Με αφορμή την πυρπόληση των Χανίων και την ελληνική απόβαση στην Κρήτη
Οι σφαγές των Χανίων και η ελληνική κατάληψη της Κρήτης μέσα από τις γελοιογραφίες του αυστριακού Τύπου
Τα δραματικά γεγονότα του Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου 1897 και η φιλοτουρκική διπλωματία των μεγάλων δυνάμεων στις πρώτες σελίδες του ευρωπαϊκού Τύπου
 |
Σφαγές και πυρπόληση των Χανίων
(Wiener Bileder 21Φεβρουαρίου 1897)
 |
Εικόνες από τα φλεγόμενα Χανιά, προφανώς αντιγραφή από πραγματικές φωτογραφίες (Wiener Bild 4 Απριλίου 1897)
 |
Τα φλεγόμενα Χανιά σε μια ακόμη εικόνα από την Wiener Bild. Ημερομηνία αναφέρεται η 5η Φεβρουαρίου 1897, με το νέο ημερολόγιο που ίσχυσε αργότερα στην Ελλάδα. Παράλληλα φαίνονται σε άλλες ένθετες εικόνες τα πλοία των δυνάμεων στη Σούδα (Wiener Bild 14 Μαρτίου 1897)
 |
Ο μονάρχης της Ελλάδας Γεώργιος Α΄ στο μπαλκόνι των ανακτόρων συνεννοείται με τον επιτελάρχη του, συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο, ενόψει της εκστρατείας του ελληνικού στρατού στην Κρήτη. Κάτω το πλήθος των Ελλήνων ζητά την επέμβαση της Ελλάδας στην Κρήτη. (Der Floh 23 Μαΐου 1897)
 |
Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις παρομοιάζονται σαν άγρια σκυλιά και κυνηγούν το μικρό σκυλάκι, που είναι η Κρήτη… (Der Floh 7 Μαρτίου1897)
 |
Οι υπουργοί Εξωτερικών των ΜΕΔ υφίστανται την… επιθεώρηση του σουλτάνου! (Der Floh 11 Απριλίου1897)
 |
Το λιμάνι των Χανίων αποκλεισμένο από τα πλοία των ευρωπαϊκών δυνάμεων
(Wiener Bild 14 Μαρτίου 1897)
 |
Η ευρωπαϊκή στάση υπέρ της Τουρκίας γίνεται πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα Der Floh. Οι υπουργοί Εξωτερικών των 6 μεγάλων δυνάμεων καβάλα στο Δούρειο Ίππο εισβάλλουν στην Αθήνα. Προφανώς στον Ίππο κρύβονται τα συμφέροντα της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ενώ ο μικροσκοπικός μονάρχης Γεώργιος Α΄ κλαίει με μαύρο δάκρυ….(Der Floh 7 Μαρτίου1897)
Tου Αλέκου Α. Ανδρικάκη andrikakis@patris.gr
Η ιστορία της Κρήτης για την απελευθέρωση από τους Τούρκους και την ένωση με την Ελλάδα, είναι γεμάτη αγώνες και αίμα. Χιλιάδες Κρήτες έπεσαν με το σύνθημα «Ένωσις ή θάνατος». Η τελευταία φάση του Κρητικού ζητήματος, κατά την περίοδο 1895-1898, όταν ακόμη η Κρήτη ήταν υπό τον τουρκικό ζυγό, περιλαμβάνει δραματικά γεγονότα, καθώς η οθωμανική αυτοκρατορία, βλέποντας ότι πλέον οι Κρήτες ήταν αποφασισμένοι για όλα, σκλήρυνε τη στάση της. Ήταν χρόνια με διαρκείς εξεγέρσεις των Κρητών, αλλά και δύο επεμβάσεις στην Κρήτη, την ελληνική και τη διεθνή.
Είχαν προηγηθεί εξίσου σημαντικά και δραματικά γεγονότα. Η ανάκληση της Σύμβασης της Χαλέπας, τον Δεκέμβριο του 1889, που είχε κερδηθεί μετά από μια ακόμη εξέγερση των Κρητών, είχε συνέπεια να σκληρύνει ακόμη περισσότερο τη στάση της η οθωμανική διοίκηση. Καθημερινό φαινόμενο ήταν η τρομοκρατία σε βάρος των Χριστιανών, οι φυλακίσεις και οι δολοφονίες, τόσο από τις επίσημες δυνάμεις κατοχής, όσο και από τους φανατικούς Τουρκοκρήτες. Από το 1889 μέχρι το 1895, επιχειρήθηκε πολλές φορές η οργάνωση νέων κινημάτων, συχνά με τοπικό χαρακτήρα, όπως αυτό του Ιουνίου του 1892 στα Σφακιά, χωρίς όμως επιτυχία, αφού δεν γενικεύτηκαν οι αντιδράσεις.
Οι σφαγές των Αρμενίων από τους Τούρκους τον Ιανουάριο του 1895 συγκλόνισαν τους Ευρωπαίους αλλά και τους Κρήτες, οι οποίοι πλέον διαπίστωναν ότι η καταρρέουσα οθωμανική αυτοκρατορία ήταν δυνατό να κάνει ανάλογη γενοκτονία στην Κρήτη. Έτσι αποφάσισαν να οργανώσουν ένα νέο κίνημα, ώστε να προλάβουν μια επέμβαση της Πύλης στο νησί, την ώρα που εκείνη είχε την προσοχή της σε άλλα μέτωπα.
Ανάλογη προετοιμασία έκανε όμως και η Τουρκία, η οποία αντικατέστησε τον ιδιαίτερα σκληρό Γενικό Διοικητή Μαχμούτ με το χριστιανό Αλέξανδρο Καραθεοδωρή, ο οποίος ερχόταν στην Κρήτη για μια δεύτερη θητεία, επιχειρώντας να εφαρμόσει πολιτική προσέγγισης προς τους χριστιανούς Κρήτες. Σύντομα όμως έχασε τον έλεγχο, καθώς οι Τουρκοκρήτες αντέδρασαν έντονα και άρχισαν ένα όργιο τρομοκρατίας με στόχο να γίνει ανεξέλεγκτη η κατάσταση και να αντικατασταθεί ο Καραθεοδωρή.
Τότε ακριβώς επανέρχεται μια παλιότερη ιδέα που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται μερικά χρόνια πριν. Ο Σφακιανός επαναστάτης Μανούσος Κούνδουρος συγκροτεί τη Μεταπολιτευτική Επιτροπή με στόχο η Κρήτη να αυτονομηθεί, πρώτα, και όταν οι συνθήκες θα ευνοούσαν, να τεθεί η πρόταση της ένωσης. Οι Μεταπολιτευτικοί θεωρούσαν ότι αυτή η θέση θα συγκινούσε περισσότερο τους εκπροσώπους των ΜΕΔ ώστε να ενισχύσουν την προσπάθεια εκδίωξης των Τούρκων. Ο Κούνδουρος υπέβαλε στις 10 Σεπτεμβρίου 1895 στη Γενική Συνέλευση ψήφισμα με το οποίο ζητείτο η αυτονομία της Κρήτης, με φόρο υποτέλειας στο σουλτάνο. Μπροστά στα αδιέξοδα, το ψήφισμα εγκρίθηκε, παρά τις αντιρρήσεις που είχαν πολλοί άλλοι επαναστάτες. Η πράξη θεωρήθηκε από την τουρκική πλευρά ευθέως επαναστατική και άρχισε ένα νέο όργιο τρομοκρατίας, με τις σφαγές να είναι καθημερινό φαινόμενο.
Οι Κρήτες πήραν και πάλι τα όπλα για να αντιδράσουν και μια ακόμη επανάσταση ήταν γεγονός. Την άνοιξη του 1896 η Πύλη προχωρεί στην αντικατάσταση του Καραθεοδωρή από τον Τουρχάν πασά, αλλά οι κάτοικοι του νησιού είναι πλέον αποφασισμένοι να καταλύσουν τώρα την τουρκοκρατία. Τον Αύγουστο ο σουλτάνος αποδέχεται νέο οργανικό νόμο με τον οποίο προβλέπεται ότι ο Γενικός Διοικητής θα είναι χριστιανός με πενταετή θητεία και θα τον εγκρίνουν οι προστάτιδες δυνάμεις. Οι θέσεις των χριστιανών στη διοίκηση θα είναι διπλάσιες από αυτές των μουσουλμάνων, όπως δεχόταν η Πύλη ότι ήταν η αναλογία του πληθυσμού. Παράλληλα συμφωνήθηκε η οργάνωση κρητικής χωροφυλακής, με την ευθύνη Ευρωπαίων αξιωματικών, καθώς επίσης πλήρης οικονομική και δικαστική ανεξαρτησία, με την εγγύηση των δυνάμεων. Η Τουρκία παρότι συμφώνησε στο νέο νόμο, έκανε ό,τι μπορούσε προκειμένου να τον υπονομεύσει.
Η πυρπόληση
των Χανίων
Τον Ιανουάριο του 1897 οι Τούρκοι προκαλούν νέο κύμα σφαγών σ’ ολόκληρη την Κρήτη. Τα πράγματα είναι πιο άγρια στην περιοχή των Χανίων. Το μεσημέρι του Σαββάτου 24 Ιανουαρίου πυρπολείται η πόλη των Χανίων. Είχαν προηγηθεί σφαγές του πληθυσμού. Τα γεγονότα συγκλονίζουν όχι μόνο την Κρήτη και την Ελλάδα αλλά ολόκληρη την Ευρώπη. Οι σφαγές γενικεύονται και πάλι και οι εφημερίδες των Αθηνών μεταδίδουν σε όλη την Ελλάδα και την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη το νέο δράμα του κρητικού λαού. Η οργή κορυφώνεται, όχι μόνο πλέον σε βάρος των φυσικών σφαγέων, αλλά και των μεγάλων δυνάμεων, που παρακολουθούν χωρίς στην ουσία να αντιδρούν. Θεωρητικά πίεζαν την Τουρκία να εφαρμόσει το νέο οργανικό νόμο...
Η ελληνική κατοχή
και ο βομβαρδισμός
του Ακρωτηρίου
Μπροστά σ’ αυτή τη νέα κατάσταση, κι ενώ οι προστάτιδες δυνάμεις συζητούν να επιβάλλουν διεθνή κατοχή στην Κρήτη προκειμένου να εξομαλυνθούν τα πράγματα (οι σφαγές είχαν ήδη γίνει, όμως…) η ελληνική κυβέρνηση του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, με την πίεση του ελληνικού λαού, των ελληνικών εφημερίδων, αλλά και την απόλυτη συμφωνία του βασιλιά Γεωργίου του Α΄, αποφασίζει να επέμβει. Αρχικά στέλνει τον τορπιλικό στόλο, υπό την αρχηγία του πρίγκιπα Γεωργίου, μετέπειτα ύπατου αρμοστή του νησιού, με στόχο να εμποδίσει τη μεταφορά τούρκικων δυνάμεων. Και αμέσως μετά, ενόψει της διαφαινόμενης επέμβασης των μεγάλων δυνάμεων, αποφασίσει, να καταλάβει την Κρήτη με ελληνικό στρατό, και να την προσαρτήσει στο ελληνικό κράτος.
Την 1η Φεβρουαρίου 1897 καταλαμβάνει το νησί στο όνομα του βασιλιά της Ελλάδος ο υπασπιστής του Γεωργίου συνταγματάρχης Τιμολέων Βάσσος. Οι ΜΕΔ απευθύνονται αυστηρά στην Ελλάδα και προειδοποιούν ότι θα επέμβουν αν δεν αποσυρθεί ο ελληνικός στρατός. Τότε, κι ενώ υπάρχει πλέον ελληνική κατοχή, οι δυνάμεις προτείνουν αυτονομία, την οποία η Ελλάδα απορρίπτει. Οι μεγάλες δυνάμεις επανέρχονται με στρατιωτικά πλέον μέτρα, δημιουργώντας μια ζώνη 6 χιλιομέτρων γύρω από την πόλη των Χανίων, πρωτεύουσα της Κρήτης, απαγορεύοντας στον Βάσσο να την παραβιάσει, απειλώντας, σε διαφορετική περίπτωση, με κανονιοβολισμό των ελληνικών θέσεων.
Την αφορμή τελικά δίνουν οι Τούρκοι, οι οποίοι σκηνοθετούν την παραβίαση της γραμμής προκαλώντας το βομβαρδισμό του Επαναστατικού Στρατοπέδου Ακρωτηρίου, που είχε οργανώσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με τους Αντώνιο Σήφακα, Κωνσταντίνο Φούμη, Νικόλαο Πιστολάκη και Γεώργιο Μυλωνογιανάκη. Η ελληνική σημαία υψώνεται στο Ακρωτήρι και ο ευρωπαϊκός στόλος στοχεύει για την κατάρριψή της. Όταν πλέον ο ιστός πέφτει από τα ευρωπαϊκά πυρά, ένας επαναστάτης, ο Καγιαλές, κάνει το σώμα του ιστό και υψώνει εκ νέου τη σημαία.
Οι βομβαρδισμοί των επαναστατών προκαλούν κύμα διαμαρτυρίας σε όλη την Ευρώπη, ενώ οι ΜΕΔ προτείνουν πάλι την αυτονομία, την οποία Έλληνες και Κρήτες απορρίπτουν. Ο διεθνής στόλος αποκλείει το νησί, εμποδίζοντας τη μεταφορά εφοδίων. Η αντίσταση οργανώνεται και πάλι, ενώ η Τουρκία κηρύττει τον πόλεμο στην Ελλάδα, αναγκάζοντάς την να ανακαλέσει τις δυνάμεις της από την Κρήτη.
Ο πόλεμος, ο λεγόμενος ατυχής, διαρκεί από τις 8 Απριλίου μέχρι τις 8 Μαΐου και τελειώνει με ελληνική ήττα. Ο πόθος των Κρητών ούτε αυτή τη φορά εκπληρώθηκε. Θα ακολουθήσει νέα περίοδος αιματοχυσίας, και οι μεγάλες σφαγές του Ηρακλείου, στις 25 Αυγούστου 1898, για να επιβληθεί τελικά από τις ΜΕΔ η απομάκρυνση των τουρκικών στρατευμάτων και η αυτονομία.
Οι εικόνες
στον ευρωπαϊκό Τύπο
Η πυρπόληση των Χανίων, η απόβαση του ελληνικού στρατού, ο αποκλεισμός που επιβάλουν οι μεγάλες δυνάμεις και ο βομβαρδισμός του στρατοπέδου του Ακρωτηρίου, με στόχο τον ιστό της ελληνικής σημαίας, γίνονται θέματα των ευρωπαϊκών εφημερίδων. Σήμερα αναδημοσιεύουμε κυρίως σκίτσα και ζωγραφικές εικόνες από αυστριακές εφημερίδες της εποχής, Der Floh και Wiener Bild. Στα πρωτοσέλιδα ειδικά της εφημερίδας Der Floh παρουσιάζεται η διπλωματική πλευρά των γεγονότων και ο φιλοτουρκικός, τελικά, ρόλος των μεγάλων δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένης και της Αυστρίας (συμμετείχε ως Αυστροουγγαρία, μαζί με τη Γερμανία, την Αγγλία, τη Γαλλία, τη Ρωσία και την Ιταλία). Οι εικόνες είναι δημοσιευμένες μετά τα γεγονότα, τον Μάρτιο, τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1897, ενώ εξελισσόταν ο ελληνοτουρκικός πόλεμος. Οι εφημερίδες υπάρχουν στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας.
http://www.patris.gr/articles/216534
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου