεύθυνση του «Πρακτικού Παρθεναγωγείου», του Στέφανου Νούκα, το οποίο λειτουργούσε παράλληλα προς το «Μαράσλειον Ελληνογαλλικόν Λύκειον», ενώ ταυτόχρονα μετέχει ενεργώς στην εκπαίδευση των βουλγαροφώνων Ελλήνων της περιοχής Μελενίκου. Είχε πιστέψει πως τα εθνικά θέματα δεν λύνονται σε στρογγυλές τράπεζες, εφόσον στον κόσμο κυριαρχεί το συμφέρον και το «διεθνές δίκαιο το καταπατούν οι ισχυροί της Γης» (είναι τα λόγια της) και χρειάζεται δράση.

H ασθένεια ωστόσο ανέκοψε κάθε περαιτέρω δραστηριότητά της και ύστερα από τη μεταφορά της στην Κωνσταντινούπολη, μέσα σε ένα μήνα, απεβίωσε «από καρκίνον της πλευρικής μοίρας του στομάχου μετά συμφύσεως προς τα κοιλιακά τοιχώματα και διηθήσεις των μεσεντερίων αδένων», όπως σημειώνεται στο οικείο βιβλίο του νοσοκομείου. Αλλά η Παπαδοπούλου μάς είναι κυρίως γνωστή ως πεζογράφος. Είναι η πρώτη γυναίκα που καλλιέργησε συστηματικά το νεοελληνικό διήγημα, προκαλώντας την προσοχή των κριτικών και των αθηναϊκών κύκλων γενικότερα. Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, «υπήρξε η προσφιλής συνεργάτις παντός σχεδόν ελληνικού εντύπου». Διηγήματά της δημοσιεύονται στα κυριότερα περιοδικά και ημερολόγια της Αθήνας, όπως «Εστία», «Παναθήναια», «Πινακοθήκη», «Εθνική Αγωγή», «Εθνικόν Ημερολόγιον» (Σκόκου), «Νέα Ελλάς» κ.ά.

Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης και το γεγονός ότι ανάμεσα στους τριάντα τέσσερις συγγραφείς, οι οποίοι ανθολογούνται στην ιστορικά πρώτη ανθολογία νεοελληνικού διηγήματος, που κυκλοφόρησε το 1896 στην Αθήνα με τον τίτλο «Ελληνικά Διηγήματα», η μοναδική γυναίκα της ανθολογίας είναι η Παπαδοπούλου. Για περισσότερες λεπτομέρειες δείτε το άρθρο Εδώ

Υποψήφιος για διεθνές βραβείο ο Ευγένιος Τριβιζάς

ελευταία ενημέρωση: 01/06/2012 10:48

Τον συγγραφέα παιδικών βιβλίων και θεατρικών έργων Ευγένιο Τριβιζά πρότειναν από κοινού ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και η Εταιρεία Συγγραφέων, ως τον έλληνα υποψήφιο για το διεθνές βραβείο παιδικής λογοτεχνίας «Astrid Lindgren Memorial Award (ALMA)» για το 2013.

Το βραβείο θεσπίστηκε από τη σουηδική κυβέρνηση το 2002, στη μνήμη της δημοφιλούς συγγραφέως παιδικής λογοτεχνίας Άστριντ Λίντγκρεν (1907-2002), γνωστής για τις ιστορίες της με πρωταγωνίστρια την Πίπη Φακιδομύτη.

Το βραβείο τιμά κάθε χρόνο συγγραφείς, εικονογράφους, αφηγητές ή υπέρμαχους της φιλαναγνωσίας, των οποίων το έργο αντανακλά το πνεύμα της Άστριντ Λίντγκρεν.
Σκοπός του βραβείου είναι να αυξήσει το ενδιαφέρον γύρω από τη λογοτεχνία για παιδιά και νέους και να προωθήσει την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 5 εκατ. σουηδικών κορονών, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο χρηματικό έπαθλο που δίνεται για βραβείο παιδικής λογοτεχνίας.
Τον νικητή επιλέγει 12μελής κριτική επιτροπή από σουηδούς μελετητές, συγγραφείς, εικονογράφους, κριτικούς και βιβλιοθηκονόμους.
Ο νικητής ανακοινώνεται κάθε χρόνο τον Μάρτιο στο Βίμερμπι, την πατρίδα της Άστριντ Λίντγκρεν.
Η απονομή γίνεται τον Ιούνιο σε ειδική τελετή στη Στοκχόλμη.

πηγή/αναδημοσίευση  http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4726550

Η συγγραφέας που έγραψε το Νησί,πιστή στην Ελλάδα!Διαβάστε άρθρο της

Αγαπά την Ελλάδα σαν να είναι Ελληνίδα.

Η Victoria Hislop, η Βρετανίδα συγγραφέας που έγραψε "Το νησί" και "Ο γυρισμός" σε άρθρο της στην Daily Telegraph γράφει για την Ελλάδα και τις δύσκολες ώρες της.


"Το πάθος μου για την Ελλάδα άρχισε την πρώτη ημέρα που πήγα εκεί για διακοπές πριν από 30 χρόνια και έχει γίνει πιο έντονο από τότε. Έχω πάει στο "πάρτι" που ήταν κάποτε η Ελλάδα. Τώρα μοιράζομαι το "hangover". Και είναι απελπιστικά οδυνηρό και λυπηρό”...


Τα άδεια εστιατόρια και τα μπουζούκια δεν περνάνε απαρατήρητα κατά τις τελευταίες επισκέψεις τις στην Ελλάδα σχολιάζοντας πως δεν πίστευε ποτέ ότι οι Έλληνες θα μειώσουν τις εξόδους τους γιατί "δεν είναι στο DNA τους να μένουν μέσα". "Οι Έλληνες είναι ένας πολύ περήφανος λαός και νιώθουν ταπεινωμένοι από αυτό, που τους έχει συμβεί. Τουλάχιστον μια φορά την ημέρα, κάποιος θα αναφέρει το θέμα του χρέους αλλά και για το πόσα χρωστά η Γερμανία στην Ελλάδα από την εποχή του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου" αναφέρει .

Παράλληλα, σημειώνει πως "οι περισσότεροι Έλληνες δεν κάνουν πλάκα με το ευρώ" ενώ αναφέρεται στην ανησυχία των πολιτών για τις καταθέσεις τους.Αποκαλύπτει ότι δεν θα αποσύρει χρήματα που διατηρεί σε ελληνική τράπεζα, γιατί δεν θέλει να είναι άπιστη προς την Ελλάδα.

"Ασυνήθιστο για Μάη μήνα, έβρεξε πολύ την περασμένη εβδομάδα. Από το μπαλκόνι μου, μπορούσα να δω το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί στο Παναθηναϊκό στάδιο για την τελετή παράδοσης της Ολυμπιακής Φλόγας.Ύστερα από αρκετές ώρες, ο κόσμος έφυγε και ξαφνικά βγήκε ένα ουράνιο τόξο στον αθηναϊκό ουρανό. Η Ελλάδα γέννησε το δράμα. Ελπίζω για το καλό όλων που ζουν σε αυτή την απίστευτη χώρα, το ουράνιο τόξο να είναι συμβολικό και σύντομα η Ελλάδα να βρει "το χρυσό της λιμάνι" καταλήγει η Βρετανίδα συγγραφέας.

 πηγή: http://www.onalert.gr/default.php?pname=Article&catid=2&art_id=14675

Παρουσίαση του "Νήματος"στο βιβλιοπωλείο "Λυχνάρι" στις Μοίρες την Τρίτη 21 Φεβρουαρίου 2012

Τα ντοκουμέντα της Ιστορίας: Η Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη

Η αγριότητα των Τούρκων, η έλλειψη όπλων και οι κόντρες του αρχιστράτηγου με τους αγωνιστές

Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη andrikakis@patris.gr

Η αρχή της επανάστασης του 1821 στην Κρήτη

Η άγρια διοίκηση των Τούρκων, μέσα από μια έκθεση του Καλλίνικου Κριτοβουλίδη, οι πρώτες μάχες και η σύγκρουση του αρχιστράτηγου και γενικού επάρχου Μιχαήλ Αφεντούλιεφ με την ηγεσία των επαναστατών



«Κρητικόν Πάνθεον», λαϊκή λιθογραφία με προσωπογραφία των ηρώων των κρητικών αγώνων, από το 1770, μέχρι την επανάσταση του 1897. Δεσπόζει η μορφή του Δασκαλογιάννη, ενώ αριστερά πάνω, στην πρώτη σειρά, απεικονίζονται αγωνιστές του 1821, όπως ο Βασίλειος Χάλης και ο Σήφακας.

Το «Πάνθεον» εκτυπώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Εμμανουήλ Μπλαζουδάκη και αντίτυπα υπάρχουν στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και στο Μουσείο Βενιζέλου, του δήμου Αθηναίων

Η έναρξη της επανάστασης του 1821 στην Κρήτη ξεκίνησε υπό τις χειρότερες συνθήκες, και χωρίς την προετοιμασία που υπήρχε στην υπόλοιπη Ελλάδα. Αποκομμένο από τον υπόλοιπο σκλαβωμένο ελληνικό χώρο, το νησί ζούσε ίσως την πιο βάρβαρη κατοχή, την αγριότερη μορφή της τουρκικής σκλαβιάς. Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη και των συντρόφων του, στα 1770, άνοιξε μελλοντικούς δρόμους για έναν νέο ξεσηκωμό, όμως παράλληλα η αυτοθυσία αυτών των γενναίων πρόδρομων επαναστατών οδήγησε τους Τούρκους να εντείνουν ακόμη περισσότερο τα σκληρά μέτρα, σε μια άγριας βαρβαρότητας πολιτική σε βάρος των χριστιανών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Κρήτη υπήρχαν τρεις πασάδες, ενώ στην Πελοπόννησο, περιοχή με πολλαπλάσια έκταση και πληθυσμό, υπήρχε μόνον ένας πασάς.

Ο Κρητικός σκλάβος ζούσε βίο απερίγραπτο, σε άθλιες συνθήκες, τις οποίες περιέγραφαν όλοι οι Ευρωπαίοι περιηγητές της προεπαναστατικής περιόδου.

«Μη προτιθέμενοι την όλην περιγραφήν της παθητικής καταστάσεως των Ελλήνων Κρητών, πολλώ διαφέρουσαν της των άλλων Ελλήνων, καίτοι δούλων επίσης, υπό την τουρκοκρατίαν, περιοριζόμεθα σημειούντες μόνον, ότι εν τη νήσω ταύτη ενίδρυσεν ο βαρβαρισμός την πρώτυπον σχολήν της αγριωτέρας τυραννίας· εν τη νήσω αυτή ο Έλλην ουδενός απολύτως κύριος ην, ούτε εαυτού, ούτε συζύγου ή τέκνων, ούτε περιουσίας, ούτε συνειδήσεως, ως υποκείμενος υπό την αυθαιρεσίαν, την κακουργίαν, την βίαν και τας αισχράς ορέξεις και αυτού έτι του εσχάτου βαρβάρου», γράφει χαρακτηριστικά ο Ιωάννης Φιλήμων στον τέταρτο τόμο του έργου του «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως», ο οποίος κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 1861. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο ιστορικό έργο, ο Κρητικός ήταν κλεισμένος μόνιμα σε ένα αιώνιο σφαγείο. Σημειώνει μάλιστα ότι «ο Είλως και ο Παρίας ευδαίμονες ήσαν ως προς τον Κρήτα, κεκλεισμένον οιωνεί εντός σφαγείου αιωνίου, κατακείμενον εντός κοιλάδος κλαθμώνος και οδυρμών, ραβδιζόμενον δε και αγγαρευόμενον ως κτήνος, και βιαζόμενον εν μέρει, ίνα κρύπτη εντός τον χριστιανισμόν αυτού κατά συνείδησιν, φέρων εκτός του μωχαμεθανισμόν κατ’ ανάγκην».

Τέτοια βέβηλη και φρικαλέα διοίκηση , προσθέτει ο Φιλήμων, δεν είχαν παρουσιάσει σε άλλο μέρος της Ελλάδας οι Τούρκοι, οι βάρβαροι όπως τους αποκαλεί. «Τοσαύτης εξαχρειώσεως και τοσαύτης ωμότητος τυραννία ουδένα ητίμασεν αιώνα, και ουδενός άλλου κατακτηθέντος λαού τον τράχηλον κατεβάρυνε», σημειώνει ακόμη.

Τις βάρβαρες συνθήκες που βίωναν οι Κρήτες επισημαίνει και ο Χανιώτης λόγιος Κυριάκος Καλλίνικος Κριτοβουλίδης (1792-1868), μια μεγάλη μορφή του κρητικού αγώνα του 1821 και θεωρούμενος ως ο απομνημονευματογράφος εκείνης της μεγάλης αλλά άτυχης επανάστασης στο νησί. Ο Κριτοβουλίδης υπήρξε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, από τους ηγέτες της επανάστασης, συγγραμματέας (κάτι σαν υπουργός) στην πρώτη περίοδο της επανάστασης και πληρεξούσιος στην Κρητική Συνέλευση. Το 1859 συνέγραψε την πρώτη ιστορία για τον αγώνα της Κρήτης, με τον τίτλο «Απομνημονεύματα του περί αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών» κι ένα χρόνο αργότερα ένα δεύτερο μέρος στο ίδιο έργο, με τον τίτλο, «Παράρτημα εις τα απομνημονεύματα του περί αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών». Ο ίδιος δημοσίευσε στο έργο του Φιλήμονα, που προαναφέραμε, δημοσίευσε έκθεση για τις αγριότητες των Τούρκων πριν το 1821, προκειμένου να αποδείξει τον ισχυρισμό του ιστορικού ότι οι Κρήτες βίωναν τη βαρβαρότητα. Στο δικό του πάντως έργο, «Απομνημονεύματα του περί αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών», ο Κριτοβουλίδης σημειώνει και άλλα στοιχεία για την κατάσταση στο νησί, όπως το γεγονός ότι ήταν αποκομμένο, δεν υπήρχε οπλισμός ούτε, στην ουσία, επαφή και βοήθεια από το εθνικό κέντρο της επανάστασης στην υπόλοιπη χώρα. Μάλιστα ο Κριτοβουλίδης αναφέρεται, σωστά, στην υποτίμηση του αγώνα του νησιού και των πρωταγωνιστών του από τους τότε ιστορικούς, σημειώνοντας ότι αυτή ήταν μια μεγάλη αδικία, που δεν άξιζε στη γιγάντια προσπάθεια και στους ποταμούς αίματος που έδωσαν οι Κρήτες, χωρίς μάλιστα τελικά να ανταμειφθούν, καθώς οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, με τη Συνθήκη του Λονδίνου (22 Ιανουαρίου/4 Φεβρουαρίου 1830) απέκλεισαν την Κρήτη και τη Σάμο από το μικρό ελληνικό κράτος. Τότε το νησί πωλήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο σύμμαχο του σουλτάνου αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή, ως ανταπόδοση στη βοήθεια που πρόσφερε αυτός, όταν από τον Μάιο του 1822 οι δυνάμεις του βρέθηκαν στο νησί πλάι στις σουλτανικές.

Ουσιαστικά τα στοιχεία που παραθέτουν, τόσο ο Φιλήμων όσο και ο Κριτοβουλίδης αποτελούν απάντηση στον ισχυρισμό που είχε διατυπώσει μερικά χρόνια νωρίτερα (1853) ένας άλλος ιστορικός, ο Σπυρίδων Τρικούπης, ο οποίος στο έργο του «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» έψεξε τους Κρήτες επειδή ξεκίνησαν ουσιαστικά την επανάσταση σχεδόν 80 ημέρες μετά την κήρυξή της στην υπόλοιπη Ελλάδα.

«Δια να έμβωσιν οι Έλληνες της Κρήτης εις τοσούτον άνισον αγώνα, εχρειάζοντο να έχωσιν οπωσούν τα προς πόλεμον αναποφεύκτως αναγκαία. Αλλά πού ήσαν τοιαύτα;», γράφει ο Κριτοβουλίδης. «Οι Τούρκοι προλαβόντες αφήρεσαν από τους κατά τας επαρχίας Έλληνας με φρικτάς βιαιοπραγίας όσα όπλα τυχόν είχον, είτε ως ποιμένες προς ιδίαν αυτών χρήσιν, είτε δια κυνηγέσιον, ή άλλην χρείαν. Εσπευδον δε ν’αφαιρέσωσι ταύτα και από τους ορεινούς Σφακιανούς, τους οποίους υπώπτευον μάλλον, αλλ’ αυτοί επί διαφόροις δεδικαιολογημέναις προφάσεσιν απέφευγον να τα παραδώσωσιν.

Οι Κρήτες εις δεινήν θέσιν ευρεθέντες εσυμβουλεύθησαν και πρότερον πολλάκις τας ναυτικάς νήσους Ύδρας και Σπετσών, αιτήσαντες την συνδρομήν των προσωρινώς εις τα αναγκαιούντα και ναυτικήν τινα δύναμιν· όθεν και σφάλλει ο Κύριος Τρικούπης, λέγων, ότι οι Κρήτες έμειναν αδιάφοροι».

Η πρώτη νίκη

και τα αντίποινα

Η επανάσταση στο νησί ξεκίνησε επίσημα στις 14 Ιουνίου 1821, αν και από τις αρχές του Απριλίου είχαν σημειωθεί επαναστατικές κινήσεις. Έναρξη της επανάστασης θεωρείται η πρώτη, και νικηφόρα μάλιστα, μάχη στον Λούλο Χανίων. Οι  Τούρκοι απάντησαν με άγριο τρόπο στον ξεσηκωμό των Κρητών. Κρέμασαν τον επίσκοπο Κισάμου Μελχισεδέκ και σκότωσαν στα Χανιά 400 χριστιανούς. Στο Ρέθυμνο φυλάκισαν τον επίσκοπο , τον οποίο κρέμασαν μετά από ένα χρόνο και έσφαξαν πολλούς χριστιανούς .Στο Μεγάλο Κάστρο τα πράγματα ήταν ακόμη πιο άγρια. Οι Τούρκοι σκότωσαν το μητροπολίτη Γεράσιμο και πέντε επισκόπους. ΄Εκαψαν τη μητρόπολη, λεηλάτησαν τη πόλη και βγήκαν στα περίχωρα. Θανάτωσαν ηγουμένους  μοναστηριών, άοπλους διαβάτες και αγρότες. Σε 800 υπολογίζονται οι νεκροί. Στη Σητεία σφαγιάστηκαν 300 χριστιανοί, ενώ η Μονή Τοπλού κάηκε και πολλοί μοναχοί επίσης σφαγιάσθηκαν.

Για την πρώτη ημέρα της επανάστασης, γράφει και πάλι ο Κριτοβουλίδης:

«Την 14ην (Ιουνίου) Τούρκος ωμός και θηριώδης, ονόματι Ταμπουρατζής, παραλαβών μεθ’ εαυτού εξήκοντα άνδρας ως πρωτοπαλλήκαρα, εξήλθε του φρουρίου, και προέβη εις Κεραμεία, διά να καταπμάξη, παρομοίας θηρωδίας· ευρεθέντες όμως ενταύθα ο Ιωάννης Χάλης, Ο Παπανδρέας, και Μουτσογιάννης με σαράντα περίπου οπλοφόρους εκ των Ριζητών (και (Σφακιανών, προσέβαλον κατά πρώτην φοράν τους θρασείς εκείνους κατά την θέσιν Λούλον.

Οι Τούρκοι, μη ελπίζοντες ν’απαντήσωσιν αντίστασιν, εχαρακώθησαν το πρώτον απειλούντες και γενναίως εναντιούμενοι· αλλ’ είς ουδέν ωφέλησεν η απειλή και αντίστασιν εις εκείνους· έμελλον ήδη να εύρωσι τολμηρούς πολεμιστάς, πνέοντας δικαίαν εκδίκησιν δια τας προς τους αδελφούς και αδυνάτουςΈλληνας βιαιοπραγίας και αδίκους φόνους· θαρραλέως επετέθησαν κατ’ εκείνων οι Έλληνες. Στενοχωρηθέντες δε οι Τούρκοι υπό της ισχυροτέρας βίας, ετράπησαν εις εποδείδιστον φυγήν· τοσούτον δε κατελήφθησαν υπό του φόβου, ώστε φεύγοντες έρριπτον τα όπλα των· οι δ’ Έλληνες ενθαρρυνθέντες εδίωκον αυτούς μέχρι της πεδιάδος, κάτωθεν των Νεροκούρων, χωρίου ολιγώτερον της ώρας απέχοντος του φρουρίου· έπεσαν τότε οκτώ Τούρκοι, μεταξύ των οποίων και ο θρασύς αρχηγός Ταμπουρατζής· εκ δε των Ελλήνων ουδείς, οίτινες πρώτην φοράν ελαφυραγώγησαν μετά ευχαριστήσεως όπλα εχθρικά πολλής τιμής άξια».





Έργο του λαϊκού ζωγράφου, συνεργάτη και συναγωνιστή του στρατηγού Μακρυγιάννη, με τις οδηγίες του οποίου συνέθεσε 24 πίνακες με εικόνες του αγώνα του 1821. Ο συγκεκριμένος, έργο του 1836 που υπάρχει στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, έχει τίτλο «Μάχες της Σάμου και της Κρήτης».

Αριστερά πάνω είναι η αποτύπωση της μάχης στη Σάμο και κάτω δεξιά στην Κρήτη. Η εικόνα έχει δημοσιευτεί από τον καθηγητή Θεοχάρη Δετοράκη στο έργο «Κρήτη», που εξέδωσε η Περιφέρεια Κρήτης, και φέρει λεζάντα: «Μάχαι της κρήτης και πουορκία αυτής από τα ελληνικά πλοία και αρχιγοί αφεντούλης κουρμούζης, χάλης ξενόπαπας χ’μηχάλης καβαλαρία ρωστιανος πρωτόπαπας τομπάζης. καλέργης: και επίλοιποι πατριώται. Σκέψεις μακριγιάνη»



Ο Αφεντούλιεφ και οι κόντρες με τους οπλαρχηγούς

Λίγους μήνες μετά την έναρξη της επανάστασης στο νησί, από την εθνική διοίκηση διορίστηκε ως πρώτος αρχιστράτηγος του αγώνα στην Κρήτη ( και γενικός έπαρχος, πολιτικός ηγέτης, δηλαδή) ο Μιχαήλ Κομνηνός Αφεντούλιεφ ή Αφεντούλης, που παρέμεινε για έναν χρόνο στη θέση αυτή, από τον Νοέμβριο του 1821 μέχρι τον Νοέμβριο του 1822. Όταν έφτασε στο νησί έγινε δεκτός περίπου ως ελευθερωτής, αλλά έφυγε διωγμένος, μετά από σφοδρές συγκρούσεις και αλληλοαμφισβήτηση με τους οπλαρχηγούς. Αντικαταστάθηκε μερικούς μήνες αργότερα από τον Υδραίο Εμμανουήλ Τομπάζη, που ονομάστηκε αρμοστής.

Ασφαλώς ο Αφεντούλιεφ είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, που προκάλεσε προβλήματα και έριδες ανάμεσα στους καπεταναίους και άρα δεν βοήθησε στον αγώνα όσο θα έπρεπε το πρώτο δύσκολο και κρίσιμο διάστημα. Όμως παρά τα πολιτικά και στρατιωτικά του σφάλματα, όπως αναφέρει στην «Ιστορία της Κρήτης» ο καθηγητής Θεοχάρης Δετοράκης, την περίοδο που ο ίδιος ήταν ο αρχιστράτηγος, η επανάσταση κρατήθηκε παντού ζωντανή και σημειώθηκαν σημαντικές επιτυχίες στο πολεμικό πεδίο. Σημειώνουμε ότι ο Μιχαήλ Κομνηνός Αφεντούλιεφ ανέλαβε αρχιστράτηγος του αγώνα με πρόταση του Δημητρίου Υψηλάντη, που προηγουμένως είχε προσφέρει το αξίωμα στον κρυπτοχριστιανό της Μεσαράς Χουσεΐν –Μιχαήλ Κουρμούλη, μια μεγάλη μορφή της επανάστασης, και στον Αλέξανδρο Καντακουζηνό, οι οποίοι αρνήθηκαν.

Ο Αφεντούλιεφ (που δεν ήταν Κρητικός, κι αυτός ήταν ένας επιπλέον λόγος που αντιμετώπισε προβλήματα στο συντονισμό του αγώνα) απηύθηνε την προκήρυξη που δημοσιεύουμε στις 18 Μαΐου 1822 με την ιδιότητα του αρχιστρατήγου. Δύο ημέρες αργότερα η Γενική Συνέλευση τον ανακήρυξε και γενικό έπαρχο του νησιού, αναθέτοντάς του όλες τις στρατιωτικές και πολιτικές εξουσίες. Ήδη όμως η θέση του είχε κλονιστεί, μετά την αποτυχία στην πολιορκία του Ρεθύμνου, τον Μάρτιο του 1822, στην οποία χάθηκαν πολλοί επαναστάτες και ένας από τους μεγάλους φιλέλληνες που βρέθηκαν στο πλευρό των Κρητικών, ο Γάλλος λοχαγός Βαλέστρας. Στις 10 και 11 Μαΐου είχε ακολουθήσει και η ήττα στη μάχη της Μαλάξας, στα Χανιά. Το κλίμα, λοιπόν, όπως θα διαπιστώσουμε και από το περιεχόμενο της προκήρυξης, ήταν ήδη αρνητικό. Ενώ ήταν ήδη γνωστό ότι στο νησί κατευθυνόταν ο αιγυπτιακός στόλος, υπό τον γαμπρό του Μεχμέτ Αλή, Χασάν πασά.

Με την προκήρυξη –την οποία παρουσιάσαμε στις 21 Μαρτίου 2011- ο αρχιστράτηγος της Κρήτης προσπαθούσε να αφυπνίσει τους Κρήτες, σημειώνοντας μάλιστα ότι ο «Αλέξανδρος Πατέρας του γένους», ο τσάρος, δηλαδή, της Ρωσίας, ετοιμαζόταν να χτυπήσει τους Τούρκους και να βοηθήσει τους Έλληνες να απελευθερωθούν. Το κείμενο απευθυνόταν στους «Γραικούς της Κρήτης», μέσω των οπλαρχηγών και καπεταναίων τους. Όπως φαίνεται και στο χειρόγραφο που δημοσιεύουμε, το συγκεκριμένο απευθυνόταν στον πεντακοσίαρχο Αναγνώστη Παναγιώτου, έναν από τους πρώτους τέσσερις επαναστάτες στους οποίους, σύμφωνα με τον ιστορικό Βασίλειο Ψιλάκη, ο Αφεντούλιεφ απένειμε τον ανώτατο στρατιωτικό βαθμό της Κρήτης, τότε. Οι άλλοι τέσσερις ήταν ο Ρούσσος Βουρδουμπάς, ο Γεώργιος Δασκαλάκης –Τσελεπής και ο Αναγνώστης Πρωτοπαπαδάκης. Αργότερα ο βαθμός αυτός απονεμήθηκε και σε μερικούς άλλους Κρήτες, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Βασίλειος Χάλης, ο Χουσεΐν-Μιχαήλ Κουρμούλης, ο Γ. Δεληγιαννάκης, ο Πέτρος Μανουσέλης και ο Γ. Τσουδερός.

Εντύπωση κάνει το γεγονός ότι ο αρχιστράτηγος κατηγορούσε τους Κρήτες ότι στην ουσία είχαν αφήσει το τουφέκι κι επιδίδονταν στην πρέζα (!) και το ποτό! Πιθανότατα απευθύνει αυτή την κατηγορία προκειμένου να ελαφρύνει τη δική του θέση, που είχε επιβαρυνθεί σημαντικά μετά τις αποτυχίες στο Ρέθυμνο και στη Μαλάξα, που του χρεώθηκαν και προσωπικά.

Αυτή όμως η προκήρυξη δεν αποτύπωνε παρά την αρχή μιας πολύμηνης διαμάχης με τους φυσικούς αρχηγούς τους κρητικού αγώνα. Ο Αφεντούλιεφ με αρκετές επιστολές του προς τον Μινίστρο (υπουργό) των Εσωτερικών της εθνικής διοίκησης Ιωάννη Κωλέττη, που είχε παράλληλα τότε τα καθήκοντα του Μινίστρου του Πολέμου (αργότερα, το 1844, εκλέχτηκε πρωθυπουργός της Ελλάδας) συνέχιζε να αναφέρεται με πολύ υποτιμητικό τρόπο για τη δράση των καπεταναίων. Τους κατηγορούσε ότι όχι μόνο τον υπέσκαπταν, αλλά κι ότι είχαν αποδιοργανώσει το στράτευμα, ασχολούνταν με οικονομικές, πολλές φορές παράνομες, δραστηριότητες, ενώ τους παρουσίαζε ως άγριους που και τη ζωή του απειλούσαν και αλληλοεξοντώνονταν. Ανάλογες αναφορές στον Κωλέττη έκαναν φυσικά οι οπλαρχηγοί και καπεταναίοι, που άλλωστε ζήτησαν την απομάκρυνση του Αφεντούλιεφ, τον οποίο από το καλοκαίρι του 1822 κρατούσαν συχνά υπό επιτήρηση ή τον απομόνωναν, ώστε να μην έχει καμιά εμπλοκή στις αποφάσεις, ούτε να επηρεάζει κανένα.

Στο πλαίσιο του σημερινού αφιερώματος παρουσιάζουμε

(σελ.13-14) δύο από τις επιστολές αυτές, της Προσωρινής Διοικήσεως Κρήτης, δηλαδή της φυσικής ηγεσίας της επανάστασης, και του Αφεντούλιεφ, που δείχνουν χαρακτηριστικά το κλίμα που επικρατούσε το πρώτο διάστημα της επανάστασης στο νησί. Φυσικά τα δύο κείμενα, που απευθύνονται στον Κωλέττη, έχουν κεντρικό θέμα τους τη διένεξη των δύο πλευρών, όμως παράλληλα μας δίνουν πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες για τις μάχες, αλλά και τις σφαγές των χριστιανών από τα τουρκικά στρατεύματα. Και οι δύο είναι του Νοεμβρίου του 1822. Η πρώτη, της Προσωρινής Διοικήσεως, είναι της 16ης Νοεμβρίου και μ’ αυτήν αποκηρύσσεται ο Αφεντούλιεφ. Η δεύτερη έχει ημερομηνία 26 Νοεμβρίου και αποτελεί ένα ραπόρτο, όπως επιγράφεται, του διωγμένου αρχιστρατήγου. Οι επιστολές αναδημοσιεύονται από τον τόμο «Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας», που είχε εκδοθεί το 1857 από τη Βουλή των Ελλήνων. Ο τόμος, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται σχεδόν το σύνολο των εγγράφων της ελληνικής επανάστασης, υπάρχει στη Βιβλιοθήκη του Μονάχου.

Προηγουμένως αναδημοσιεύουμε την εξαιρετικής ιστορικής σημασίας έκθεση του Καλλίνικου Κριτοβουλίδη, για την οποία κάναμε λόγο παραπάνω. Αναφέρεται στη σκληρή προεπαναστατική περίοδο των Κρητών και τις βαρβαρότητες των Τούρκων. Η έκθεση είχε γραφεί ειδικά για τον τέταρτο τόμο του έργο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως» που συνέγραψε ο Ιωάννης Φιλήμων και κυκλοφόρησε το 1861. Η σειρά υπάρχει στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Πηγές

- Καλλίνικου Κριτοβουλίδη, «Απομνημονεύματα του περί της αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών», εν Αθήναις 1859

- Ιωάννου Φιλήμονος, «Δοκίμιον ιστορικόν περί της Eλληνικής Eπαναστάσεως», τόμος 4, Αθήναι Τύποις Π. Σούτσα και Α. Κτενά, 1861

-Ανδρέα Μάμουκα, «Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος, ήτοι συλλογή των περί την αναγεννωμένην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισήμων πράξεων, από του 1821 μέχρι τέλους του 1832», εν Πειραιεί 1839

-Θεοχάρη Δετοράκη, «Ιστορία της Κρήτης», Ηράκλειο 1990

-Θεοχάρη Δετοράκη, «Κρήτη», εκδ. Περιφέρεια Κρήτης, 2005

-Pitton de Tournefort “Relation d’un voyage du Levant”, tome 1, Amsterdam, 1718

-Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου

-Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης.

-Βιβλιοθήκη Μονάχου

-Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Γάνδης

-Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη andrikakis@patris.gr

Ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2011

Ξεχώρισαν οι Χρήστος Μπουλιώτης και Μαρία Παπαγιάννη

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  14:26

 
Ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2011, που αφορούν τις εκδόσεις έτους 2010. Τα βραβεία έλαβαν:
Βραβείο παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου: Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Χρήστο Μπουλώτη για το έργο «Τα πολύτιμα σκουπίδια του κυρίου Νο» (Ελληνικά Γράμματα).
Βραβείο εφηβικού-νεανικού λογοτεχνικού βιβλίου: Απονέμεται κατά πλειοψηφία στη Μαρία Παπαγιάννη για το έργο «Το δέντρο το μονάχο» (Πατάκης).
Βραβείο εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου: Απονέμεται κατά πλειοψηφία στην εικονογράφο Μυρτώ Δεληβοριά και στο συγγραφέα Αντώνη Παπαθεοδούλου για το έργο «Η πόλη που έδιωξε τον πόλεμο» (Πατάκης).
Βραβείο γνώσεων για παιδιά: Απονέμεται κατά πλειοψηφία στην Άλκηστη Χαλικιά για το έργο «Στο πάρκο με τα ζώα» (Καλειδοσκόπιο).

Ο βραχύς κατάλογος υποψηφίων προς βράβευση έργων (δημοσιευμένων το έτος 2010), από τον οποίο επελέγησαν οι ανωτέρω βραβευθέντες είναι:
Α) Υποψήφιοι για το Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου:
1.      Αγγελική Βαρελλά για το έργο της «Φιλία σε τέσσερις…ρόδες», εκδόσεις Πατάκη.
2.      Αγγελική Δαρλάση για το έργο της «Το δέντρο που είχε φτερά», εκδόσεις Παπαδόπουλος.
3.      Λιλή Λαμπρέλλη για το έργο της «Το κρυμμένο νερό», εκδόσεις Πατάκη.
4.      Αλεξάνδρα Μητσιάλη για το έργο της «Με λένε Νιλουφέρ», εκδόσεις Πατάκη.
5.      Αμάντα Μιχαλοπούλου για το έργο της «Διακοπές στο σπίτι με τον Ισίδωρο», εκδόσεις Πατάκη.
6.      Χρήστος Μπουλώτης για το έργο του «Τα πολύτιμα σκουπίδια του κυρίου Νο», εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
7.      Τασούλα Τσιλιμένη για το έργο της «Το κυνήγι της πρασινοπασχαλίτσας», εκδόσεις Διάπλαση.
8.      Κώστας Χαραλάς για το έργο του «Το κουτί του θυμού», εκδόσεις Μεταίχμιο.

Β) Υποψήφιοι για το Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου:
1.      Τζένη Θεοφανοπούλου για το έργο της «Χωρίς τη μαμά μου», εκδόσεις Ψυχογιός.
2.      Μάνος Κοντολέων για το έργο του «Ανίσχυρος άγγελος», εκδόσεις Πατάκη.
3.      Κωστής Μακρής για το έργο του «Ο Πιοζ Νάμε και οι πέντε γάτες», εκδόσεις Πατάκη.
4.      Φίλιππος Μανδηλαράς για το έργο του «Κάπου ν’ ανήκεις», εκδόσεις Πατάκη.
5.      Μαρία Παπαγιάννη για το έργο της «Το δέντρο το μονάχο», εκδόσεις Πατάκη.
6.      Ελένη Πριοβόλου για το έργο της «Τσόκο Μπλοκ», εκδόσεις Καστανιώτης.
7.      Βασίλης Ραΐσης για το έργο του «Μάγος χωρίς βαρύτητα», εκδόσεις Διάπλαση.
8.      Κίρα Σίνου, Ερικα Αθανασίου για το έργο τους «Στο σταυροδρόμι της ημισελήνου», εκδόσεις Κέδρος.
9.      Ελένη Σβορώνου για το έργο της «Στον αστερισμό των διδύμων», εκδόσεις Πατάκη.
10.  Παντελής Σταματελόπουλος, Ηλιοπούλου Μαρία για το έργο τους «Ο κλέφτης του θησαυρού του Αλή Πασά», εκδόσεις Κέδρος.


 Γ) Υποψήφιοι για το Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου:
1.      Νικόλας Ανδρικόπουλος (εικονογράφος), Μαρίνα Κούτρα (συγγραφέας), για το έργο «Γραμματομαχίες», εκδόσεις Λιβάνης.
2.      Απόστολος Βέττας (εικονογράφος), Σ. Μητακίδου- Ε. Τρέσσου (συγγραφείς), για το έργο «Η Μαίρη Πινέζα», εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
3.      Κατερίνα Βερούτσου (εικονογράφος), Χρυσάνθη Καραϊσκου (συγγραφέας), για το έργο «Το ταλέντο του ήλιου», εκδόσεις Διάπλαση.
4.      Μυρτώ Δεληβοριά (εικονογράφος), Α. Παπαθεοδούλου (συγγραφέας), για το έργο «Η πόλη που έδιωξε τον πόλεμο» εκδόσεις Πατάκη.
5.      Ντανιέλα Σταματιάδη (εικονογράφος), Κυριάκος Χαρίτος (συγγραφέας), για το έργο «Το βιβλίο των δικών σου Χριστουγέννων», εκδόσεις Μεταίχμιο.
6.      Εύη Τσακνιά (εικονογράφος), Αθηνά Μπίνιου (συγγραφέας), για το έργο «Στο πανηγύρι των πουλιών», εκδόσεις Πατάκη.
7.      Κιάρα Φεντέλε (εικονογράφος), Βαγγέλης Ηλιόπουλος (συγγραφέας), για το έργο «Ο θησαυρός του βιβλιοπόντικα», εκδόσεις Πατάκη.


Δ) Υποψήφιοι για το Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά

1.      Μαρία Αγγελίδου για το έργο της «Το βιβλίο των πειρατών», εκδόσεις Λιβάνη.
2.      Σοφία Γιαλουράκη για το έργο της «Η Αφροδίτη της Μήλου κλαίει», εκδόσεις Ερευνητές.
3.      Φίλια Δενδρινού για το έργο της «Το καπέλο του καλλιτέχνη Βίνσεντ Βαν Γκογκ», εκδόσεις Λιβάνη.
4.      Σοφία Ζαραμπούκα για το έργο της «Τα αδέσποτα», εκδόσεις Μεταίχμιο.
5.      Εύη Πίνη-Καλλιόπη Κύρδη για το έργο τους «Πάμε στο Μουσείο της Ακρόπολης», εκδόσεις Παπαδόπουλος.
6.      Αλκηστη Χαλικιά για το έργο της «Στο πάρκο με τα ζώα», εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.

 Την επιτροπή Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου αποτελούν οι: Άντα Κατσίκη, καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ως πρόεδρος, Μένη Κανατσούλη, καθηγήτρια Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ως αντιπρόεδρος, Ανδρέας Καρακίτσιος, κριτικός παιδικής λογοτεχνίας-καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Βασιλική Νίκα, κριτικός-επιμελήτρια εκδόσεων παιδικής λογοτεχνίας, Σούλα Οικονομίδου, επίκουρη καθηγήτρια Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Άρης Δημοκίδης, συγγραφέας, Βασίλης Παπαθεοδώρου, συγγραφέας, Έφη Λαδά, εικονογράφος, Πέτρος Μπουλούμπασης, εικονογράφος.

Η Βικτόρια Χίσλοπ μιλά στην “Π”

Η Βικτόρια Χίσλοπ μιλά στην “Π”

Της Κατερίνας Μυλωνά

“Η Ελλάδα μου δίνει πάντα έμπνευση και υλικό για μυθοπλασία”

Η δημοσιογράφος και συγγραφέας, Βικτόρια Χίσλοπ, επιστρέφει στην Κρήτη με το νέο της βιβλίο “Το Νήμα” και μιλά στην «Π» για τη χώρα μας, την κρίση και “Το Νησί”

Όλος ο κόσμος, αλλά, κυρίως, οι Κρητικοί, την αγάπησαν μέσα από τις σελίδες του πρώτου της βιβλίου «Το Νησί».

Χρόνια αργότερα, «επιστρέφει» στην Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη με το νέο της μυθιστόρημα, «Το Νήμα».

Η Βικτόρια Χίσλοπ θα βρίσκεται στο Ηράκλειο την ερχόμενη Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου για να παρουσιάσει το τελευταίο της δημιούργημα. Η εκδήλωση, που διοργανώνουν οι εκδόσεις Δίοπτρα και το βιβλιοπωλείο Δοκιμάκης, θα γίνει στις 7.30 το απόγευμα στο Επιμελητήριο Ηρακλείου.

Σε συνέντευξή της στην «Π», μιλά για το σίριαλ που άλλαξε την αισθητική στην ελληνική τηλεόραση, «Το Νησί» και την Ελλάδα που αγάπησε και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την ίδια.

Το τελευταίο σας βιβλίο μιλά για τη Θεσσαλονίκη. Πώς αποφασίσατε να γράψετε ξανά για την Ελλάδα;

«Όταν τελειώνω ένα βιβλίο, δεν έχω ιδέα τι θα κάνω στη συνέχεια. Περιμένω να έρθει η έμπνευση. Το δεύτερό μου μυθιστόρημα διαδραματιζόταν στην Ισπανία, και νομίζω πως μόλις τέλειωσα το «Γυρισμό», που αναφερόταν στον ισπανικό Εμφύλιο, με κάλεσε το Βρετανικό Συμβούλιο στη Θεσσαλονίκη για να δώσω μία διάλεξη στο Πανεπιστήμιο. Η Θεσσαλονίκη με συνεπήρε, κατάλαβα ότι έκρυβε πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία και είχε μια σύνθετη ιστορία, την οποία άρχισα να μελετώ. Δεν προσέλκυσε το ενδιαφέρον μου η αρχαία Ελλάδα αλλά η πρόσφατη ιστορία που έχει αφήσει τα σημάδια της στο σήμερα, η Ανταλλαγή των Πληθυσμών του 1923, η ιστορία των Εβραίων, η Κατοχή, η περίοδος του Εμφυλίου Πολέμου, η Δικτατορία ως και σήμερα. Η Ελλάδα μού δίνει, εξάλλου, πάντα έμπνευση και υλικό για μυθοπλασία.»

Σας αναγνωρίζουν το γεγονός ότι πριν ξεκινήσετε να γράφετε, μελετάτε, πρώτα, την ιστορία του εκάστοτε τόπου, στον οποίο αναφέρεστε; Μιλήστε μας για την έρευνά σας πριν «Το Νήμα».

Συνήθως, η έρευνά μου διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια και μελετώ κυρίως σε βιβλιοθήκες στο Λονδίνο (τη Βιβλιοθήκη του Λονδίνου και τη Βρετανική Βιβλιοθήκη). Είμαι τυχερή διότι η πρόσφατη ελληνική ιστορία έχει απασχολήσει πολλούς Άγγλους και Αμερικανούς ιστορικούς, συνεπώς, υπάρχει πολύ υλικό, το οποίο αποτελεί πηγή έμπνευσης για μένα. Ακόμα, διαβάζω μεταφρασμένα ελληνικά βιβλία, να σημειώσω ότι προσπαθώ να μάθω τη γλώσσα αλλά δεν είμαι, ακόμα, καλή στο διάβασμα. Έχω δει, επίσης, πολλές φωτογραφίες στο Μουσείο Μπενάκη, που μου φάνηκαν ιδιαίτερα χρήσιμες. Περιγράφουν πώς ήταν η ζωή στους δρόμους, επί Κατοχής, για παράδειγμα, κάτι που δεν μπορεί ποτέ να περιγραφεί με λέξεις.

Περιπλανήθηκα, τέλος, επί μέρες στη Θεσσαλονίκη, παρατηρούσα ανθρώπους και άκουγα μουσικά κομμάτια από την εποχή, στην οποία αναφέρομαι στο βιβλίο.»

Η Γενιά του ’30 δίνει την απάντηση στην κρίση του σήμερα

Η Γενιά του ’30 δίνει την απάντηση στην κρίση του σήμερα

Συντάκτης: Όμηρος Δ.Τσάπαλος
Πέμπτη, 13 Οκτώβριος 2011
Η Γενιά του '30, αυτή η ρευστή σε οριοθέτηση όσο και περιεχόμενο καλλιτεχνική πρωτοπορία, εμφανίστηκε  στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας σε μια περίοδο έντονων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών αναταράξεων. Ο Μεγάλος Πόλεμος, η Μικρασιατική Καταστροφή, οι εγχώριες Δικτατορίες καθώς και η  άνοδος ολοκληρωτικών καθεστώτων στην Ευρώπη σφυρηλάτησαν την βάση πάνω στην οποία η λεγόμενη  Γενιά του 30' έκανε τα πρώτα της δειλά και δημιουργικά βήματα. Το λογοτεχνικό αυτό ρεύμα, με κύριους εκφραστές τον Θεοτοκά, τον Σεφέρη, τον Ελύτη,  τον Τερζάκη, τον Ρίτσο, αποτελεί ένα συνονθύλευμα διαφορετικών τάσεων, σημείων εκκίνησης αλλά και ιδεολογικών χρωματισμών που χαρακτήριζαν τους εκπροσώπους του. Παρόλα αυτά, αποτελούσε, και συνεχίζει να αποτελεί ακόμη και σήμερα, το χαρακτηριστικότερο ρεύμα λογοτεχνικού μοντερνισμού που εμφανίστηκε στην Ελλάδα, ενός μοντερνισμού που ήλθε σε επαφή με τις λογοτεχνικές τάσεις της Δύσης χωρίς όμως να υιοθετήσει όρους μιμητισμού ή μεταπρατικής αναπαραγωγής αρχετύπων. Επρόκειτο για μια Γενιά που κατάφερε να συμπεριλάβει στους κόλπους της συντηρητικούς και αριστερούς, ρεαλιστές και υπερρεαλιστές, κοσμοπολίτες  και φανατικούς της παράδοσης. Τούτο διότι κοινή συνισταμένη όλων αυτών  των ετερόκλητων τάσεων υπήρξε η πολυσήμαντη έννοια της 'ελληνικότητας'.  Ελληνικότητα ως κάτι το ιδιαίτερο, κάτι το πρωτότυπο και το γνήσιο, που δεν  διστάζει να συναναστραφεί με λογοτεχνικές τάσεις της Ευρώπης και να  καρπωθεί στοιχεία που φαντάζουν οικεία και χρήσιμα. Ελληνικότητα ως κάτι το μοντέρνο και συνάμα παραδοσιακό, ως μια δικλίδα που συνδέει την Ελληνική Ιστορία, τον Πολιτισμό και το αποτύπωμα της Παράδοσης  με τις σύγχρονες τεχνοτροπίες, τις καλλιτεχνικές τάσεις αλλά και τις ανάγκες της Κοινωνίας εκείνη την εποχή. Ελληνικότητα, τέλος, ως πράξη  αυτοπεποίθησης και δημιουργικότητας, ως ένδειξη πρωτοπορίας και  ανάγκης για ισότιμη αντιμετώπιση των Ελλήνων δημιουργών με αυτούς της  'Πολιτισμένης Δύσης'. Ο K.Θ. Δημαράς (καθιστός, δεύτερος από αριστερά) ανάμεσα σε συγγραφείς της γενιάς του '30, όπως οι Γ. Σεφέρης, Ανδρ. Εμπειρίκος, Αγγ. Τερζάκης, Γ. Θεοτοκάς, Ανδρ. Καραντώνης, H. Βενέζης, K. Πολίτης, Γ. Κατσίμπαλης κ.ά. Η Γενιά του 30' μπορεί να ξεκίνησε τα πρώτα της βήματα κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, ενηλικιώθηκε όμως αμέσως μετά το τέλος του Δεύτερου  Παγκοσμίου Πολέμου. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, άρχιζε να γίνεται ξεκάθαρη πλέον η συμβολή της όχι μόνο στα καλλιτεχνικά πράγματα του τόπου αλλά και σε κάτι πολύ πιο ζωτικό που αφορούσε την διαμόρφωση της πολιτιστικής ταυτότητας του σύγχρονου Έλληνα. Η Γενιά των δύο Νόμπελ και των δύο Λένιν κατάφερε να  επανασυστήσει στους Έλληνες, μέσα από την μοντέρνα σκοπιά της πρωτοπορίας, στοιχεία της ελληνικής επαρχίας, της λαϊκής τέχνης και του αρχαίου πολιτισμού.  Κατάφερε να συνδυάσει στοιχεία από διαφορετικές ιστορικές περιόδους,  διαφορετικά πολιτιστικά πρότυπα και περιβάλλοντα προκειμένου να επαναδιατυπώσει αυτό που κατά τη γνώμη της συνέθετε την σύγχρονη Ελληνική ταυτότητα. Μια ταυτότητα που δεν ήταν αποξενωμένη από τον φυσικό πλούτο που την περιτριγύριζε, την θάλασσα, τον ήλιο, τους αρχαίους ναούς και τις βυζαντινές εκκλησίες. Μια ταυτότητα η οποία είχε στο κέντρο της την αναβάθμιση της ελληνικότητας σε χαρακτηριστικό στοιχείο ιδιαιτερότητας  σε σχέση με τους υπολοίπους. Και αυτό το κατάφερε χωρίς να μένει  προσκολλημένη στο παρελθόν αλλά ανασυνθέτοντας το με όρους μοντερνισμού. Η Γενιά αυτή είχε το βλέμμα της στο μέλλον και όχι στην απλή αντιγραφή μοτίβων ενός ένδοξου παρελθόντος. Γιάννης Τσαρούχης, 1910-1989 Είναι σχεδόν αδύνατον κάθε φορά που διαβάζεις ένα ποίημα του Ελύτη ή του Σεφέρη  να μην πάει ο νους σου σε μια εικόνα του Μόραλη, του Τσαρούχη ή του Γκίκα, ή σε μια μουσική του Χατζιδάκι ή και του Θεοδωράκη ή ακόμα και σε ένα κινηματογραφικό καρέ του Κακογιάννη. Όλοι αυτοί, υπήρξαν άνθρωποι που πρωτοστάτησαν στην δημιουργική έκρηξη μετά το τέλος του Πολέμου και οι οποίοι έθεσαν τα θεμέλια για την ανάπτυξη της καλλιτεχνικής παραγωγής σε έναν τόπο που διψούσε για πολιτιστική ανάσταση και πρωτοπορία. Η δεκαετία του '60, με κορωνίδα το Φεστιβάλ Αθηνών αλλά και τις σοβαρές πολιτικές προώθησης του Ελληνικού Κινηματογράφου, συνιστούν απτά παραδείγματα του πως άνθρωποι αυτοί κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα πολιτιστικό προϊόν καθαρά ελληνικό και μάλιστα εξαγώγιμο στα πέρατα του κόσμου. Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, 26 Φεβρουαρίου 1906 - 3 Σεπτεμβρίου 1994 Η ελληνικότητα της καλλιτεχνικής τους δημιουργίας διαφαίνεται όχι μόνο στο  περιεχόμενο του έργου τους αλλά κυρίως στον σκοπό του. Δημιουργοί όπως  ο Μόραλης, ο Ελύτης, ο Χατζιδάκις, ο Σεφέρης, ο Κακογιάννης, ο Μπαλάφας, ο Παππάς και ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας είχαν μια άλλη, εξωστρεφή θα μπορούσε να πει κανείς, αντίληψη για τον τρόπο προώθησης του ελληνικού πολιτιστικού  προϊόντος. Πίστεψαν στην ελληνική ιδιαιτερότητα, πίστεψαν στην ανάγκη εξωτερικοποίησης πολιτιστικών μας στοιχείων πέραν ενός αρχαίου κίονα ή ενός βυζαντινού τρούλου. Πίστεψαν στον συνδυασμό ετερόκλητων στοιχείων, διαφορετικών τεχνοτροπιών και συνδιαλλαγής με τις καταβολές του μοντερνισμού προκειμένου  να στήσουν μια δική τους πολιτισμική ταυτότητα, η οποία εν τέλει και με το πέρασμα των χρόνων προσέθεσε πολλά νέα στοιχεία στην σύγχρονη ελληνική ταυτότητα. 1956, ΥΔΡΑ, έκδοση ΕΟΤ, καλλιτ. σύνθεση: Γ. Μόραλης Επίκαιρη όσο ποτέ Η Γενιά του '30 κατάφερε να διαπερνά με το έργο της τις πολιτιστικές καταβολές της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας  και να φτάσει στις μέρες μας ως η χρυσή γενιά της δημιουργίας και της πρωτοπορίας. Με την έξαρση των συμπτωμάτων της πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης (από την δεκαετία του '80 και μετά) και με την ανάδειξη της pop culture σε κορωνίδα της παγκόσμιας πολιτιστικής βιομηχανίας, η ανάγκη για επιστροφή σε πολιτιστικές σταθερές άρχιζε να ενισχύεται σταδιακά. Για τον σύγχρονο Έλληνα της οικονομικής κρίσης, της καταναλωτικής μεμψιμοιρίας και της ηθικής και πολιτικής κατάπτωσης τα διδάγματα της Γενιάς του ΄30 δίνουν και τις κατάλληλες απαντήσεις. Η Γενιά αυτή κατάφερε να ανασυγκροτήσει και να ανασυγκροτηθεί μετά το τέλος ενός τραγικού Πολέμου αλλά και ενός ακόμη τραγικότερου Εμφυλίου.  Κατάφερε να θέσει τις βάσεις για πολιτιστική ανάπτυξη, η οποία είναι προαπαιτούμενο μιας κοινωνικής ανάπτυξης σε καιρούς ζοφερούς όπως στις μέρες μας. Η Γενιά αυτή επέλεξε την δημιουργική  εξωστρέφεια και τον πειραματισμό σε νέες, αιρετικές μέχρι τότε, τεχνοτροπίες και λογοτεχνικές εκφράσεις. Δεν επέλεξε την μεμψιμοιρία 'του τι χάσαμε' ή την  αναπαραγωγή ξενικών προτύπων ενός άτσαλου μιμητισμού. Δημιούργησε αντιθέτως δική της πρόταση πολιτισμού χωρίς να φοβάται να κοιτάξει ευθαρσώς στο παρελθόν  για να επαναοριοθετήσει το παρόν ελπίζοντας για το μέλλον. Άραγε, αυτά δεν είναι τα  στοιχεία που επιζητά και ο σύγχρονος Έλληνας; Δεν επιζητά την επαναοριοθέτηση της ταυτότητας του, τον απολογισμό του γιατί φτάσαμε ως εδώ; Δεν έχει ανάγκη την ίση μεταχείριση του Πολιτισμού του (και όχι μόνο) σε σχέση με την Δύση; Την ανάγκη να ελπίζει για ένα δημιουργικό παρόν και ένα ελπιδοφόρο μέλλον βασισμένο στις δικές του δυνάμεις; Ο σύγχρονος Έλληνας έχει την ανάγκη της επίλυσης υπαρξιακών προβλημάτων που η οικονομική και πολιτιστική κρίση τα έφεραν στην επιφάνεια με βίαιο και επιτακτικό τρόπο.  Η καταναλωτική μανία των τελευταίων δεκαετιών μαζί με την παραγωγή της αντίστοιχης μετριότητας ή αμφιβόλου ποιότητας μεταμοντέρνων πολιτιστικών προϊόντων μπόλιασαν  την καθημερινότητα του Έλληνα. Δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα ηθικής κατάπτωσης  και οικιοθελούς παραίτησης από αξίες, παραδόσεις και πολιτιστικά πρότυπα τα οποία ανέκαθεν ήταν έμφυτα στην ταυτότητα του αλλά μεταφέρθηκαν στην θλιβερή απομόνωση τα τελευταία χρόνια. Όπως σοφά συμπύκνωσε σε μια πρόταση του ο Χρίστος Γιανναράς ''υπάρχει κάτι χειρότερο από το να πεθάνει ιστορικά ένας λαός: να νομίζει ότι ζει παρακολουθώντας καθημερινά, για κάποιες δεκαετίες, την κηδεία του''. Αυτό ακριβώς συνέβη στην περίπτωση της Ελλάδος. Επί δεκαετίες παρακολουθούσαμε μια κατάσταση πολιτιστικής, ηθικής και κοινωνικής μετριότητας που μαθηματικά θα οδηγούσε κάποια στιγμή στην τραγική κρίση του σήμερα. Και εντός αυτού του πλαισίου, η ανάγκη του σύγχρονου Έλληνα να επανασυστηθεί στον εαυτό του αρχίζει να γίνεται πλέον ορατή. Αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ως κοινωνία ότι η ψευδεπίγραφη ευημερία της κατανάλωσης οδήγησε και στην παραγωγή πολιτιστικών αγαθών με ημερομηνία λήξης. Η Γενιά του ΄30 προέταξε την Ελληνικότητα ως το όχημα κοινωνικής και δημιουργικής ανάπτυξης. Οι Έλληνες του σήμερα αρχίζουν και αυτοί με την σειρά τους να εκτιμούν πράγματα που μέχρι πρότινος τα θεωρούσαν δεδομένα και απλά τα παρέκαμπταν. Δεν είναι τυχαία συμπτώματα επαναοριοθέτησης της καθημερινότητας μας η στροφή στην επιλογή θεατρικών παραστάσεων με ελληνοκεντρικό περιεχόμενο (Το τρίτο Στεφάνι που ανεβαίνει για δεύτερη σεζόν είναι ένα παράδειγμα), βιβλίων, δοκιμίων (τα περισσότερα εκ των οποίων επιλέγουν πλέον το πολυτονικό) που αφορούν την λαϊκή παράδοση και τον Πολιτισμό, μουσικών του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη (παρατηρήστε τις προσφορές στις μεγάλες εφημερίδες κάθε Κυριακή) και σημαντικών εκθέσεων στα μεγάλα μουσεία. Ζωγραφική Γιάννη Μόραλη στο εξώφυλλο του δίσκου του Μίκη Θεοδωράκη ΕπιτάφιοςΤα τελευταία χρόνια αναδρομικές εκθέσεις όπως του Τσαρούχη και του Εγγονόπουλου στο Μουσείο Μπενάκη, του Μόραλη στην Εθνική Πινακοθήκη και του Ελύτη στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, δίνουν το στίγμα της μεταστροφής του ενδιαφέροντος σε εικόνες, λέξεις και μουσικές με επίκεντρο την ελληνικότητα. Μια ελληνικότητα που δίνει έμφαση στην απλότητα της αρχοντιάς και στην αρχοντιά της απλότητας. Και όπως έλεγε ο Οδυσσέας Ελύτης "Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις". Αυτά χρειαζόμασταν τότε, αυτά χρειαζόμαστε και τώρα. Αν φαίνονται λίγα είναι επειδή δεκαετίες τώρα πιστέψαμε ότι τα πολλά θα μας προσέφεραν την ευδαιμονία. Και η σημερινή κρίση έρχεται να επιβεβαιώσει με έναν τραγικό τρόπο το ακριβώς αντίθετο... http://www.artmag.gr/ Πηγές: - Κουζέλη Λαμπρινή, Η Γενιά του 30' δεν Υπήρξε Ποτέ, εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 15 Μαίου 2011 - Τζιόβας, Δημήτρης, 2011, Ο Μύθος της Γενιάς του 30', Νεοτερικότητα, Ελληνικότητα και Πολιτισμική Ιδεολογία, εκδ. ΠΟΛΙΣ, Αθήνα - Ελύτης, Οδυσσέας, 1985, Ο Μικρός Ναυτίλος, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα - Γιανναράς, Χρίστος, Χωρισμός του Κράτους απο την Κυβέρνηση, εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 10 Αυγούστου 2008 - Vitti, Mario, 2000, Η Γενιά του '30, εκδ. ΕΡΜΗΣ, Αθήνα

Στο σαλόνι της Πηνελόπης

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  11/01/2009, 13:34

Ο Αντώνης Μπενάκης (αριστερά) και ο Αλέξανδρος Μπενάκης με τις αδελφές τους Πηνελόπη Δέλτα (καθιστή) και Αλεξάνδρα Χωρέμη,πριν από την αναχώρησή τους για το βαλκανικό μέτωπο

Εδώ και καιρό το αρχοντικό του 19ου αιώνα κοντά στην οδό Τατοΐου της Κηφισιάς όπου έζησε η ιδεολόγος, αγωνίστρια και συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα από το 1916 ως τον τραγικό (και συμβολικό) θάνατό της το 1941 στεγάζει το Τμήμα Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη. Η έκθεση «Αναδρομή στην Κηφισιά» που παρουσιάζει αυτή την εποχή και την οποία επιμελήθηκε η διευθύντρια του Τμήματος κυρία Βαλεντίνη Τσελίκα είναι από μόνη της εξαίσια με τον τρόπο που ξαναζωντανεύει το παρελθόν αυτού του προαστίου μέσα από παλιές φωτογραφίες, χειρόγραφα, περιηγητικά βιβλία και χάρτες, συνθέτοντας έτσι τον ιστορικό καμβά όπου έζησαν και έδρασαν σημαντικές προσωπικότητες του 19ου και του 20ού αιώνα.

Ποιος επισκέπτης όμως μπορεί να αντισταθεί σε μια αναδρομή στη ζωή της θρυλικής Ελληνίδας όταν γνωρίζει ότι σε έναν από αυτούς τους διαδρόμους περπάτησε μαζί της ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Νικόλαος Πλαστήρας, ο αδελφός της, ο Αντώνης Μπενάκης, και πολλοί άλλοι; Η έκθεση αυτή στο σαλόνι της οικοδέσποινας μας προσκαλεί επιτακτικά σε μια «επίσκεψη» στο δικό της συναρπαστικό παρελθόν, που ταυτίζεται με τη νεότερη ιστορία μας.

Προσωπικά βιώματα
Η κόρη του βαθύπλουτου μεγαλεμπόρου βάμβακος στην Αλεξάνδρεια Εμμανουήλ Μπενάκη από μικρή κυκλοφορούσε πάντα με το λάβδανο στην τσέπη. Για να ξεφύγει από την επιρροή των γονιών της αποφάσισε να παντρευτεί το 1895 τον αρκετά μεγαλύτερό της νομομαθή Στέφανο Δέλτα, ο οποίος μοιράστηκε μαζί της το πάθος για τη διαπαιδαγώγηση των ελληνόπουλων (αντικατοπτρίζεται στο Ταμείο Υποτροφιών του Κολλεγίου, που ήταν δικό τους δημιούργημα).

Για την επίσκεψή μας στο παρελθόν αυτού του σαλονιού μιλήσαμε με τον δισεγγονό της Πηνελόπης Δέλτα, αρχιτέκτονα, πρόεδρο του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Κολλέγιο Αθηνών- Κολλέγιο Ψυχικού) και του Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου. Εμπλούτισε με ζωντανές αναμνήσεις και παιδικά του ακούσματα ό,τι έχει ως τώρα καταγραφεί σε βιβλία. Ο Αλέξανδρος Σαμαράς, αδελφός του υπουργού Αντώνη Σαμαρά, είναι γιος της Λένας Ζάννα-Σαμαρά, εγγονής του Στέφανου και της Πηνελόπης Δέλτα από την κόρη τους, τη Βιργινία (η οποία παντρεύτηκε τον Αλέξανδρο Ζάννα, μετέπειτα υπουργό επί Βενιζέλου). Είναι ανιψιός του αείμνηστου Παύλου Ζάννα (αδελφού της Λένας Ζάννα, εισήγαγε το έργο του Προυστ στην Ελλάδα με μεταφράσεις), ο οποίος επιμελήθηκε το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου της Πηνελόπης Δέλτα. Το έργο αυτό συνεχίζει ο γιος του Αλέκος Ζάννας, ξάδελφος του Αλεξάνδρου.

Ανάμεσα στους καλεσμένους της Πηνελόπης Δέλτα είναι και οι συγγε νείς, οι μεγάλες οικογένειες Μπενάκη, Χωρέμη, Σαλβάγου και Καραθεοδωρή.Η καθεμιά με τον τρόπο της προσέφερε τα μέγιστα στην ελληνική κοινωνία. Είναι ο Αντώνης Μπενάκης που δίνει την ψυχή του στο Μουσείο Μπενάκη, είναι ο θείος του Στεφάνου Δέλτα, ο κορυφαίος μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (και όχι Καραθεοδωρής), με τον οποίο διαβουλευόταν διά αλληλογραφίας ακόμη και ο Αϊνστάιν. Είναι και άλλοι πολλοί... Το Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, κοντά στο σπίτι της Πηνελόπης, που σήμερα οργανώνει όλη τη φυτοπροστασία της χώρας, δημιουργήθηκε από τον Εμμανουήλ Μπενάκη (ήταν και υπουργός Γεωργίας επί Βενιζέλου), τον Στέφανο Δέλτα (που είχε υπηρετήσει και ως διοικητής της Αγροτικής Τράπεζας) και τον Αντώνη Μπενάκη. Πρωτότυπα έγγραφα σχετικά με την υλοποίησή του παρουσιάζονται στην τωρινή έκθεση. Πολιτικοί και διανοούμενοι
Από τον Αλέξανδρο Μυλωνά (πατέρα του υπουργού Παιδείας επί Ανδρέα Παπανδρέου Γιώργου) ως τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Μαύρο Καβαλάρη Νικόλαο Πλαστήρα, πολλοί πολιτικοί μπήκαν στο σαλόνι της περίφημης οικοδέσποινας. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πολλές φορές ερχόταν απρόσκλητος. Εδώ ήπιε το τελευταίο του ποτό προτού γίνει η τρίτη απόπειρα δολοφονίας εναντίον του το 1933. «Πώς είχαν μάθει ότι θα είναι στο σπίτι των Δέλτα;Γιατί το πρωί είχε πάει η μαγείρισσα να πάρει ψάρι γιατί άρεσε στον πρόεδρο» προσθέτει ο Αλέξανδρος Σαμαράς. Η περιγραφή του γεγονότος από την Πηνελόπη Δέλτα αποτελεί πολιτικό τεκμήριο.

Από τις συναντήσεις της με τους κεντρικούς πρωταγωνιστές της πολιτικής έχουμε το προνόμιο των ιστορικών πηγών από πρώτο χέρι αφού η Δέλτα κατέγραφε τις μαρτυρίες τους. «Από τον θρυλικό Νικόλαο Πλαστήρα,για τον οποίο ένιωθε μεγάλο θαυμασμό,συγκεντρώνει στοιχεία για την εκστρατεία στην Ουκρανία το 1919.Του ζητάει ένα δώρο “για να σώσει την εποποιία από τη λησμοσύνη” και το λαμβάνει: είναι ένα χειρόγραφο 120 σελίδων». Συνέλεξε ακόμη τις προσωπικές διηγήσεις των μακεδονομάχων Νεόκοσμου Γρηγοριάδη, Ιάνκου Δραγούμη και Κωνσταντίνου Μανέτα.

Από την αλληλογραφία της με τους δημοτικιστές έχουμε την πολυτέλεια μιας εισαγωγής στη σκέψη των ανδρών που έπλασαν τη σύγχρονη γλώσσα μας: Γιάννης Ψυχάρης, Αλέξανδρος Πάλλης, Αργύρης Εφταλιώτης, Μανόλης Τριανταφυλλίδης, Αλέξανδρος Δελμούζος, Βλαστός, Κωστής Παλαμάς, Στρατής Μυριβήλης κ.ά. Μέσα σε αυτό το σαλόνι έγραψε πολλά από τα σημαντικά παιδικά της βιβλία («Μάγκας», «Τρελαντώνης», «Στα μυστικά του Βάλτου»). Ηταν επαναστάτρια μέχρι τέλους, σε αντίθεση με τη θεοφοβούμενη μητέρα της. Βρίσκουμε σε γράμμα του Μητροπολίτη Τραπεζούντας και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου την εξής προτροπή: «Καλόν είναι να ακολουθήσετε την παράδοσιν της Εκκλησίας,αλλιώς θα χαρακτηρισθήτε αιρετική και θα σας αφορίσουν!».

Ολη αυτή η πνευματική και πολιτική δραστηριότητα όμως διακόπτεται στις 27 Απριλίου 1941, την ημέρα που οι Γερμανοί εισβάλλουν στην Αθήνα. Η Πηνελόπη Δέλτα δεν αντέχει αυτή τη συμφορά, καταπίνει δηλητήριο και εκπνέει πέντε ημέρες αργότερα. Στην κηδεία, στον κήπο της, ιερουργεί ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος. Σύμφωνα με την τελευταία της θέληση, επάνω στον τάφο της αναγράφεται μονάχα η λέξη «Σιωπή».

Το μοναδικό ήθος

Φωτογραφία από την έκθεση «Αναδρομή στην Κηφισιά»

Η Μιράντα Οικονόμου,μετέπειτα σύζυγος του καθηγητή και υπουργού Γιάγκου Πεσμαζόγλου,παιδική φίλη της Λένας Ζάννα-Σαμαρά,πήγαινε στο σπίτι των Δέλτα από 14 ετών και έχει μεταφέρει στον Αλέξανδρο Σαμαρά τις εξής εντυπώσεις: «Ηταν πάντα ντυμένη στα μαύρα (σ.σ.: από το 1908,όταν διέκοψε τον δεσμό της με τον Ιωνα Δραγούμη), με δαντέλα στο φόρεμα,πολύ περιποιημένη, λεπτή και ευθυτενής. Το έβλεπες ακόμη και όταν ήταν πλέον παράλυτη. Η πειθαρχία της έβγαινε στον τρόπο που ντυνόταν αλλά και στο βλέμμα,στην κίνηση,στον τρόπο που μιλούσε στα παιδιά». Δεν είναι τυχαίο που έγραψε τόσα βιβλία, τα οποία αποτελούν σήμερα κώδικες συμβουλών για την ελληνίδα μάνα (π.χ., Στοχασμοί περί της ανατροφής των παιδιών ).

«Στο κτήμα στην Κηφισιά- το θυμάμαι καλά,εμείς το γνωρίζαμε ως ΣοΒιρΑλι από τις τρεις κόρες των Δέλτα-την Πηνελόπη Δέλτα τη φρόντιζε μια μικρή κοπέλα ονόματι Μαριάνθηπου είχε παντρευτεί τον αγελαδά στα κτήματα.Οταν πήρε το δηλητήριο,η Μαριάνθη και η μητέρα μου ή η γιαγιά ήταν κοντά της.Οταν ρώτησαν την άρρωστη πώς αισθάνεται,εκείνη απάντησε στα αγγλικά “Ηow hard it is to die”,για να μην καταλάβει και τρομάξει η μικρή κοπέλα του σπιτιού.Νομίζω ότι αυτό δείχνει μιαν άλλης κλίμακας εσωτερική ευγένεια» παρατηρεί ο Αλέξανδρος Σαμαράς.

Τι έχει αφηγηθεί η Βιργινία Ζάννα,η κόρη της Πηνελόπης Δέλτα, στον εγγονό της Αλέξανδρο Σαμαρά για τη ζωή τους στην Κηφισιά; Μας μετέφερε ακριβώς τα λόγια της γιαγιάς του: «Οταν το βράδυ μάς διάβαζε το “Για την πατρίδα”και έφτανε η διήγηση στο σημείο όπου ο ήρωας,ο νεαρός αξιωματικός Αλέξιος,φυλακισμένος από τους Βούλγαρους,έπρεπε να σκοτωθεί,εμείς οι κόρες της,κλαίγοντας όλες μαζί,την παρακαλούσαμε να τον σώσει.Και τότε ξέρεις τι μας απαντούσε η μητέρα μας;“Πρέπει,για την πατρίδα,πρέπει να πεθάνει,και όταν πρέπει,πάει τελείωσε, πρέπει να πεθάνει”».
 http://www.tovima.gr

Νικητής το «Ανεμώλια» του Ισίδωρου Ζουργού

Tο Βραβείο Αναγνωστών 2011 απονέμεται στο βιβλίο «Aνεμώλια» του Ισίδωρου Ζουργού (Εκδόσεις Πατάκη). Είναι το μυθιστόρημα που υποστήριξαν ένθερμα τόσο οι 40 Λέσχες Ανάγνωσης ανά την Ελλάδα, που συμμετείχαν φέτος, όσο και το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό που έλαβε μέρος στη φετινή ψηφοφορία (2.569 ψήφοι).
Το μυθιστόρημα «Ανεμώλια» αποτελεί το έκτο βιβλίο του Θεσσαλονικιού συγγραφέα (γεν. 1964). Πρόκειται για ένα οδοιπορικό πέντε φίλων με ιστιοπλοϊκό σκάφος, οι οποίοι αναζητούν τη διάσταση της πραγματικότητας μέσα από το βλέμμα των 45 χρόνων τους, τη συναισθηματική αναμόχλευση που τους δημιουργεί το παρελθόν, την επιθυμία της χαράς σήμερα και τη ζεστασιά της συντροφικότητας.
Στην «κούρσα» της τελικής βαθμολογίας τερμάτισαν επίσης: δεύτερο το βιβλίο «Τα σακιά» της Ιωάννας Καρυστιάνη (Εκδόσεις Καστανιώτη) και τρίτο το βιβλίο «Για μια χούφτα βινύλια» της Χίλντας Παπαδημητρίου (Εκδόσεις Μεταίχμιο).
Το Βραβείο Αναγνωστών απονέμεται για έβδομη χρονιά. Διοργανώνεται από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) σε συνεργασία με την ΕΡΤ. Αποτελεί μοναδικό βραβείο στα ελληνικά λογοτεχνικά δεδομένα καθώς οι ίδιοι οι αναγνώστες καλούνται να ψηφίσουν το αγαπημένο ελληνικό μυθιστόρημα της χρονιάς. Αρχικά ψηφίζουν τα μέλη των Λεσχών Ανάγνωσης για τη «βραχεία λίστα», δίνοντας στη συνέχεια τη σκυτάλη στους βιβλιόφιλους που αποφασίζουν με sms. Σημειωτέον ότι με την ψήφο τους οι αναγνώστες συμμετείχαν κατά 50% στο τελικό αποτέλεσμα, ενώ το υπόλοιπο 50% βγήκε από τις ψήφους που έχουν ήδη δώσει τα μέλη Λεσχών Ανάγνωσης που λειτουργούν σ’ όλη την Ελλάδα.
Με το Βραβείο Αναγνωστών έχουν τιμηθεί τα βιβλία: -το 2010 «Όπως ήθελα να ζήσω» της Ελένης Πριοβόλου, -το 2009 «Ιμαρέτ», του Γιάννη Καλπούζου, -το 2008 «Όλα σου τα ‘μαθα μα ξέχασα μια λέξη» του Δημήτρη Μπουραντά, -το 2007 «Ο κύριος Επισκοπάκης» του Ανδρέα Μήτσου, -το 2006 «Αμίλητα βαθιά νερά», της Ρέας Γαλανάκη, -το 2005 «Η μέθοδος της Ορλεάνης» της Ευγενίας Φακίνου.

Για το βιβλίο έγραψαν:
Γραμμένο με συναισθηματική οξυδέρκεια, το «Ανεμώλια» συγκινεί, κι αν δεν γράφτηκε με σκοπό να προκαλέσει ρωγμές –η οξύτητα των αιχμών του είναι λειασμένη από το ποιητικό ύφος–, κατορθώνει να λειτουργήσει σαν συνειδησιακό ξυπνητήρι για τον αναγνώστη. (Ακόμα κι αν φαίνεται καθαρόαιμα ανδρικό το θέμα του, γυναίκες σπεύστε, γιατί έχει ειπωμένες αλήθειες για την κοινή ζωή μας.)
[ΑthensVoice]
Ο Ζουργός επιδίδεται και σε αυτό το μυθιστόρημα σε εκείνο που ξέρει καλά: αναπτύσσει με δεξιοτεχνία ένα πλήθος χαρακτήρων που γίνονται συμπαθείς με τις ανθρώπινες ατέλειές τους. Εχοντας πλέον βρει έναν σταθερότερο βηματισμό στην πλοκή και έχοντας δουλέψει την έκφρασή του, συναρμόζει ιστορίες όπου το καθημερινό εναλλάσσεται με το τραγικό σε ένα μυθιστόρημα μελαγχολικό, αλλά τρυφερό και συγκινητικό, για τις μεγάλες προσδοκίες, τις σκληρές ματαιώσεις και τις μικρές χαρές της ζωής.
[To Bήμα]


πηγή: http://ekebi.wordpress.com/

Κ.Π Καβάφης Η ποίηση και απήχηση της

καβάφης βερα δακανάλη

View more presentations from Vera Dakanali

Mέγαρο Μουσικής: εκατό χρόνια απο τη γέννηση του Ελύτη

Με διήμερο συμπόσιο και μουσική βραδιά στις 1- 3 Νοεμβρίου θα ξεκινήσουν οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  01/11/2011, 10:01

Συμπόσιο με θέμα «Ο εικοστός αιώνας στην ποίηση του Ελύτη - Η ποίηση του Ελύτη στον εικοστό πρώτο αιώνα»

7

emailεκτύπωση 

Κορυφώνονται αυτές τις ημέρες, με εκδηλώσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, οι εορτασμοί για τα εκατόχρονα από τη γέννηση του νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη στις 2 Νοεμβρίου του 1911.

Συμπόσιο με θέμα «Ο εικοστός αιώνας στην ποίηση του Ελύτη - Η ποίηση του Ελύτη στον εικοστό πρώτο αιώνα» θα διεξαχθεί την Τρίτη 1 Νοεμβρίου και την Τετάρτη 2 Νοεμβρίου με διακεκριμένους ομιλητές από τον χώρο της φιλολογίας, της λογοτεχνίας και των τεχνών.

Μιλούν (Τρίτη 1 Νοεμβρίου, 5.00 μ.μ. κ.ε.): Μίκης Θεοδωράκης: «Οδυσσέας Ελύτης - Ο Έλληνας επαναστάτης», Δημήτρης Μαρωνίτης: «Ο νεοελληνικός λυρισμός πριν και μετά τον Ελύτη», Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα: «Ο εικαστικός Ελύτης και η συνγυμνασία των αισθήσεων», David Connolly: «Η μαγεία του Ελύτη», Μιχάλης Κοπιδάκης: «“Της Δικαιοσύνης ήλιε…” Μια άλλη ανάγνωση», Γεώργιος Μπαμπινιώτης: «Ο μεταγλωσσικός Ελύτης», Κώστας Γεωργουσόπουλος: «Τρία κλειδιά ανάγνωσης για τη “Μαρίνα των βράχων”», Άρης Μπερλής: «Ο Ελύτης σήμερα», Μιχαήλ Λειβαδιώτης: «Ο παράφορος χρόνος, ο μικρόψυχος καιρός κι η ισόβια στιγμή», Paola Maria Minucci: «Η Ελλάδα πέρα από την Ελλάδα στην ποίηση του Ελύτη» και (Τετάρτη 2 Νοεμβρίου, 5.00 μ.μ. κ.ε.): Mario Vitti: «Ο Ελύτης και το ελληνικό κοινό. Επικοινωνία και συναίνεση», Jeffrey Carson: «Ο Ελύτης δεν μπορεί να μεταφραστεί: Ο Ελύτης πρέπει να μεταφραστεί», Ingemar Rhedin: «Η φωνή πέραν της γλώσσας - το ανέκφραστο, η ποιητική νοημοσύνη και το μεταφυσικό στοιχείο στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη», Salah Stétié: «Elytis Le Soleiculteur».

Στις 7.30 μ.μ. θα ακολουθήσει στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Ποίηση και πραγματικότητα». Θα συνομιλήσουν ο φυσικός, ακαδημαϊκός Δημήτρης Νανόπουλος, ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Θανάσης Τζαβάρας, η ποιήτρια, ακαδημαϊκός Κική Δημουλά, ο συνθέτης Γιώργος Κουρουπός και ο εικαστικός Χρόνης Μπότσογλου. Προδρεύει η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου.

Οι εκδηλώσεις θα ολοκληρωθούν με τη μουσική βραδιά «Ο κόσμος ο μικρός ο Μέγας του Ελύτη», την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου, στις 8.30 μ.μ. στην οποία θα ακουστούν μελοποιημένα ποιήματα από το σύνολο της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη σε πρωτότυπη μουσική του Γιώργου Κουρουπού.

Στίχους του Ελύτη θα απαγγείλει η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, ενώ πεζά του κείμενα θα διαβάσει ο ηθοποιός Άρης Λεμπεσόπουλος.

Προβολή κινηματογραφικών ντοκουμέντων, εικαστικού και φωτογραφικού υλικού από διάφορες στιγμές της ζωής του Ελύτη θα συνοδεύει τις αναγνώσεις.
http://www.tovima.gr/culture/

«Δεν είμαι διάσημη εγώ, ο Ρουβάς είναι»

Μεταξύ του Κεντ της Μεγάλης Βρετανίας και  της Σπιναλόγκας, όπου εξελίσσονται τα γυρίσματα για την πολυαναμενόμενη μεταφορά του βιβλίου «Το νησί», η συγγραφέας του παγκόσμιου best seller που ξεπέρασε τα 2 εκατομμύρια αντίτυπα και μεταφράστηκε σε 28 γλώσσες περιγράφει το πάθος της  για την Ελλάδα και τους Ελληνες  και εξηγεί γιατί η οικονομική κρίση θα μας κάνει καλύτερους
 Αληθεύει ότι  απορρίψατε πρόταση του Χόλιγουντ  να μεταφερθεί το βιβλίο σας στη μεγάλη οθόνη, παρά το ελκυστικότατο ποσό που σας προσέφεραν;

 Υπήρξαν διάφορες  προτάσεις για τη μεταφορά του βιβλίου στη μεγάλη οθόνη, μία εκ των οποίων προήλθε από έναν πολύ διάσημο παραγωγό του Χόλιγουντ, η οποία μάλιστα συνοδευόταν από επιταγή με κατάληξη πολλών μηδενικών. Δεν ήμουν, ωστόσο, σίγουρη ότι οι άνθρωποι που θα αναμιγνύονταν θα αντιμετώπιζαν το θέμα με την ευαισθησία που ήθελα. Δεδομένου ότι υπάρχουν ακόμα πολλοί χανσενικοί, δεν ήθελα το θέμα να παρουσιαστεί με μακάβριο τρόπο. Τα χρήματα ούτως ή άλλως δεν ιεραρχούνται ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων μου. Βέβαια, ποτέ μη λες «ποτέ». Αν μου γίνει η κατάλληλη πρόταση, ίσως και να δεχτώ. Δεν είναι ανάγκη να προέρχεται από το Χόλιγουντ.
 Δεν είχατε, ωστόσο, πρόβλημα να γυριστεί η σειρά από ένα μεγάλο κανάλι της ελληνικής τηλεόρασης...
 Μόλις γνωρίστηκα με τον σκηνοθέτη της σειράς, τον Θοδωρή Παπαδουλάκη, κατάλαβα αμέσως ότι επικοινωνούμε και αποφάσισα να προχωρήσω. Είναι νέος, Κρητικός και πολύ ταλαντούχος. Κάνει φανταστική δουλειά με τα σκηνικά, τα κοστούμια, τους ηθοποιούς. Νομίζω πως το ελληνικό κοινό θα ενθουσιαστεί με τη σειρά. 

 Εχετε αποκωδικοποιήσει  την επιτυχία του «Νησιού»; Γιατί  πιστεύετε ότι ο κόσμος αγκάλιασε τόσο θερμά το βιβλίο, φέρνοντάς το τόσο ψηλά  
σε πωλήσεις;

 Δεν νομίζω ότι μπορώ να πω με ακρίβεια τι κρύβεται πίσω από την επιτυχία. Μπορώ μόνο να κάνω υποθέσεις. Η ιστορία του «Νησιού» είναι αρκετά απλή. Πρόκειται για τη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος να αντεπεξέρχεται στις αντιξοότητες, επομένως κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι ένα αισιόδοξο βιβλίο. Και οπωσδήποτε το happy end αρέσει σε πολλούς. Το βασικό είναι ότι αυτό το βιβλίο το έχω γράψει με την καρδιά μου και νομίζω ότι δίνει διέξοδο στα συναισθήματα του αναγνώστη, προχωρώντας στην πολυπόθητη κάθαρση. 

 Η εμπειρία σας ως ταξιδιωτική ρεπόρτερ σας βοηθά να οργανώσετε την έρευνά σας προτού γράψετε ένα βιβλίο;

 Πιστεύω πως,  ναι, με βοηθά. Ωστόσο, αν και σε γενικές γραμμές είμαι οργανωτική, η έρευνα μπορεί να με οδηγήσει σε εκπλήξεις. Προτιμώ να είμαι ευέλικτη ώστε να αφήνω περιθώρια στη φαντασία να με πάρει από το χέρι.

 Αγοράσατε σπίτι  στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στην Κρήτη, την οποία επισκέπτεστε συχνά μαζί με τον σύζυγό σας και παράλληλα έχετε αρχίσει μαθήματα ελληνικών. Πόσο κοντά αισθάνεστε στην Ελλάδα;

 Είναι αλήθεια  ότι κάνω μαθήματα ελληνικών εδώ και δύο χρόνια. Ο δάσκαλός μου βέβαια είναι πολύ υπομονετικός μαζί μου, μια και σπάνια προλαβαίνω να κάνω τις ασκήσεις που μου βάζει. Ωστόσο, είμαι τόσο παθιασμένη με την ιδέα να μιλήσω σύντομα άπταιστα ελληνικά που προσπαθώ κάθε μέρα να διαβάζω κάτι ελληνικό ή να ακούω ελληνικά τραγούδια. Αισθάνομαι πολύ κοντά στην Ελλάδα. Προσπαθώ να περνώ όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο στο σπίτι μας στην Κρήτη και κάθε φορά που είναι να φύγω στενοχωριέμαι σαν μικρό παιδί. Εχω καλούς φίλους στην Ελλάδα και την αίσθηση ότι με τους Ελληνες επικοινωνώ ειλικρινά, κάτι που δεν μπορώ να πω με ευκολία για τους ανθρώπους στη δική μου χώρα. Προφανώς κάτι υπάρχει στο DNA μου.

 Εχετε επισκεφτεί  ορισμένα από τα πιο συναρπαστικά σημεία του πλανήτη ως ταξιδιωτική συντάκτρια. Τι ήταν εκείνο που σας μαγνήτισε στην Κρήτη και μάλιστα στη Σπιναλόγκα για να τοποθετήσετε την ιστορία σας εκεί;

 Η Ελλάδα με συναρπάζει με ένα εκατομμύριο τρόπους, αν και νομίζω πως τη βλέπω μέσα από τα «ροζ γυαλιά» μου, ωραιοποιημένη. Η αλήθεια είναι ότι δεν διάλεξα τη Σπιναλόγκα για να τοποθετήσω εκεί την ιστορία μου. Η ατμόσφαιρα και το τοπίο της Σπιναλόγκας ήταν που με ενέπνευσαν, από την πρώτη στιγμή που πάτησα εκεί το πόδι μου, να γράψω ένα μυθιστόρημα για το νησί. 

 Ποια στοιχεία  σάς ιντριγκάρουν να ασχοληθείτε με μια ιστορία και να την ερευνήσετε;

 Με ελκύουν  τα μέρη που έχουν κάποιου είδους κρυμμένη ιστορία, όπου δηλαδή συνέβη κάτι το οποίο αποτυπώθηκε στην ιστορία με παρεξηγημένο τρόπο. Κάποιοι τόποι έχουν τόσο δυνατή ατμόσφαιρα που μου δημιουργούν μια σκέψη που εξελίσσεται σε μια πρόταση, η οποία ξετυλίγεται σε ολόκληρη ιστορία. 

 Το δεύτερο  βιβλίο σας «Ο γυρισμός» τοποθετείται στη Γρανάδα κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου. Πώς και επιλέξατε τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο;

 Δεν συνδέομαι συναισθηματικά με οτιδήποτε συνέβη πριν από τον 20ό αιώνα, οπότε οι ιστορίες μου δεν θα μπορούσαν να τοποθετούνται σε πρωτύτερο σημείο της Ιστορίας. Οι συνέπειες του ισπανικού εμφυλίου εξακολουθούν να είναι εμφανείς στη σύγχρονη Ισπανία. Ο στρατηγός Φράνκο ήταν στην εξουσία το 1975 και εκτελούσε πολιτικούς κρατούμενους που του είχαν αντιταχτεί κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, ενώ εγώ ξάπλωνα για πρώτη φορά με μπικίνι στις παραλίες της Ισπανίας. Ηταν τέτοια η μυστικότητα της περιόδου που χιλιάδες αναγνώστες του βιβλίου μου γράφουν πως δεν γνώριζαν ορισμένα από τα πραγματικά γεγονότα που αναφέρω, οπότε η έρευνα άξιζε τον κόπο. 

 Μετά τη Σπιναλόγκα  και τη Γρανάδα, ποιος είναι  ο επόμενος προορισμός σας;

 Επιστρέφω στην  Ελλάδα.
 Η διασημότητα πώς έχει επηρεάσει τη ζωή σας;
 Δεν θα έλεγα ότι είμαι διάσημη. Ο Σάκης Ρουβάς είναι διάσημος, για παράδειγμα. Εγώ είμαι αναγνωρίσιμη. Εχω διάσημους φίλους και ξέρω τι σημαίνει να μην μπορείς να κυκλοφορήσεις στον δρόμο. Δεν θα ήθελα ποτέ να βιώσω αυτή την κατάσταση, οπότε κατ’ αυτόν τον τρόπο χαίρομαι που δεν είμαι διάσημη. Ακόμα όμως κι αν με αναγνωρίζουν άνθρωποι στον δρόμο, δεν νομίζω πως αυτό με κάνει ξεχωριστή και ανώτερη από κάποιον που δεν είναι αναγνωρίσιμος. 

 Πιστεύετε ότι  η οικονομική κρίση που διέρχεται η Ελλάδα θα αλλάξει τους Ελληνες και προς ποια κατεύθυνση;

 Αυτή είναι η πιο «επικίνδυνη» ερώτηση απ’ όλες και αγχώνομαι  
για τον τρόπο που θα απαντήσω.  
Αν και παρακολουθώ την ελληνική πραγματικότητα ως εξωτερικός παρατηρητής, νοιάζομαι βαθιά για τους Ελληνες και αγωνιώ για τη μοίρα της χώρας. Τα τελευταία τρία χρόνια έζησα αρκετά την Ελλάδα «από μέσα», αφού αγόρασα σπίτι εδώ, κυκλοφόρησα βιβλίο και τώρα συμμετέχω σε γυρίσματα σίριαλ. Εχω απευθύνει αμέτρητες φορές την ερώτηση «Γιατί στην Ελλάδα κάνετε τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο;», για να λάβω την ίδια απάντηση «Γιατί έτσι γίνεται εδώ». Αν τα πράγματα ήταν τέλεια στη χώρα σας, δεν θα χρειάζονταν οι αλλαγές. Αφού όμως δεν είναι, τότε γιατί δεν τα αλλάζετε; Η αλλαγή μπορεί να είναι οδυνηρή διαδικασία, αλλά πιστεύω ότι μπορεί να οδηγήσει την Ελλάδα σε ένα καλύτερο μέλλον. Ο κόσμος είναι ένα πολύ ανταγωνιστικό μέρος. Ναι, πιστεύω ότι οι Ελληνες πρέπει να αλλάξουν.

 πηγή: http://www.protothema.gr/bigfish

Ο Γυρισμός της Victoria Hislop

Πρόσφατα διάβασα το δεύτερο βιβλίο της Victoria Hislop (το άλλο είναι το πασίγνωστο "Το Νησί") με τίτλο "Ο Γυρισμός". Μου το έκανε δώρο μια φίλη μου που ξέρει πόσο πολύ λατρεύω τη Γρανάδα, αλλά και το χορό. Αυτό το βιβλίο ήταν ιδανικό, καθώς τα συνδυάζει και τα δύο με ένα μοναδικό τρόπο. Στην αρχή το βρήκα λίγο γλυκανάλατο, με ενθουσίαζαν μόνο οι περιγραφές συναισθημάτων κι εντυπώσεων σχετικά με το χορό, αλλά οι ιστορίες των πρωταγωνιστών, όσο ρεαλιστικές κι αν φαίνονταν δε με τρέλαιναν... μέχρι που άρχισε η περιγραφή του παρελθόντος και μάλιστα της νεαρής Mercedes της οποίας η ιστορία συνδέθηκε με την ιστορία του εμφυλίου στην Ισπανία τη δεκαετία του '30. Απίστευτες περιγραφές και πολύ καλό γράψιμο! Εντυπωσιακό το ότι η συγγραφέας δεν είναι Ισπανίδα, καθώς οι περιγραφές του φλαμένκο, αλλά και του εμφυλίου έχουν πολύ συναίσθημα και ρεαλισμό. Εννοείται ότι κυριολεκτικά αφέθηκα στις περιγραφές της Γρανάδα, αυτή η πόλη μου έχει πάρει το μυαλό εδώ και χρόνια! :)

Μπορείτε να διαβάσετε ένα δείγμα από το βιβλίο, κάνοντας κλικ εδώ: http://www.dioptra.gr/page.aspx?itemID=SPG245

Παραθέτω και την περιγραφή του βιβλίου, όπως έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα των εκδόσεων Διόπτρα:

Τα καλντερίμια της Γρανάδα αντηχούν μουσική και μυστικά. Η Σόνια θα γευτεί τη μυρωδιά της πόλης, παρασυρμένη σε ένα ταξίδι στην Ισπανία από τη μεγάλη της αγάπη, το χορό.

Τα βήματά της θα την οδηγήσουν σε ένα γραφικό καφέ, όπου η μαγεία του χώρου και των φωτογραφιών του θα την ταξιδέψουν στο ιστορικό παρελθόν της πόλης. Την καρδιά της Σόνια θα κλέψει η ιστορία της οικογένειας Ραμίρεζ που, χωρισμένη από την πολιτική και την τραγωδία του Ισπανικού Εμφυλίου, θα βρεθεί πολλές φορές μπροστά σε διλήμματα και επικίνδυνες καταστάσεις.

Βαθιά κρυμμένα μυστικά, χορός και ανεκπλήρωτοι έρωτες θα την παρασύρουν και πολλές φορές θα αισθανθεί η ίδια πρωταγωνίστρια στην ιστορία τους...

 http://espanolgr.blogspot.com

Τα Kείμενα των Kορυφαίων: “Ω! δεν υπάρχει πιο πολύτιμο απ’ τη ζωή!”

Ενα κείμενο-ύμνος της Γαλάτειας Καζαντζάκη για τη ζωή, γραμμένο το 1909 στο Ηράκλειο με αφορμή την ποίηση του Καβάφη

Του Αλέκου A. Ανδρικάκη andrikakis@patris.gr

Ένας ύμνος από τη Γαλάτεια Καζαντζάκη για τη ζωή, το μεγαλύτερο δώρο προς τον άνθρωπο, με αφορμή τη γνωριμία της με την ποίηση του Καβάφη. Μια σπάνια κριτική μελέτη - υποδοχή για τον «κουρασμένο» στην ψυχή Αλεξανδρινό, «περιθωριακό» τότε για τη λογοτεχνική ελίτ, που γράφτηκε στο Ηράκλειο το 1909 και δημοσιεύτηκε στον «Νουμά»

Μ’ ένα κείμενο ύμνο προς τη ζωή, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, Αλεξίου ακόμη, διατυπώνει κριτικά την πρώτη γνωριμία της με τον μεγάλο Αλεξανδρινό, τον Κωνσταντίνο Π. Καβάφη, και την ποίησή του. Πρόκειται για ένα σπάνιο κείμενο, που γράφτηκε στο Ηράκλειο στις 4 Δεκεμβρίου 1909 και δημοσιεύτηκε στον περίφημο «Νουμά», την εφημερίδα των δημοτικιστών, στις 14 Φεβρουαρίου 1910.

Είναι η εποχή που ο Καβάφης είναι περίπου αποδιοπομπαίος για την ποιητική και λογοτεχνική ελίτ της Αθήνας. Κάτι σαν περιθωριακός (πολλοί λένε και εξαιτίας των σεξουαλικών προτιμήσεών του), για το κατεστημένο της ελληνικής διανόησης. Ακόμη κι ο μεγάλος Κωστής Παλαμάς τον αντιμετώπισε μάλλον τυπικά, δεν τον υποδέχτηκε όπως του άξιζε, επηρεασμένος από το γενικότερο περιβάλλον.

Είναι όμως ταυτόχρονα η περίοδος που η Ελλάδα κοινωνικά και πολιτικά συγκλονιζόταν συθέμελα. Κάθε τι το δεδομένο, το κατεστημένο, έβλεπε καχύποπτα το νέο. Ο Καβάφης, φυσικά, δεν ήταν ούτε νέος, αφού έφτανε πια τα 47 χρόνια του όταν δημοσιευόταν το κείμενο της Γαλάτειας, ούτε βέβαια καινούργιος και άγνωστος στον ποιητικό λόγο. Αλλά ήταν άκρως σνομπαρισμένος.

Η «αιρετική» Γαλάτεια, η γυναίκα για την οποία έναν χρόνο νωρίτερα ο Νίκος Καζαντζάκης είχε εκφράσει δημόσια, μέσα από τις στήλες επίσης του «Νουμά», το θαυμασμό του για τη λογοτεχνική της αξία και τη φυσική της ομορφιάi, ανέλαβε την ευθύνη να «περάσει» τον Καβάφη στο ελληνικό κοινό και στην κατεστημένη (όχι πάντα συντηρητική, αφού και η θεωρούμενη προοδευτική τον αντιμετώπισε, αρχικά, με τον ίδιο περιφρονητικό τρόπο) διανόηση.

Είναι η περίοδος που η μεγάλη Καστρινή συγγραφέας (αδικημένη ακόμη και σήμερα από τη «λογοτεχνική επετηρίδα», πιθανώς εξαιτίας της «σκιάς» του Καζαντζάκη, με τον οποίο αργότερα, μετά το χωρισμό τους, τα έβαλε με τρόπο που αυτό-αδικήθηκε), αρχίζει τη σχέση με τον μετέπειτα σύζυγό της. Ο Καζαντζάκης ήδη υπογράφει ως «Πέτρος Ψηλορείτης», εκείνη, κατ’ αντιστοιχία, ως «Πετρούλα Ψηλορείτη», υπογραφή που χρησιμοποιεί και στο συγκεκριμένο κείμενο.



Η κουρασμένη ψυχή του κλείστηκε στα «Τείχη»

Με την κριτική μελέτη που δημοσιεύει στις «Φιλολογικές Επιφυλλίδες» του «Νουμά», η συγγραφέας έρχεται να επικυρώσει την ποίηση του Καβάφη ως μεγάλη, αλλά να κατηγορήσει, με προσεγμένο αλλά εμφανή τρόπο, τον ίδιο επειδή δεν επιτρέπει στον ποιητικό λόγο του να ανοίξει όσο του αξίζει τα φτερά του, εξαιτίας των τειχών που απλώθηκαν γύρω από τον ίδιο, χωρίς να αντιδράσει, αλλά και της κουρασμένης, της «μαραζάρικης κι αρρωστημένης ψυχής του».

«Κυτάζει τη ζωή μέσα από τ’ αψηλά τείχη, που όπως ο ίδιος μάς λέει, κάποιοι έχτισαν γύρω του», γράφει. «Κ’ είναι φριχτά αψηλά τα τείχη της σκλαβιάς και μαραζάρικη κι αρρωστημένη η ψυχή που αναστενάζει εκεί μέσα – δυστυχώς, για την ωραία ποίηση του κ. Καβάφη, που τόσα πράματα θα μας έλεγε αν έβγαινε στον ήλιο και στα λουλούδια, στις χιονιές και τις μπόρες».

Η Γαλάτεια, όμως, βρίσκει την αφορμή να υμνήσει το δώρο της ζωής, κάνοντας τη δική της αντιπαράθεση με τη «μαραζάρικη» αντιμετώπιση του Καβάφη. Χαρακτηριστική η αναφορά της που ακολουθεί:

«Όταν επιπόλαια κυτάζεις τη ζωή, σκλάβος της γίνεσαι και παιγνίδι, πετώντας απ’ τη χαρά στον πόνο κι απ’ τον πόνο στη χαρά. Όταν βαθύτερα την κυτάζεις, νοιώθεις τη φριχτή ματαιότητα κάθε χειρονομίας και κάθε κραυγής. Ανέγγιχτος είσαι από τη χαρά κι από τον πόνο. Κι όταν ακόμα πιο βαθειά κυτάξεις την ύπαρξη, τόσο πιο αρμονική και τόσο πιο ωραία θα τηνε βρεις. Θα δεις, ένας ρυθμός συνταράζει σ’ ένα μουσικό ξέσπασμα ανεκλάλητης χαράς, όλα τα πράματα που ζούνε και βιάζουνται, γιατί ξέρουν πως γρήγορα θα πεθάνουν. Οι διάκρισες χαράς και πόνου, ομορφιάς κι ασκήμιας δεν υπάρχουν πιά. Όλα αδερφώνουνται και μεθούνε κυτάζοντας τον ήλιο. Ω! δεν υπάρχει πιο πολύτιμο από τη ζωή!»



Το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι

Παρά τις επιφυλάξεις και αντιρρήσεις που διατυπώνει για την κουρασμένη καβαφική ψυχή, που αποτυπώνεται στην ποίησή του, η Γαλάτεια υποδέχεται τον Αλεξανδρινό όπως του αξίζει: αναγνωρίζει και τη φιλοσοφική του αντίληψη και την ευαισθησία τους.

«Την ποίηση του κ. Καβάφη –σημειώνει- δυό μου φάνηκαν πως την ξεχωρίζουν χαραχτηριστικά: Η βαθειά φιλοσοφική αντίληψη του Ανθρώπου που πολλά ξέρει, κ’ η αισταντικότητα του Ποιητή. Από το ένα μέρος η κουρασμένη σκέψη που όλα τα ξέρει μάταια κι ανώφελα, κι από τ’ άλλο η ευαίσθητη ψυχή που είδε το φριχτό θέαμα της ζωής και δεν μπόρεσε να βαστάξει κ’ έσπασε. Δεν έσπασε ολότελα, λύγισε. Κι ανάμεσα στα γόνατά της τώρα, με κλειστά τα μάτια, κρύβει το κεφάλι της, θυμάται τα όσα είδε και θρηνεί. Πολλά μελέτησε φαίνεται ο κ. Καβάφης. Τα αιστήματα μήνες πολλούς και χρόνια μένουν μέσα του και σιγοσταλάζουν και πετρώνουνται στο νου του κι αποκρυσταλλώνουνται σε μια σκέψη».

« Έτσι-ξεκαθαρίζει, αναγνωρίζοντας και τη μεστή ποιητική του- τα ποιήματα του κ. Καβάφη, αργά και σταλαχτά μάς έρχουνται και σα σταλαχτίτες του υπομονετικού καιρού φαντάζουνε. Ιδίως, συναιστήματα του λογισμού και του κορμιού τρανταχτά, που σε πολυσέλιδους λυρισμούς θα μας ξέχυνε κάποιος άλλος ποιητής, θορυβώδης και πληβείος, σεμνά κι αριστοκρατικά μάς δείχνει ο κ. Καβάφης».

Και ως παράδειγμα παραθέτει το περίφημο ποίημά του «Che fece .... il gran rifiuto» του 1901, για το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι, που κάποτε είμαστε μπροστά στην ευθύνη να επιλέξουμε. Σημειώνουμε ότι ο τίτλος του συγκεκριμένου ποιήματος είναι στίχος του Ντάντε (Inferno, III, 60), και σημαίνει «Εκείνος που έκανε… τη μεγάλη άρνηση».

Στην παρουσίασή της κάνει και πολλές αυθαιρεσίες η Γαλάτεια. Συχνά αλλάζει τη γραφή των λέξεων από τα ποιήματα του Καβάφη, ώστε να τις φέρει πιο κοντά στη δημοτική! Π.χ., στο ποίημα «Τα Τείχη», διορθώνει το «ανεπαισθήτως», αναφορά που χαρακτήρισε τον Καβάφη, με το «αναισθήτως»! Ή στο ποίημα «Τα παράθυρα», το «βαρυές» του ποιητή το αλλοιώνει σε «βαρειές», το «να ’βρω» το μετατρέπει σε «ναύρω» κ.ο.κ. Ακόμη και παραλείψεις στίχων εντοπίζουμε (τους συμπληρώνουμε), αλλά πιθανώς αυτό να οφείλεται απλώς σε λάθος στην αντιγραφή.

Παρουσιάζουμε στη συνέχεια ολόκληρη την κριτική μελέτη της «Πετρούλας Ψηλορείτη», σε γραφή ακραία δημοτική, χωρίς φυσικά να κάνουμε παρεμβάσεις ακόμη και σε οφθαλμοφανείς αλλοιώσεις λέξεων (διπλά σύμφωνα κλπ).

Το φύλλο του «Νουμά» εντοπίσαμε στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών.

*βλ. «Νουμάς» φ. 348, «Κεριακή 14 του Θεριστή 1909» και «Πατρίς», 14 Δεκεμβρίου 2009, «Τα κείμενα των κορυφαίων», «Ένα άρθρο του Ν.Καζαντζάκη για τη Γαλάτεια στα 1909 που τους έφερε κοντά!».
πηγή: http://www.patris.gr/