το ποίημα της ημέρας

ΓΗ ΤΩΝ ΑΠΟΥΣΙΩΝ

Τώρα θὰ κοιτάζεις μία θάλασσα.

Ἡ διάθεση νὰ σὲ ἐντοπίσω
στὴ συστρεφόμενη ἐντός μου γῆ τῶν ἀπουσιῶν
ἔτσι σὲ βρίσκει:
πικρὴ παραθαλάσσια ἀοριστία.

Ἐκεῖ δὲν ἔχει ἀκόμα νυχτώσει
κι ἂς νύχτωσε τόσο ἐδῶ
τῶν τόπων οἱ κρίσιμες ὧρες
σπάνια συμπίπτουν.
Κάτι σὰν φῶς καὶ οὔτε φῶς,
ἡ ὥρα τοῦ ἐαυτοῦ σου ἔχει πέσει.

Χορεύουν φύκια
κάτω ἀπ᾿ τὸ τζάμι τοῦ νεροῦ.
Τὰ ρηχά, ἔχουν κι αὐτὰ
τὰ βάσανά τους καὶ τὰ γλέντια τους.

Τώρα θὰ ἔχουν λύσει τὰ μαλλιά τους
οἱ ἁγνὲς ἡσυχίες τριγύρω
μὲ τὴ σιωπή σου θὰ τὶς κάνεις
γυναῖκες σου ἐκπληρωμένες.
Ξαπλώνουν δίπλα σου.
Ἡ σκέψη σου στερεώνει σκαλοπάτια στὸν ἀέρα
κι ἀνεβαίνει. Σὲ κρατάει στὸ ράμφος της.
Ποῦ ξέρω ἐγὼ τὰ εὐαίσθητα σημεῖα τοῦ πελάγους
γιὰ νὰ σὲ καταλάβω;

Θὰ κοιτάζεις μία ἔρημη θάλασσα.
Τὸ βλέμμα σου δὲν παραλλάζει
ἀπὸ πλαγιὰ ποὺ γλυκὰ
καὶ μ᾿ ἀνακούφιση σκουραίνει
κατρακυλώντας μὲς στὴν ἀπομάκρυνση.
Ἀναπνέεις μὲ τὸ στέρνο τῶν μακρινῶν ἠρεμιῶν,
ποὺ ἔχω γι᾿ αὐτὲς διαβάσει
στοὺς πολύτομους κόπους ποὺ ἔδεσα.
Σ᾿ ἕνα ἀβαθῆ σου στεναγμὸ βούλιαξε ἕνα βαπόρι.
Δὲν θὰ ἤτανε βαπόρι. Θὰ ἤτανε σκιάχτρο
στὰ ὑγρὰ περβόλια τῆς φυγῆς
νὰ μὴν πηγαίνουν οἱ διαθέσεις
νὰ τὴν τσιμπολογᾶνε.

Ἡ τερατώδης τοῦ πελάγους δυνατότητα,
ἡ κίνηση τοῦ πλάτους,
φθάνει στὰ πόδια σου ἀφρός,
ψευτοεραστὴς στὰ πρῶτα βότσαλα.
Τοὺς σκάει ἕνα φιλὶ καὶ ξεμεθάει.

---

Τώρα, θὰ σοῦ ἔχουν πεῖ ὅ,τι εἶχαν νὰ σοῦ ποῦν
Οἱ ἀναδιπλώσεις τῶν κυμάτων
καὶ θὰ ἐπιστρέφεις κάπου.
Θὰ παίρνεις κάποιο χωματόδρομο,
μιὰ ἄλλη ἅπλα,
ἀλλοῦ γυμνὴ κι ἀλλοῦ ντυμένη μὲ βλάστηση.

Ἡ σκέψη σου, μετὰ ἀπὸ τόση θάλασσα,
κατέβηκε ἀπὸ γλάρος,
βάζει τὸ δέρμα τῆς προσαρμογῆς καὶ χάνεται.
Ὅπου εἶναι θάμνος, πράσινη
ὅπου σκοτεινό, σκοτεινή.
Ἐκεῖ ποὺ οἱ καλαμιὲς σπέρνουν ψιθύρους,
ψιθυριστή,
ὅπου περνάει ρίζα, ριζωμένη
ὅπου κυλάει ρυάκι, ρέουσα
κι ὅπου δαγκώνει ἡ πέτρα, πέτρινη.

Στὴν ψυχή σου δὲν φθάνει κανεὶς
οὔτε διὰ ξηρᾶς οὔτε διὰ θαλάσσης.

Αὐτὸ τὸ δισκίο,
τὸ ἀκουμπισμένο στὸ μαῦρο ἀτμοσφαιρικὸ τραπέζι,
ποὺ τὸ περνᾷς κι ἐσύ, ὅπως κι οἱ ἄλλοι, γιὰ φεγγάρι,
ἄσ᾿ το, δὲν εἶναι φεγγάρι.
Εἶναι τὸ βραδινό μου χάπι
τὸ ψυχοτρόπο.

πηγή: http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/kikh_dhmoyla/various.htm#ΓΗ_ΤΩΝ_ΑΠΟΥΣΙΩΝ

«Υποκλίνομαι στην Κική Δημουλά...»

«Υποκλίνομαι στην εθνική ποιήτρια της Ελλάδας Κική Δημουλά που είναι πια παγκόσμια». Με τη φράση αυτή έκλεισε το βιντεοσκοπημένο μήνυμά του ο διευθυντής του Yale University Press, Τζον Ντόνατιτς, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής με αφορμή την έκδοση της ανθολογίας ποιημάτων της Κικής Δημουλά με τίτλο «The Brazen Plagiarist» (Η θρασεία λογοκλόπος), από την Margellos World Republic of Letters (MWRL) του Yale University Press, σε αγγλική μετάφραση της Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου και της Αμερικανίδας ποιήτριας Ρίκα Λέσερ. 

Το βιβλίο, που στάθηκε αφορμή για την πρόσφατη φιλοξενία της μεγάλης μας ποιήτριας στο πρωτοσέλιδο της International Herald Tribune με ένα εγκωμιαστικό άρθρο με τίτλο «Το σκοτεινό όραμα της Ελληνίδας ποιήτριας» και αναδημοσιεύθηκε στους New York Times, έχει επιλεγμένα ποιήματα και από τα 13 βιβλία της, προλογίζεται από την ίδια και συνοδεύεται από μεταφραστικό σημείωμα της Ρίκα Λέσερ, καθώς και από εκτενή εισαγωγή, χρονολόγιο και βιβλιογραφία της Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου.

«Συχνά αναρωτιέμαι αν υπήρχε η ποίηση πριν τη δημιουργία του κόσμου και του φόβου ή τη δημιούργησε η ανάγκη μας να κρυφτούμε κάπου, μόλις υποπτευθήκαμε ότι μία σκιά μας ακολουθεί παντού, σε απόσταση αναπνοής. Μία σκιά που την ονομάσαμε κίνδυνο» είπε η Κική Δημουλά, η οποία αφού αναφέρθηκε στην περιπετειώδη «μετανάστευση» της ποίησής της στην αγγλική γλώσσα, για τις αγωνίες και τις απολαβές της, τόνισε: «Το αποτέλεσμα ήταν μία μετάφραση τόσο διάφανη που να μπορεί να αναπνέει ευχερώς από κάτω ο προβληματισμός της γεννέτηρας γλώσσας.

Πιστεύω ότι η ποίηση έχει μέσα της όλες τις γλώσσες του κόσμου γιατί από όλο τον κόσμο ζητάει ακρόαση και απάντηση».Για να δείτε τη συνέχεια του άρθρου πατήστε εδώ

Διάλογος

διάλογος βερα from Vera Dakanali

Περί του Κρητικού ιδιώματος. Μέρος Ι.

Του Ιωάννου Κ. Νεονάκη MD, MSc, PhD.

Ίσως να αναρωτηθεί κανείς «μα καλά, είμαστε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και θα ασχολούμαστε με τη γλώσσα και το κρητικό ιδίωμα» ή «περί τριχών αγγέλων», όπως θα το έλεγαν οι παλαιότεροι; Και όμως πιστεύω ακράδαντα ότι ίσα ίσα τώρα είναι η ώρα για μάς τους Ρωμηούς να αναστοχαστούμε  την ταυτότητά μας, την ιδιοπροσωπία μας, να γνωρίσομε και να αγαπήσομε τον πολιτισμό μας και να συνειδητοποιήσομε την τεράστια διαστρέβλωση που υπέστη το πρόσωπό μας τα τελευταία 180 χρόνια, διαστρέβλωση η οποία, κατά τη γνώμη μου, μάς οδήγησε σ’  αυτήν την κρίση που πρωτίστως είναι πολιτισμική. Και όταν, με τη βοήθεια του Θεού, σε λίγο διάστημα, ξεπεράσομε την κρίση, ο δικός μας Ρωμαίικος πολιτισμός θα είναι αυτός που θα μάς δώσει λύσεις και δυναμική ώθηση προς το μέλλον. 

Η γλώσσα πέρα από την περιγραφή των πραγμάτων και την απλή χρηστικότητά της, εκφράζει και υπερασπίζεται ένα συγκεκριμένο πολιτισμό και τρόπο ύπαρξης. Και καμιά φορά σε ορισμένους τόπους δίνει και πολιτικές απαντήσεις και ο νοών νοείτω. Τη γλώσσα μας τη σεβόμαστε και την αγαπάμε, και οφείλομε να την προστατεύομε από κάθε αλλοίωση και βαρβαρισμό.

Το Κρητικό ιδίωμα αποτελεί έναν ανεκτίμητο γλωσσικό, αλλά και εν γένει πολιτιστικό, θησαυρό. Εν πολλοίς παραμένει άγνωστο και ανεξερεύνητο ακόμη και από μάς τους ίδιους τους Κρητικούς. Η αστικοποίηση κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του διαδικτύου, αλλά και μια ακατανόητη και συμπλεγματική αποστροφή, που διακατέχει πολλούς από μάς, ως προς κάθε στοιχείο της ρωμαίικης παράδοσης και αυτοσυνειδησίας του λαού μας, οδήγησαν στον περιορισμό της χρήσης του ιδιώματος αυτού από την καθημερινή μας βιωτή. Πολλοί από μάς αγνοούν το γεγονός ότι οι περισσότερες λέξεις του Κρητικού μας ιδιώματος προέρχονται απευθείας από τα αρχαία ελληνικά και ενέχουν μια νοηματοδότηση πεποικιλμένη με εμπειρία αιώνων.

Παρότι δεν  είμαι φιλόλογος, πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο να «επισκεφτούμε» τις λέξεις αυτές και να τις γνωρίσομε εκ νέου τόσο σε επίπεδο ετυμολογίας, ορθογραφίας, αλλά και νοήματος και ορθής χρήσης. Να αγαπήσομε και πάλι τις λέξεις των πατέρων μας και ει δυνατόν να τις επανεντάξομε ή να τις χρησιμοποιήσομε περισσότερο στο λεξιλόγιό μας. Στα πλαίσια του παρόντος άρθρου (το οποίο αποτελεί το πρώτο από μια σειρά ανάλογων άρθρων) θα προσεγγίσουμε ορισμένες λέξεις που αρχίζουν από το άλφα έως το κάπα. Θα αναλύσομε πιο διεξοδικά 30 λέξεις και επίσης θα αναφέρομε περιληπτικά την προέλευση μερικών δεκάδων επιπλέον λέξεων. Το σύνολο σχεδόν των πληροφοριών προέρχεται από το εξαιρετικό πόνημα «Λεξικό Ερμηνευτικό και Ετυμολογικό του Δυτικοκρητικού Γλωσσικού Ιδιώματος» του συγγραφέα Αντωνίου Ξανθινάκη [Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης], το οποίο και προτείνεται  ανεπιφύλακτα για τον τεράστιο πλούτο του και τη συστηματική προσέγγιση του θέματος. Για τυχόν παρατηρήσεις, διορθώσεις ή και προτάσεις παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: ineonakis@gmail.com.

1. Αλισάχνη. Η άχνη της θάλασσας, ράντισμα από άχνη θαλασσινή. Η λέξη χρησιμοποιείται μεταφορικά για να υποδηλώσει ένα πολύ αλατισμένο φαγητό. Προέρχεται από το αρχ. «αλοσάχνη» εκ της φρ. «της αλός (=θαλάσσης)  άχνη»
2. Αθιβολή. Η κουβέντα, η συζήτηση. Εκ του «αντιβολή». Πβ. το «τίνες οι λόγοι ούτοι ούς αντιβάλλετε προς αλλήλους περιπατούντες» (Λουκά 17, 24). Ομοίως και τα αναθιβάνω καιαναθιβάλλω εκ του «αντιβάνω» και «αντιβάλλω» με επίδραση του «αναθυμούμαι».
3. Αμάλαγος. Ο άθικτος, ο ανέπαφος. Από το αρχ. επίθ. «αμάλακτος» (α- στερητικό + μαλάσσω).
4. (Α)μπώθω και (α)μπώχνω. Από το ρ. «απωθώ» με ανέβασμα του τόνου και ηχηροποίηση του π σε μπ.
5. Αναγαβρώνω. Αναζωογονούμαι, βελτιώνεται η υγεία μου. Ανα- + αρχ. ρ. «γαυριάω – ώ» (επαίρομαι).
6. Αναδράμω (συντάσσεται συνήθως με αιτ. προσωπ.). Προκαλώ ερεθισμό (κοκκίσμα, φαγούρα) στο δέρμα κάποιου. Από την υποτ. του αόρ. β΄ «ανέδραμον» του αρχ. ρ. «ανατρέχω»
7. Ανάκαρα και νάκαρα. (ακλ.) Οι σωματικές δυνάμεις, η σωματική αντοχή. Πιθανότατα, προέρχεται από το αρχ. επίρρ. «ανάκαρ», το οποίο σημαίνει «προς την κεφαλή (κάρα)».
8. Ανα(ε)κέρωση. Ναυτία, τάση προς εμετό. Εκ του αρχ. ρ. «ανακεράννυμι» (ανακατώνω) με παραγωγική κατάληξη –ώση, η οποία υποδηλώνει ασθένεια ή πάθηση.
9. Ανα(ε)ντρανίζω. Ανορθώνομαι, ανυψώνομαι, ανασηκώνομαι. Από το ρ. «ανεντρανίζω» [προθ. ανά- + μσν. εντρανίζω  (=κοιτάζω επίμονα), εκ του εντρανής (έντονος), εν- + τρανής] με αφομ. του ε από το αρχικό α.
10. Αναστουλουχώ και αναστουλουχίζω. Κλαίω με αναφιλητά, κλαίω με λυγμούς. Από το αρχ. ρ. «αναστοναχέω» (=αναστενάζω) με τροπή του ν σε λ από ανομ. δύο έρρινων.
11. Ανωνίδα. Μικρός ακανθώδης θάμνος. Από την αιτ. «ονωνίδα» του αρχ. ουσ. «ονωνίς» με τροπή του αρκτικού ο σε α.
12. (Α)ξώνω και (α)ξιώνω. Ταλαιπωρώ, βασανίζω. Εκ του αρχ. «αξιώ» εκ του «άξιος».
13. Απής. Αφού, αφότου (χρον. σύνδ.). Από την αρχ. φρ. «αφ’ ής» (ενν. «στιγμής» ή «ώρας»)
14. Απόι. Η πρωινή ψύχρα, το αγιάζι. Από το ουδ. του επιθ. «απόγειος» (από + γη). Το απόγειον > το απόγει > το απόι με σίγηση του μεσοφ. γ.
15. Αποσκύβαλα. Τα απορριπτόμενα από το κοσκίνισμα ως άχρηστα. Από το αρχ. ρ. «αποσκυβαλίζω» (απορρίπτω κάτι ως άχρηστο σκύβαλο)
16. (Α)φουνάρα. Μεγάλη φλόγα. Από το ουσ. «φανάρα» μεγεθ. του φανός με προθετ. α- (πβ μαστάρα – μουστάρα).
17. Αρφουγκάζομαι, καθώς και οι τύποι, αφουργκάζομαι αφρουκάζομαι, αφουκράζομαι, αφουγκρούμαι και φρουκούμαι. Ακούω με προσοχή, υπακούω. Από το αρχ. ρ. «επακροώμαι» > επακρώμαι > εφακρούμαι > αφουκρούμαι > αφουκράζομαι και με ανάπτ. του ρ > αρφουγκάζομαι.
18. Βρούχος. Βρόντος, ρόγχος. Από το ρήμα βρουχούμαι, εκ του αρχ. ρ. «βρυχώμαι».
19. Γεις. Ένας. Από το αρχ. «είς»  με ανάπτυξη ευφων. γ.
20. Γλακώ. Τρέχω. Από το αρχ. «εκλακώ» [εκ + δωρ. λακώ αντί ληκώ (τσακίζομαι)].
21. Γούζιομαι ή γούζομαι. Θρηνώ γοερά. Από το αρχ. ρ. «γοάω» > γοΐζω > γοΐζομαι > γούζομαι.
22. Διόχνει (απρόσ.) Πάντοτε με γεν. προσ. αντων. Μού διόχνει από το αρχ. «δοκεί μοι» (μου φαίνεται καλό, νομίζω).
23. Εγόη  και εγούγια (επιφ.). Πάντα με γεν. προσ. αντων πχ. εγόη μου. Αλίμονό μου. Το πλέον πιθανό είναι να προέρχεται από το αρχ. ρ. «γοώ» (θρηνώ) > γόος > γοή > εγόη με προθετ. ε-.
24. Επά (τοπ. επίρρ.). Εδώ. Από το αρχ. δωρ. «πά» (αττ. «πή») = κάπου. Το ε από επιδρ. επιρρ. που αρχίζουν από ε (εδώ, εκεί κλ).
25. Ζάλο. Εκ του μσν.  «ζάλον» εκ του αρχ. «σάλος» (θόρυβος). Πβ τα ρ. σαλ-εύω (περπατώ) και σαλ-αγώ (οδηγώ κοπάδι θορυβωδώς)
26. Καμ(ν)ιώ.  Μισοκλείνω τα μάτια από νύστα. Εκ του αρχ. ρ. «καμμύω».
27. Κάσα. Η λέρα ή ο ρύπος, ο οποίος επικάθεται σταθερά και για μεγάλο χρονικό διάστημα στο δέρμα και δύσκολα βγαίνει. Εκ του αρχ. ουσ. ο «κάσας» που σημαίνει δέρμα ή ύφασμα που ρίχνεται πάνω στην ράχη του αλόγου κάτω από τη σέλα.
28. Κατσούνι. είδος καμπυλωτού σουγιά. Εκ του αρχ. «γαμψός» μέσω του βενετσιάνικου ganzone
29. Κοκκοσάλι. Από τα κόκκος + σάλος, το οποίο όταν έγινε β΄ συνθετικό μετέπεσε σε ουδέτερο γένος
30. Κουλάφτης. Αυτός πού έχει υπερβολικά μεγάλα αυτιά. Εκ του αρχ. επιθ. «κυλλός» (κεκαμμένος, γυρτός) + αυτί. http://www.anogi.gr/archives/category/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

H πρώτη ελληνίδα πεζογράφος

Συμπληρώνονται σε λίγες μέρες από το θάνατο της πρώτης ελληνίδας πεζογράφου, της Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου. Πρώτη, αφού η παλαιότερη στα χρόνια Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (1801-1832) ουσιαστικά περιορίστηκε μόνο στην αυτοβιογραφία της. H Παπαδοπούλου πέθανε στο νοσοκομείο του Βαλουκλή στην Κωνσταντινούπολη, απ' όπου καταγόταν, στις 8 Μαρτίου 1906, σε ηλικία τριάντα εννέα ετών από καρκίνο του στομάχου. Στα εν λόγω «Φιλανθρωπικά Καταστήματα» η Παπαδοπούλου κατέληξε ύστερα από μεγάλη προσωπική περιπέτεια και περιδίνιση, αφού οι συνθήκες την είχαν αναγκάσει να κινηθεί μεταξύ Κωνσταντινουπόλεως, Σηλυβρίας (Θράκης), Βουκουρεστίου και Θεσσαλονίκης.

H Παπαδοπούλου υπήρξε εκπαιδευτικός. Σπούδασε στο ονομαστό Παρθεναγωγείο «Παλλάς» της Πόλης απ' όπου και αποφοίτησε, παίρνοντας το πτυχίο της δασκάλας. Αρχικά δίδαξε στα εκεί εκπαιδευτήρια και για ένα χρονικό διάστημα υπήρξε οικοδιδασκάλισσα των παιδιών του γνωστού γιατρού Φώτη Φωτιάδη, ενός από τους κυριότερους εκπροσώπους του εκπαιδευτικού δημοτικισμού στην Πόλη. H ταύτιση του ονόματός της με τον Φωτιάδη, η κοινωνική της δράση και κυρίως η δημοσίευση διηγημάτων της σε μια γλώσσα αποκλίνουσα από την καθαρεύουσα, στάθηκαν οι λόγοι που η Παπαδοπούλου προκάλεσε την αντίδραση των δημοσιογραφικών, εκπαιδευτικών και εκκλησιαστικών κύκλων της Πόλης.

* Δημοσιεύσεις και αντιδράσεις

H έκδοση, το 1887, του «Ημερολογίου των Κυριών», μέσω του οποίου προβάλλονταν κυρίως γυναικεία θέματα, η ίδρυση του «Προοδευτικού Συλλόγου Κυριών», το 1893, η έκδοση, μαζί με τον ποιητή Ιω. Γρυπάρη, του αξιόλογου φιλολογικού-λογοτεχνικού περιοδικού «Φιλολογική Ηχώ», το 1896, το οποίο, όπως έγραψε ο N. A. Βέης (Βées), άνοιξε «ανεπιφυλάκτως τας σελίδας της εις τον δημοτικισμόν και έγινε ο σύνδεσμος των νέων λογοτεχνικών κατευθύνσεων μεταξύ Αθηνών και Βασιλευούσης», κι επίσης η συχνή αρθρογραφία της και ιδίως η δημοσίευση διηγημάτων της στον ημερήσιο τύπο, ήσαν αρκετά για να προκαλέσουν ανάλογες αντιδράσεις.

H Παπαδοπούλου, για να πάψει να είναι στο επίκεντρο των σχολίων άρχισε να επινοεί άλλες μεθόδους. Τα δημοσιεύματά της, για ένα διάστημα, δεν τα υπέγραφε πλέον με το όνομά της, αλλά χρησιμοποιούσε ψευδώνυμα, κι όχι ένα, αλλά εφτά! Και είναι: Σατανίσκη, Σάνκο Πάνσας, Βυζαντίς, Βοσπορίς, Ανατολίτισσα, Θρακοπούλα και ενίοτε το βαφτιστικό της όνομα, Αλεξάνδρα.

Για την πραγματοποίηση όσων θεωρητικά, για το γυναικείο ζήτημα, είχε συλλάβει, εκτός από την έκδοση του «Ημερολογίου των Κυριών», το οποίο, ας σημειωθεί, προηγείται χρονικά από το ομόλογο ημερολόγιο της αθηναίας Καλλιρρόης Παρέν, νεαρή δασκάλα αυτή, και μάλιστα άγαμη, δε δίστασε, μέσα σε μια τόσο αντιφατική κοινωνία, να προχωρήσει και στην ίδρυση συλλόγου. Πρόκειται για τον «Προοδευτικό Σύλλογο των Κυριών», για τον οποίο δέχτηκε σφοδρές επικρίσεις, ιδιαίτερα από τους κύκλους της εφ. «Νεολόγος» του Σταύρου Βουτυρά. Ο «Νεολόγος» βρήκε τη σύσταση του συλλόγου αυτού «αρκούντως προοδευτικήν και νεωτεριστικήν», για τούτο και, αρθρογραφώντας εναντίον της, κατέληξε: «Ταύτα λαβέ π' όψιν ψευδώνυμος δεσποινίς και μη θέλης παντού και πάντοτε να εγείρης κεφαλήν, ιδρύουσα Προοδευτικούς Συλλόγους. Αφες κατά μέρος Προοδευτικούς Συλλόγους και διαμαρτυρίας και παραδόξους αρχάς και ιδέας περί χειραφετήσεως της γυναικός. Καταγίνου εις την οικιακήν οικονομίαν και εκεί επίστησον την προσοχήν σου, διότι η γυνή εγεννήθη διά τον οίκον, ενώ ο ανήρ διά την επιστήμην και την κοινωνίαν». Μέσα σ' αυτό το κλίμα κινήθηκε και η Πατριαρχική Κεντρική Εκπαιδευτική Επιτροπή, αρμόδια για τα εκπαιδευτικά θέματα του ελληνισμού της Πόλης, και το 1899 η Παπαδοπούλου αποκλείστηκε απ' όλα τα σχολεία. Κι ήταν αυτό που την ανάγκασε να πάρει το δρόμο της εξορίας για το Βουκουρέστι, όπου προσλήφθηκε ως οικοδιδασκάλισσα από πλούσιους ομογενείς, όπως ο τραπεζίτης Π. Σπανδωνίδης.

Στο Βουκουρέστι η Παπαδοπούλου δραστηριοποιήθηκε με διάφορους τρόπους στους κύκλους της ομογένειας. Πέρα από τη δωρεάν διδασκαλία στο «Παρθεναγωγείο» της Ελληνικής Αστικής Σχολής «Ο Ευαγγελισμός», δεν έπαυε να δημοσιεύει άρθρα, και ιδίως διηγήματα, στην εκεί εκδιδομένη εφ. «Πατρίς» του Σπ. Σίμου. Με την κήρυξη του Μακεδονικού Αγώνα τη βρίσκουμε να έχει επαφές με τον μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη και με τους κύκλους του Παύλου Μελά. Είναι ο λόγος που εγκαταλείπει το Βουκουρέστι και έρχεται στη Θεσσαλονίκη, όπου αναλαμβάνει τη διεύθυνση του «Πρακτικού Παρθεναγωγείου», του Στέφανου Νούκα, το οποίο λειτουργούσε παράλληλα προς το «Μαράσλειον Ελληνογαλλικόν Λύκειον», ενώ ταυτόχρονα μετέχει ενεργώς στην εκπαίδευση των βουλγαροφώνων Ελλήνων της περιοχής Μελενίκου. Είχε πιστέψει πως τα εθνικά θέματα δεν λύνονται σε στρογγυλές τράπεζες, εφόσον στον κόσμο κυριαρχεί το συμφέρον και το «διεθνές δίκαιο το καταπατούν οι ισχυροί της Γης» (είναι τα λόγια της) και χρειάζεται δράση.

H ασθένεια ωστόσο ανέκοψε κάθε περαιτέρω δραστηριότητά της και ύστερα από τη μεταφορά της στην Κωνσταντινούπολη, μέσα σε ένα μήνα, απεβίωσε «από καρκίνον της πλευρικής μοίρας του στομάχου μετά συμφύσεως προς τα κοιλιακά τοιχώματα και διηθήσεις των μεσεντερίων αδένων», όπως σημειώνεται στο οικείο βιβλίο του νοσοκομείου. Αλλά η Παπαδοπούλου μάς είναι κυρίως γνωστή ως πεζογράφος. Είναι η πρώτη γυναίκα που καλλιέργησε συστηματικά το νεοελληνικό διήγημα, προκαλώντας την προσοχή των κριτικών και των αθηναϊκών κύκλων γενικότερα. Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, «υπήρξε η προσφιλής συνεργάτις παντός σχεδόν ελληνικού εντύπου». Διηγήματά της δημοσιεύονται στα κυριότερα περιοδικά και ημερολόγια της Αθήνας, όπως «Εστία», «Παναθήναια», «Πινακοθήκη», «Εθνική Αγωγή», «Εθνικόν Ημερολόγιον» (Σκόκου), «Νέα Ελλάς» κ.ά.

Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης και το γεγονός ότι ανάμεσα στους τριάντα τέσσερις συγγραφείς, οι οποίοι ανθολογούνται στην ιστορικά πρώτη ανθολογία νεοελληνικού διηγήματος, που κυκλοφόρησε το 1896 στην Αθήνα με τον τίτλο «Ελληνικά Διηγήματα», η μοναδική γυναίκα της ανθολογίας είναι η Παπαδοπούλου. Για περισσότερες λεπτομέρειες δείτε το άρθρο Εδώ

Θεραπευτικά τα κλασικά έργα λογοτεχνίας

Όσοι διαβάζουν κλασικά λογοτεχνικά έργα όπως του Σαίξπηρ, καθώς και ποίηση υψηλού επιπέδου, ωφελούν περισσότερο τον εγκέφαλό τους από ό,τι αν διάβαζαν τα διάφορα βιβλία αυτο-βοήθειας, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα. Οι ερευνητές του πανεπιστημίου του Λίβερπουλ παρακολούθησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα σε εθελοντές που διάβαζαν έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ποιήματα του Τ.Σ. Έλιοτ κι άλλων γνωστών λογοτεχνών. 

Οι επιστήμονες, σύμφωνα με τη βρετανική «Τέλεγκραφ» διαπίστωσαν ότι όσο πιο απαιτητικά ήσαν τα αναγνώσματα, τόσο πιο έντονη ήταν η ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο, βοηθώντας έτσι στην αναζωογόνησή του, στην τόνωση της προσοχής των αναγνωστών και στην καλλιέργεια της ικανότητας στοχασμού (μιας μάλλον ξεχασμένης ιδιότητας στη γρήγορη ηλεκτρονική εποχή μας), όπως μετέδωσε το .

Όσο πιο ασυνήθιστες λέξεις, πιο αναπάντεχες φράσεις, προτάσεις με δύσκολη σύνταξη και με βαθιά νοήματα συναντούσαν οι εθελοντές αναγνώστες, τόσο περισσότερο «άναβαν» συγκεκριμένα κέντρα του εγκεφάλου τους, ο οποίος φαινόταν να «ανεβάζει ταχύτητα» για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του βιβλίου.
Ιδίως η ανάγνωση έργων ποίησης (που στην εποχή μας φαίνεται να χάνει έδαφος μεταξύ του αναγνωστικού κοινού), σύμφωνα με τους ερευνητές, τονώνει σημαντικά τη δραστηριότητα στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, το οποίο, μεταξύ άλλων, σχετίζεται με την λεγόμενη «αυτοβιογραφική μνήμη» βοηθώντας έτσι τον αναγνώστη να κάνει αναδρομές στο παρελθόν και να στοχαστεί ξανά για τις δικές του εμπειρίες υπό το φως των όσων διαβάζει. Για να διαβάσετε τη συνέχεια του άρθρου πατήστε εδώ.