Δευτέρα, 23 Απρίλιος 2007 05:21
Η λογοτεχνική Σπιναλόγκα στο κατώφλι της διεθνούς αναγνώρισης.
Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ
Όταν πάτησε με τον άντρα της και τα παιδιά της για πρώτη φορά το πόδι της στο νησί, όπως λέει η ίδια, έχοντας μοναδκό εφόδιο έναν τουριστικό οδηγό που αγόρασε από την Ελούντα, ένιωσε στην ατμόσφαιρα κάτι να την ηλεκτρίζει. Ο ξερόβραχος που οι περισσότεροι πήγαιναν προκαταλημμένοι, αφού τον είχαν ταυτίσει με μια επίγεια κόλαση του Δάντη, τη μάγεψε, την εντυπωσίασε, τη σημάδεψε. Η ψυχή, η καρδιά, το μυαλό της μα περισσότερο η φαντασία και οι αισθήσεις της αιχμαλωτίστηκαν.Ένιωσε κάτι το ανεξήγητο να την έλκει. Γύρισε και ξαναγύρισε μόνη, αρκετές φορές, παίρνοντας το καΐκι από την Πλάκα, και περιδιαβαίνοντας ατέλειωτες ώρες στο φρούριο, έκανε με όλες τις αισθήσεις της μια ενσάρκωση των μυστικών σημάτων που πλανώνταν πάνω στην αλγηδόνα νήσο πριν από περίπου 70 χρόνια: Ο καϊκτσής την είχε πια γνωρίσει, και νομίζοντας ότι ως αρχαιολόγος συνόδευε τους εργάτες που δούλευαν στις αναστηλωτικές εργασίες, δεν της έκοβε εισιτήιο...
Το άκουσμα του τριξίματος των παραθυρόφυλλων από τα σκουριασμένα μάσκουλα, η μυρωδιά της κάπνας στο εγκαταλελειμμένο τζάκι, η εικόνα του παλιού νοσοκομείου πλάι στις ακόμη ακμάζουσες φραγκοσυκιές, η γεύση του αρμυρού πελαγίσου αέρα που σου ραπίζει το πρόσωπο διαπερνώντας της κανονιοθυρίδες της παλιάς βενετσιάνικης μετζαλούνας, η αφή του παρατημένου και σκουριασμένου κλίβανου αποστείρωσης, ήταν μόνο από τα λίγα ερεθίσματα....
Η φωτοπλημμύρα του ελληνικού καλοκαιρινού τοπίου, και το βαθύ ταξίδι στο παρελθόν του νησιού, ακολούθησαν τη Βρτανίδα συγγραφέα στο μουντό χειμωνιάτικο Λονδίνο και της προσέφεραν μια αέναη και ανεξάντλητη δυναμική για νΆ αρχίσει να υφαίνει μιαν εκπληκτική μυθυστορία με επίκεντρο τη χανσενική αποικία στη Σπιναλόγκα. Ψάχνοντας από τον τηλεφωνικό κατάλογο, βρήκε επίθετα για να συνταιριάει τους ήρωές της! Το αποτέλεσμα; Ένα ιστορικό μυθιστόρημα που έφερε πάνω από 850.000 πωλήσεις στην Αγγλία, απέσπασε τις καλύτερες κριτικές από τις πιο μεγάλες αγγλικές εφημερίδες όπως ο Observer και οι Times και της χάρισε το βραβείο του καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, γνωστό στους Βρετανούς ως Nibbies, ένας θεσμός όπως είναι τα Οσκαρ για τον κινηματογράφο. Αυτό ήταν μόνο η αρχή: Τα δικαιώματα αγοράστηκαν σε 16 χώρες ενώ στην Ελλάδα κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Διόπτρα. Ταυτόχρονα ετοιμάζεται για να κυκλοφορήσει στη Νορβηγία, στη Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στη Ρωσία, στη Σουηδία, στην Τσεχία, στη Λιθουανία, στο Ισραήλ, στην Πολωνία, στη Σερβία, στην Κροατία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σημαντικό ρόλο για τη σωστή ελληνική μετάφραση και την υιοθέτηση της ντοπιολαλιάς και των ιδιωματισμών που θα ληφθούν υπόψη και στις άλλες γλώσσες, έκανε ο συμπολίτης μας και μέλος του Δ.Σ. του ΠΟΔΑΝ, ο Στέλιος Κτενιαδάκης ο οποίος ανακάλυψε το βιβλίο στην αγγλική έκδοση, και πρότεινε την προσπάθεια της αξιοποίησής του για την προβολή του τόπου μας, ιδέα που με ενθουσιασμό υιοθέτησε ο πρόεδρος του ΠΟΔΑΝ Μανόλης Θραψανιώτης. Όμως αξιοσημείωτο είναι ότι την ελληνική έκδοση προλογίζει ο ακούραστος Ελουντιανός έφηβος Μανόλης Φουντουλάκης από τους τελευταίους επιζώντες, αποθεραπευθής πρώην χανσενικός που παρά τα 84 χρόνια του, δεν παύει να διακηρύττει την αγάπη του για ο,τιδήποτε συμβάλλει στη διάσωση της ντόπιας ιστορικής, πολιτισμικής κληρονομιάς και παράδοσής, και να αγωνίζεται για να καταρρίψει την προκατάληψη που υπήρχε για τη νόσο του Χάνσεν μια που σήμερα έχει τελείως εξαλειφτεί από τις δυτικές κοινωνίες.
Ήδη οι αναγνώστες της ΑΝΑΤΟΛΗΣ γνωρίζουν την υπόθεση του βιβλίου: Ο πόλεμος, η τραγωδία και η ακατάλυτη δύναμη της ψυχής, συνθέτουν τους πρωταγωνιστές του: η Αλέξις ανυπομονεί να μάθει για το άγνωστο παρελθόν της μητέρας της Σοφίας, που τόσα χρόνια της έκρυβε. Ξέρει μοναχά, ότι η μητέρα της μγάλωσε σΆ ένα μικρό χωριό της Κρήτης προτού φύγει οριστικά για το Λονδίνο. Όταν αποφασίζει να επισκεφτεί την Κρήτη, η Σοφία της δίνει ένα γράμμα για μια παλιά της φίλη, τη Φωτεινή που ζει στην Πλάκα. ΑπΆ αυτήν υπόσχεται πως θα μάθει την αλήθεια. Έκπληκτη, η ¶λεξις ανακαλύπτει, ότι η ζωή της οικογένειάς της συνδέεται άμεσα με το μικρό εγκαταλειμμένο νησί της Σπιναλόγκας, πρώην αποικία Λεπρών. Μαθαίνει για την ιστορία της γιαγιάς της και της μητέρας της, όπως και τη διάλυση της οικογένειάς της από τον πόλεμο....
Το σύνολο του βιβλίου, είναι ένας ύμνος και ένα εγκώμιο για την κρητική λεβεντιά, το κρητικό φιλότιμο, την κρητική φιλοξενία και αυθορμητισμό, την αντίσταση, την κρητική παράδοση, την κρητική διατροφή, την ιστορία και τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμά μας...
Διαπερνάται στο σύνολό του από ένα έντονο λυρικό και συναισθηματικό ύφος που για τους γνωρίζοντες, πέραν του ότι αποτελεί έκπληξη, επιφέρει και έντονη συγκίνηση από τις μνήμες που ξυπνά...
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, ότι κάποιοι ήδη το έχουν χαρακτηρίσει ως το καινούργιο «μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι» αφού γίνεται λόγος για βέβαιη αναμενόενη κινηματογραφική διασκευή του.
Η Βικτώρια, κατόρθωσε να αξιοποιήσει στο έπακρο, εκείνο το τμήμα της ύπαρξής της που είναι χάρισμα και όχι απόκτημα: Στην ικανότητά της να συνθέσει ένα μυθιστόρημα που αποδίδει τη δίκαιη, την πραγματική και την αληθινή χανσενική κοινωνία και το μικρόκοσμο της Σπιναλόγκας. Στη μαεστρία της να αποκρυπτογραφήσει και να αναδείξει πέρα από την αλγεσίδωρο και την δακρυόεσσα νήσο, πέρα από τη δαντική κόλαση, τη φθορά και την τραγωδία, την αληθινή ομορφιά της ζωής και της καθημερινότητας των εγκλείστων: Αυτών που τα μέχρι σήμερα ταμπού και ρατσιστικά ψήγματα τους ήθελαν «αναχωρητές», αντί «ερχόμενους» της κοινωνίας, η συγγραφέας αναδεικνύει την άλλη διάσταση: Εκείνη που ελκύει στη ζωή, στην αισιοδοξία, στην ελπίδα, στην ομορφιά, στο αύριο και στην προσωπική Ανάσταση που καθένας έλπιζε μέσα από την καθημερινή χαρμολύπη της βιωτής του. Έννοιες που ποτέ δεν λείψανε από το νησί, και σηματοδοτούν την άλλη, την αληθινή διάσταση της ύστερης ιστορίας του...
Το βιβλίο αποτελεί ένα σταυροφόρο σάλπισμα για την αλήθεια εκείνου που μέχρι σήμερα, η ιστορία αλλά και κανένα από τα λογοτεχνικά δημιουργήματα που αφορούν την περίοδο αυτή στο νησί δεν έχουν αναδείξει. Η Βικτώρια, κατόρθωσε να επαληθεύσει την άποψη του Κόνραντ, ότι «η λογοτεχνία είναι η προσπάθεια να αποδώσεις την υψηλότερη δυνατή δικαιοσύνη στο ορατό σύμπαν. Είναι αυτό που προσπαθεί να ανακαλύψε στην ύλη και στα γεγονότα της ζωής, το θεμελιώδες, το σταθερό, το ουσιώδες» αλλά και το αληθινό όπως θα πρόσθετε ο υποφαινόμενος. Αλλά όχι μόνο αυτό: η Βικτώρια δικαίωσε την ιδέα ότι η λογοτεχνία μέσα στη σημερινή κοινωνία, είναι ο μόνος χώρος όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέρση. Και ακριβώς, η αυξανόμενη διεθνής καταξίωση του βιβλίου της, δείχνει πόσο αρμονικά βρίσκεται η γραφίδα της με την αντίληψη ότι η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατάντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών.
Το βιβλίο όμως της Βικτώριας το διαπερνά και μιαν άλλη κρυφή βουλή: Το πλήρωμα του χρόνου έφτασε για να ενταχτεί η οχυρή νησίδα ως αυτούσιο μνημειακό σύνολο στον κατάλογο προστασίας της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, αφού πληρεί όλα τα κριτήρια που έχει θεσπίσει η διεθνής κοινότητα. Αίτημα που η μέχρι σήμερα αδιαφορία του ΥΠ.ΠΟ. και ο ψευδοελιτισμός των προηγούμενων δημοτικών αρχών υποβάθμιζαν. Η Βικτώρια αποτελεί τον καλύτερο πρεσβευτή όχι μόνο σΆ αυτή την προσπάθεια, αλλά και στη διεθνή τουριστική προβολή του τόπου μας. Η τοπική κοινωνία μέσω της δημοτική αρχής, ως ελάχιστη ανταπόδοση, κατά την επικείμενη επίσημη παρουσίαση του βιβλίου στην Ελούντα, οφείλει να της ανταποδώσει την προσήκουσα τιμή. Ήδη η οικογένεια Χίσλοπ απέκτησε το δικό της σπίτι στην περιοχή μας για να περνά τις καλοκαιρινές διακοπές της. ¶λλωστε, όπως η ίδια επβεβαιώνει «νοιώθει περισσότερο Ελληνίδα παρά Αγγλίδα. Έχω μάλλον γεννηθεί σε λάθος μέρος» λέει.
ΚΩΣΤΗΣ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ
Πολιτικός Μηχανικός
komavr@otenet.gr
Το Νησί
Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ
Όταν πάτησε με τον άντρα της και τα παιδιά της για πρώτη φορά το πόδι της στο νησί, όπως λέει η ίδια, έχοντας μοναδκό εφόδιο έναν τουριστικό οδηγό που αγόρασε από την Ελούντα, ένιωσε στην ατμόσφαιρα κάτι να την ηλεκτρίζει. Ο ξερόβραχος που οι περισσότεροι πήγαιναν προκαταλημμένοι, αφού τον είχαν ταυτίσει με μια επίγεια κόλαση του Δάντη, τη μάγεψε, την εντυπωσίασε, τη σημάδεψε. Η ψυχή, η καρδιά, το μυαλό της μα περισσότερο η φαντασία και οι αισθήσεις της αιχμαλωτίστηκαν.
Το άκουσμα του τριξίματος των παραθυρόφυλλων από τα σκουριασμένα μάσκουλα, η μυρωδιά της κάπνας στο εγκαταλελειμμένο τζάκι, η εικόνα του παλιού νοσοκομείου πλάι στις ακόμη ακμάζουσες φραγκοσυκιές, η γεύση του αρμυρού πελαγίσου αέρα που σου ραπίζει το πρόσωπο διαπερνώντας της κανονιοθυρίδες της παλιάς βενετσιάνικης μετζαλούνας, η αφή του παρατημένου και σκουριασμένου κλίβανου αποστείρωσης, ήταν μόνο από τα λίγα ερεθίσματα....
Η φωτοπλημμύρα του ελληνικού καλοκαιρινού τοπίου, και το βαθύ ταξίδι στο παρελθόν του νησιού, ακολούθησαν τη Βρτανίδα συγγραφέα στο μουντό χειμωνιάτικο Λονδίνο και της προσέφεραν μια αέναη και ανεξάντλητη δυναμική για νΆ αρχίσει να υφαίνει μιαν εκπληκτική μυθυστορία με επίκεντρο τη χανσενική αποικία στη Σπιναλόγκα. Ψάχνοντας από τον τηλεφωνικό κατάλογο, βρήκε επίθετα για να συνταιριάει τους ήρωές της! Το αποτέλεσμα; Ένα ιστορικό μυθιστόρημα που έφερε πάνω από 850.000 πωλήσεις στην Αγγλία, απέσπασε τις καλύτερες κριτικές από τις πιο μεγάλες αγγλικές εφημερίδες όπως ο Observer και οι Times και της χάρισε το βραβείο του καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, γνωστό στους Βρετανούς ως Nibbies, ένας θεσμός όπως είναι τα Οσκαρ για τον κινηματογράφο. Αυτό ήταν μόνο η αρχή: Τα δικαιώματα αγοράστηκαν σε 16 χώρες ενώ στην Ελλάδα κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Διόπτρα. Ταυτόχρονα ετοιμάζεται για να κυκλοφορήσει στη Νορβηγία, στη Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στη Ρωσία, στη Σουηδία, στην Τσεχία, στη Λιθουανία, στο Ισραήλ, στην Πολωνία, στη Σερβία, στην Κροατία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σημαντικό ρόλο για τη σωστή ελληνική μετάφραση και την υιοθέτηση της ντοπιολαλιάς και των ιδιωματισμών που θα ληφθούν υπόψη και στις άλλες γλώσσες, έκανε ο συμπολίτης μας και μέλος του Δ.Σ. του ΠΟΔΑΝ, ο Στέλιος Κτενιαδάκης ο οποίος ανακάλυψε το βιβλίο στην αγγλική έκδοση, και πρότεινε την προσπάθεια της αξιοποίησής του για την προβολή του τόπου μας, ιδέα που με ενθουσιασμό υιοθέτησε ο πρόεδρος του ΠΟΔΑΝ Μανόλης Θραψανιώτης. Όμως αξιοσημείωτο είναι ότι την ελληνική έκδοση προλογίζει ο ακούραστος Ελουντιανός έφηβος Μανόλης Φουντουλάκης από τους τελευταίους επιζώντες, αποθεραπευθής πρώην χανσενικός που παρά τα 84 χρόνια του, δεν παύει να διακηρύττει την αγάπη του για ο,τιδήποτε συμβάλλει στη διάσωση της ντόπιας ιστορικής, πολιτισμικής κληρονομιάς και παράδοσής, και να αγωνίζεται για να καταρρίψει την προκατάληψη που υπήρχε για τη νόσο του Χάνσεν μια που σήμερα έχει τελείως εξαλειφτεί από τις δυτικές κοινωνίες.
Το Νησί
Το σύνολο του βιβλίου, είναι ένας ύμνος και ένα εγκώμιο για την κρητική λεβεντιά, το κρητικό φιλότιμο, την κρητική φιλοξενία και αυθορμητισμό, την αντίσταση, την κρητική παράδοση, την κρητική διατροφή, την ιστορία και τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμά μας...
Διαπερνάται στο σύνολό του από ένα έντονο λυρικό και συναισθηματικό ύφος που για τους γνωρίζοντες, πέραν του ότι αποτελεί έκπληξη, επιφέρει και έντονη συγκίνηση από τις μνήμες που ξυπνά...
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, ότι κάποιοι ήδη το έχουν χαρακτηρίσει ως το καινούργιο «μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι» αφού γίνεται λόγος για βέβαιη αναμενόενη κινηματογραφική διασκευή του.
Η Βικτώρια, κατόρθωσε να αξιοποιήσει στο έπακρο, εκείνο το τμήμα της ύπαρξής της που είναι χάρισμα και όχι απόκτημα: Στην ικανότητά της να συνθέσει ένα μυθιστόρημα που αποδίδει τη δίκαιη, την πραγματική και την αληθινή χανσενική κοινωνία και το μικρόκοσμο της Σπιναλόγκας. Στη μαεστρία της να αποκρυπτογραφήσει και να αναδείξει πέρα από την αλγεσίδωρο και την δακρυόεσσα νήσο, πέρα από τη δαντική κόλαση, τη φθορά και την τραγωδία, την αληθινή ομορφιά της ζωής και της καθημερινότητας των εγκλείστων: Αυτών που τα μέχρι σήμερα ταμπού και ρατσιστικά ψήγματα τους ήθελαν «αναχωρητές», αντί «ερχόμενους» της κοινωνίας, η συγγραφέας αναδεικνύει την άλλη διάσταση: Εκείνη που ελκύει στη ζωή, στην αισιοδοξία, στην ελπίδα, στην ομορφιά, στο αύριο και στην προσωπική Ανάσταση που καθένας έλπιζε μέσα από την καθημερινή χαρμολύπη της βιωτής του. Έννοιες που ποτέ δεν λείψανε από το νησί, και σηματοδοτούν την άλλη, την αληθινή διάσταση της ύστερης ιστορίας του...
Το βιβλίο αποτελεί ένα σταυροφόρο σάλπισμα για την αλήθεια εκείνου που μέχρι σήμερα, η ιστορία αλλά και κανένα από τα λογοτεχνικά δημιουργήματα που αφορούν την περίοδο αυτή στο νησί δεν έχουν αναδείξει. Η Βικτώρια, κατόρθωσε να επαληθεύσει την άποψη του Κόνραντ, ότι «η λογοτεχνία είναι η προσπάθεια να αποδώσεις την υψηλότερη δυνατή δικαιοσύνη στο ορατό σύμπαν. Είναι αυτό που προσπαθεί να ανακαλύψε στην ύλη και στα γεγονότα της ζωής, το θεμελιώδες, το σταθερό, το ουσιώδες» αλλά και το αληθινό όπως θα πρόσθετε ο υποφαινόμενος. Αλλά όχι μόνο αυτό: η Βικτώρια δικαίωσε την ιδέα ότι η λογοτεχνία μέσα στη σημερινή κοινωνία, είναι ο μόνος χώρος όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέρση. Και ακριβώς, η αυξανόμενη διεθνής καταξίωση του βιβλίου της, δείχνει πόσο αρμονικά βρίσκεται η γραφίδα της με την αντίληψη ότι η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατάντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών.
Το βιβλίο όμως της Βικτώριας το διαπερνά και μιαν άλλη κρυφή βουλή: Το πλήρωμα του χρόνου έφτασε για να ενταχτεί η οχυρή νησίδα ως αυτούσιο μνημειακό σύνολο στον κατάλογο προστασίας της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, αφού πληρεί όλα τα κριτήρια που έχει θεσπίσει η διεθνής κοινότητα. Αίτημα που η μέχρι σήμερα αδιαφορία του ΥΠ.ΠΟ. και ο ψευδοελιτισμός των προηγούμενων δημοτικών αρχών υποβάθμιζαν. Η Βικτώρια αποτελεί τον καλύτερο πρεσβευτή όχι μόνο σΆ αυτή την προσπάθεια, αλλά και στη διεθνή τουριστική προβολή του τόπου μας. Η τοπική κοινωνία μέσω της δημοτική αρχής, ως ελάχιστη ανταπόδοση, κατά την επικείμενη επίσημη παρουσίαση του βιβλίου στην Ελούντα, οφείλει να της ανταποδώσει την προσήκουσα τιμή. Ήδη η οικογένεια Χίσλοπ απέκτησε το δικό της σπίτι στην περιοχή μας για να περνά τις καλοκαιρινές διακοπές της. ¶λλωστε, όπως η ίδια επβεβαιώνει «νοιώθει περισσότερο Ελληνίδα παρά Αγγλίδα. Έχω μάλλον γεννηθεί σε λάθος μέρος» λέει.
ΚΩΣΤΗΣ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ
Πολιτικός Μηχανικός
komavr@otenet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου