7 Ιανουαρίου 2014

Η Γυναίκα της Χρονιάς είναι 25 ετών και εργάζεται στη NASA…

Τι σημαίνει για εσένα και την οικογένειά σου η διάκριση της Γυναίκας της Χρονιάς (στον τομέα της έρευνας) στην Μ. Βρετανία;
Είμαι πολύ συγκινημένη με τη βράβευση αλλά κυρίως με την αποδοχή του κοινού που μου δίνει δύναμη και κουράγιο για τη συνέχεια. Αποτελεί μια σημαντική διάκριση για μένα, τόσο γιατί είναι ένα δείγμα αναγνώρισης της δουλειάς μου και της πορείας μου στο τομέα των επιστημών και της επιχειρηματικότητας αλλά και επειδή είναι μια ουσιαστική προώθηση για τον τομέα της αναγεννητικής ιατρικής και της τεχνολογίας τεχνικών οργάνων. Στην εταιρεία Transplants Without Donors LLC δημιουργούμε τεχνητά όργανα από βλαστοκύτταρα και βιοϋλικά με στόχο την ανάπτυξη μιας εναλλακτικής μεθόδου μεταμοσχεύσεων και κατ’επέκταση επιδιώκουμε να δώσουμε ένα τέλος στο παρεμπόριο ανθρωπίνων οργάνων που δυστυχώς ανθίζει στον τρίτο κόσμο. Η τεχνολογία των τεχνητών οργάνων που κάποτε θεωρείτο σενάριο επιστημονικής φαντασίας είναι πλέον πραγματικότητα και εύχομαι να δούμε σύντομα την επανάσταση που θα φέρει αυτή η θεραπευτική οδός στα κλινικά δεδομένα της υφηλίου.
Πες μας δυο λόγια για την σχέση σου με τη ΝΑΣΑ; Πως συνδυάζεται αυτή η καριέρα μετά τις σπουδές σου στο Πανεπιστήμιο Στερεάς;
Στην ΝΑΣΑ δουλεύω στο τμήμα «Βιοεπιστημών, Νανοτεχνολογίας και Εξερεύνησης του Πλανήτη Άρη» και σίγουρα είναι ένα όνειρο ζωής που μετά από πολύ κόπο και πολλές θυσίες έγινε πραγματικότητα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω δημόσια το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδος και ειδικά τον επιβλέπων καθηγητή μου κ. Ηλία Μαγκλογιάννη για την ποιότητα των σπουδών μου, την επιστημονική καθοδήγηση και τα πνευματικά εφόδια που μου προσέφεραν. Επίσης, θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους δεν πίστεψαν σε μένα, το πολιτικό σύστημα που συστηματικά υποβάθμιζε τις επιστημονικές μας προσπάθειες και το αξιόλογο ακαδημαϊκό έργο του νεοσύστατου Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδος αλλά και το μέρος του κοινωνικού ιστού που αδιαφόρησε για την εξέλιξη του Πανεπιστημίου έως και υποτίμησε την ερευνητική μας προσπάθεια διότι μου έδωσαν δυο ουσιαστικά μαθήματα: να διεκδικώ και να σχεδιάζω μόνη μου το μέλλον μου αλλά και να έχω ανοσία στην κακεντρέχεια. Όπως είπε και ο μεγάλος μας ποιητής Γιώργος Σεφέρης «Δε γυρεύω μήτε το σταμάτημα, μήτε το γύρισμα προς τα πίσω...γυρεύω το νου, την ευαισθησία και το κουράγιο των ανθρώπων που προχωρούν μπρος.»
  Το Πανεπιστήμιο Στερεάς πια δεν υφίσταται. Τι έχεις να πεις σε όλους όσους δεν στήριξαν το Ίδρυμα αυτό; Τι θα πρότεινες;
Η κρίση που διέρχεται η κοινωνία έχει περάσει, όπως είναι φυσικό, και στον χώρο του πανεπιστημίου, μεταλλάσοντας το φοιτητικό τοπίο σε ένα παγκοσμιοποιημένο στίβο όπου κυριαρχεί ο ανταγωνισμός για μια θέση εργασίας και η στιγνή εμπορευματική αντίληψη μιας πελατειακής παιδείας. Θα τολμούσα να παρομοιάσω το Πανεπιστήμιο Στερεάς με ένα πειραματόζωο που ακούσια και ανήθικα συμμετείχε στα πολιτικά - πειραματικά μοντέλα των εκάστοτε κυβερνήσεων και τελικά υπέστη ευθανασία. Το τμήμα Πληροφορικής με εφαρμογές στη Βιοϊατρική αποτελεί για μένα το πλέον καινοτόμο τμήμα που έχει να επιδείξει η Ελλάδα σήμερα, συνδυάζοντας την τεχνολογία με τις επιστήμες ζωής (ενδεικτικά κάποιοι τομείς έρευνας είναι η βιοπληροφορική, η βιοαπεικόνιση, η ρομποτική τηλεχειρουργική, η τηλεματική, η δημιουργία προσθετικών μελών κτλ). Η ακαδημαϊκή και ερευνητική ανάπτυξη σε τόσο εξελιγμένα πεδία μπορεί να αποφέρει σημαντικά κέρδη στη χώρα μέσω των επιστημονικών πατεντών και της στοχευμένης ερευνητικής επιχειρηματικότητας. Η δική μου ευχή και πρόταση είναι να αγκαλιάσει ο κόσμος την προσπάθεια των φορέων του Πανεπιστημίου και να ενταθούν οι προσπάθειες δημιουργίας επιχειρηματικού και ερευνητικού δικτύου στη χώρα με μια διάθεση αλληλεγγύης και συνεργασίας τόσο ανάμεσα στα πανεπιστήμια αλλά και ανάμεσα στον ακαδημαϊκό, επιχειρηματικό και πολιτικό κόσμο.
Ενημερωθήκαμε για τις δράσεις σου στην Αφρική και γενικότερα γύρω από τον εθελοντισμό. Πες μας δυο λόγια.
Ο εθελοντισμός δίνει νόημα στην ερευνητική μου δραστηριότητα και την ζωή μου εν γένει. Προσωπικά, θεωρώ ότι είναι ό,τι πιο σημαντικό έχω κάνει ως σήμερα και πραγματικά ελπίζω η διάθεση για προσφορά στον συνάνθρωπο να είναι η μόνη «μεταδοτική ασθένεια» που θα προσβάλει όλους μας τα χρόνια που έρχονται. Δραστηριοποιούμαι στην Λατινική Αμερική (Περού και Κόστα Ρίκα) και στην Αφρική (Ουγκάντα) ως επικεφαλής ιατρικής αποστολής σε συνεργασία με τον «Διεθνή Οργανισμό για την Ιατρική Ανακούφιση των Παιδιών» και τα «Μοσχεύματα Χωρίς Δότες». Η αποστολή μας στοχεύει στην ιατρική περίθαλψη παιδιών που υπήρξαν θύματα απαγωγής και παράνομης αφαίρεσης ανθρωπίνων οργάνων. Το να βλέπεις τον φόβο και την απελπισία στα πρόσωπα αυτών των παιδιών να μετατρέπεται σε χαμόγελο είναι ένα δώρο που δεν μπορώ να περιγράψω με λέξεις.
 Μίλησέ μας για το τι ακριβώς ήταν αυτό, που σου χάρισε μια τόσο μεγάλη διάκριση Παγκοσμίως;
 Η διάκριση προέκυψε με βάση την ερευνητική μου πορεία στον χώρο της αναγεννητικής ιατρικής και της τεχνολογίας τεχνητών οργάνων μέσω βλαστοκυττάρων. Το 2009 είχα την τιμή να με διαλέξει για να εργαστώ στην ερευνητική του ομάδα ένας από τους καλύτερους επιστήμονες της σύγχρονης ιατρικής, ο Καθ. Alexander Seifalian. Σε συνεργασία με την συμφοιτήτρια μου Claire Crowley δημιουργήσαμε μια τεχνητή τραχεία και το επιχειρηματικό σχέδιο ώστε αυτό το ερευνητικό-πειραματικό μοντέλο να μετατραπεί σε κλινικό προϊόν. Η μελέτη αυτή κέρδισε το 1ο βραβείο στο University College London και λίγους μήνες αργότερα χρησιμοποιήθηκε για να σώσει τη ζωή ενός 36-χρονου ασθενή που έπασχε από τελικό στάδιο καρκίνου της τραχείας. Αυτή αποτέλεσε την πρώτη επιτυχημένη μεταμόσχευση τεχνητής τραχείας στην ιστορία της ιατρικής και αποτέλεσε ορόσημο για το πεδίο της αναγεννητικής ιατρικής. Η εμπειρία αυτή αποτέλεσε τη γεννουσιουργό αιτία για την δημιουργία μιας εταιρείας, της Transplants Without Donors LLC, που θα παράγει τεχνητά όργανα ως εναλλακτική μεταμοσχευτική μέθοδο ώστε να δώσουμε το δικαίωμα στη ζωή στους ασθενείς που το έχουν ανάγκη. Για να διαβάσετε το πλήρες άρθρο δείτε : εδώ
πηγή: http://www.mag24.gr/interview/eleni-antoniadou-eyxaristo-dimosia-to-panepistimio-stereas-gynaika-tis-xronias-mila-sto-mag24

10 Δεκεμβρίου 2013

Η αυτοβιογραφία της Άλκης Ζέη

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ Πηγή: www.lifo.gr


Η βιογραφία είναι λογοτεχνικό είδος; Όσο κι αν έχει υπονομευτεί από την ψυχανάλυση, πράγμα που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στην Αγγλία είναι λατρευτό λογοτεχνικό είδος, ενώ στη Γαλλία (όπου η κατοχή της ψυχανάλυσης είναι απόλυτη) θεωρείται απαρχαιωμένο, η αυτοβιογραφία ή απλώς η βιογραφία καλά κρατεί. Συχνά, οι επαγγελματίες αναγνώστες της λογοτεχνίας καγχάζουν σε βάρος της βιογραφικής αφηγήσεως, ενώ οι ίδιοι οι συγγραφείς που εντέλει ενδίδουν στον πειρασμό να μιλήσουν για τον εαυτό τους μάλλον μένουν στα μισά του δρόμου. Το συμβάν, το οιοδήποτε συμβάν που βιώνει ένας άνθρωπος, αποτελεί βίωμα τουλάχιστον δύο προσώπων, οπότε η αφήγηση, αν θέλει να φτουρήσει, αναγκαστικά θα πρέπει να  παραστήσει τον ψυχογνώστη.   Πάντως, πέρα από τις βιογραφίες «μεγάλων ανδρών» που συχνά αναγγέλλονται με μια πινελιά απειλής λόγω των αποκαλύψεων, υπάρχουν και οι άλλες, που δεν απειλούνται από το είδος, διότι γι' αυτές η γραφή είναι απόλαυση, συνοδεύονται μάλιστα από εξάρσεις και δάκρυα, διότι δεν βάζουν απλώς στη θέση τους τα πρόσωπα που γνώρισε ένας άνθρωπος αλλά κυρίως πασχίζουν να αναμοχλεύσουν καταστάσεις και να αναθερμάνουν συναισθήματα που αποτελούν τον πλούτο του αυτοβιογραφούμενου. 
 Προφανώς, η Άλκη Ζέη ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Έχουμε να κάνουμε με ένα κορίτσι ευνοημένο από την κοινωνική του τάξη – κάποιος πρόγονός τους το 1620 βρισκόταν στη Σκωτία, απέκτησε τρία ιστιοφόρα και με ένα από αυτά έπλευσε προς τα Ιεροσόλυμα για να γίνει χατζής. Για να μπούμε, λοιπόν, στο θέμα του βιβλίου, αρκεί η ακόλουθη παράγραφος: «Η κόρη του θείου Ανακρέοντα, η πανέμορφη Ρωξάνη, ίδρυσε στην Αθήνα τη σχολή Εσπεράντο. Σε αυτήν έμαθε τη γλώσσα ο Άγγελος Τσιριμώκος, γιος του Γιάννη Μαρή, που ζει στις Βρυξέλλες και εργάζεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά παρακολουθεί μέχρι σήμερα συνέδρια Εσπεράντο όπου κι αν γίνονται».   «Η γιαγιά ήταν από πλούσια οικογένεια εμπόρων, που αγαπούσαν όμως πολύ τα γράμματα. Έτσι, παππούς και γιαγιά μετέβησαν στο Μόναχο, όπου έμειναν δύο χρόνια. Η γιαγιά είχε μια ξαδέλφη στο Μόναχο, που ήτανε υψίφωνος [...]. Γύρισαν στη Σάμο ενώ ήταν έγκυος στην πρώτη της κόρη και μετά γέννησε άλλα δώδεκα παιδιά και δύο φορές δίδυμα. Τα τέσσερα τελευταία παιδιά της γεννήθηκαν στη Σμύρνη, γιατί ο παππούς, που ήταν καθηγητής Αρχαίων Ελληνικών, διορίστηκε καθηγητής και διευθυντής στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης. Από την καταστροφή τον έσωσε ο Τούρκος συνέταιρός του, ο Αμπιντίν Μπέη, κι αυτόν και την περιουσία του, και δεν ξέρω πώς τον φυγάδευσε και βρέθηκε στη Βαγδάτη, όπου έκανε ακόμα πιο μεγάλη περιουσία». Τα παιδικά χρόνια της Ζέη δεν μιλούν μόνο για ένα πανίσχυρο σόι που διέπρεπε με τα μέλη του εντός και εκτός Ελλάδος αλλά και για τα τρυφερά χρόνια μιας συγγραφέως που, γνωστό αυτό, ό,τι έγραψε διαβάστηκε σε πολλές γλώσσες. Έχουμε και λέμε: Το καπλάνι της βιτρίνας – 264η χιλιάδα (αγγλικά, ρωσικά, εσθονικά, νορβηγικά, φινλανδικά, ιαπωνικά, δανέζικα, γερμανικά, γαλλικά, ισπανικά, σουηδικά, ουγγρικά, καταλανικά, πορτογαλικά, αραβικά, ιταλικά, τουρκικά, αλβανικά, σλοβένικα, βουλγάρικα, κορεατικά, βασκικά). Ο θείος Πλάτων – 87η χιλιάδα, Κοντά στις ράγες – 128η χιλιάδα, Αρβυλάκια και γόβες – 30ή χιλιάδα, και η ακολουθία είναι μεγάλη και εξίσου επιτυχής.   Επειδή τα βιβλία της Ζέη έχουν διαβαστεί τόσο σ' εμάς όσο και σε ξένες γλώσσες, η αφηγήτρια δεν μιλάει για τον πλασματικό κόσμο της γραφής, αλλά για τον άμεσο κόσμο της οικογένειας και των τόπων. «Το μεγάλο μου όνειρο», γράφει, «ήτανε να βάλω σουτιέν, αλλά άργησε πολύ να πραγματοποιηθεί» (όπως σε άλλα κείμενα συναντάμε τη σφοδρή επιθυμία του εφήβου να φορέσει μακρύ παντελόνι). Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ζέη δεν μεγαλοποιεί την Τασκένδη και τους τασκενδίτες κομμουνιστές. Αντίθετα, θυμάται ότι μια ηλιόλουστη ημέρα στις 27 Απριλίου, στο ηλιόλουστο Ουζμπεκιστάν, γέννησε την κόρη της, το 1955. Δεύτερη αναφορά στην Τασκένδη: «Πάλι πίσω στην Τασκένδη, έφαγα λίγο από το πλιγούρι με το κόκκινο κρέας κι είπα να μη θυμηθώ πια τίποτα από την πολυτάραχη ζωή μου. Τώρα, πώς βρέθηκα στην Τασκένδη; Το λέω στην Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. Και για να ησυχάσουν οι πάντες, ο Αχιλλέας δεν ήτανε ποτέ ο άντρας μου, ούτε ο αρραβωνιαστικός μου. Το μυθιστόρημα το θέλησε έτσι. Τώρα, όμως, δεν γράφω μυθιστόρημα. Γράφω από τη ζωή μου όσα θυμάμαι, γιατί δεν έχουν περάσει μόνο δεκατέσσερα χρόνια, μα πολλά, πάρα πολλά». Για τη συνέχεια του άρθρου δείτε εδώ

23 Νοεμβρίου 2013

«Οταν πλάκωσε ο αδελφοσκοτωμός...»

«Θέλει, λέει, να 'ναι λεύτερος. Σκοτώστε τον!» Η φράση που νίκησε την εντοπιότητα, τον χρόνο, τον σπαραγμό. Η φράση που διασώθηκε σαν τη μοναδική ελεύθερη κραυγή όταν όλα, και με πολλούς νεκρούς, από κάθε πλευρά, τελειώνουν κάθε φορά.

«Οι «Αδερφοφάδες» μιλούν για την αδελφοκτόνο σύγκρουση σε ένα χωριό κατά τον ελληνικό εμφύλιο στα τέλη τής δεκαετίας τού 1940. Πολλοί από τους χωριανούς, μαζί και ο Καπετάν Δράκος, ο γιος του εφημέριου, ο παπα-Γιάνναρος, πήραν τα βουνά και ενώθηκαν με τους κομμουνιστές αντάρτες. Είναι Μεγάλη Εβδομάδα και, με τον φόνο, τον θάνατο και την καθημερινή καταστροφή, ο παπα-Γιάνναρος αισθάνεται ότι κουβαλάει στους ώμους του τις αμαρτίες τού κόσμου», αναφέρει η γαλλική έκδοση του βιβλίου, «Les freres enemis».
Και συνεχίζει: «Ενα χωριό τραχύ, στο χρώμα της στάχτης, μαυρειδερά σπίτια κάτω από τον ανήλεο ήλιο των νησιών της Μεσογείου, κάτοικοι καμένοι από τη μιζέρια και τα πάθη. Σήμερα, το κυρίαρχο πάθος είναι το μίσος. Ενα πολιτικό μίσος φονικό, που ρίχνει τον αδερφό ενάντια στον αδερφό του. Και μπροστά σ' αυτή τη θύελλα των ανομιών, στέκει ένας ηλικιωμένος άντρας, απελπισμένος, γιατί η φωνή του είναι «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Για τον παπα-Γιάνναρο αυτό το κύμα φρίκης δεν μπορεί παρά να σημαίνει την ίδια την ανικανότητα της ιερωσύνης του: ο διάβολος κυβερνά τον κόσμο... Αυτό το επιθανάτιο μυθιστόρημα του Καζαντζάκη είναι, ανάμεσα σε όλα τα έργα του, το πιο κοντινό στον κόσμο μας, που σπαράζεται από αδελφοκτόνες μάχες».
Στις σελίδες του, μια ολοζώντανη ιστορία που θα μας βάζει δύσκολα σε κάθε εποχή: Ξεκινά με τις ανταλλαγές των πληθυσμών (από την Μικρά Ασία εδώ και απ' εδώ οι Τουρκοκρήτες εκεί) και με τον παπα να καίει τις εικόνες και να μοιράζει την στάχτη σαν φυλακτό.
Μετά περιπλανάται από χωριό σε χωριό, πηγαίνει στο Άγιον Όρος αλλά δεν βρίσκει εκεί παρά καλοπέραση και όχι τον Θεό, επιλέγει να ριζώσει σε ένα πέτρινο, αγέλαστο χωριό όπου ξεσπά ο εμφύλιος...
Ενας λαός που ελπίζει, αγωνίζεται, κι ανάμεσά τους κόσμος και κοσμάκης που ευκαιρία βρίσκει να ντύσει ιδεολογικά τα προσωπικά: μικρές ανθρώπινες ιστορίες που γονατίζουν μπροστά στη μεγάλη Ιστορία, άλλοι στις πόλεις κι άλλοι στα βουνά. Κι ο παπα-Γιάνναρος να αγωνίζεται «ιδεολογικά ύποπτος» και να σκοτώνεται, σαν τον Εσταυρωμένο Χριστό στο τέλος: «Πόλεμος ακατάπαυτος με τον Θεό, με τους αγέρηδες, με το χιόνι, με τον θάνατο είναι η ζωή τους, γι' αυτό, όταν πλάκωσε ο αδελφοσκοτωμός, δεν ξαφνιάστηκαν οι Καστελιανοί, δεν τρόμαξαν, δεν άλλαξαν συνήθειες μονάχα ό,τι ως τότε κουφόβραζε μέσα τους, βουβό κι αφανέρωτο, ξεσπούσε τώρα κι αυθαδίαζε λεύτερο, τινάχτηκε απ' τα στήθια τους αχαλίνωτη η αρχέγονη λαχτάρα του ανθρώπου να σκοτώσει. Καθένας είχε κι ένα γείτονα ή κι ένα φίλο ακόμα ή κι αδελφό, που τον μισούσε, χρόνια, χωρίς αφορμή?». «Ο φόνος, η παμπάλαιη ανάγκη του ανθρώπου, έπαιρνε ένα υψηλό μυστικό νόημα, κι άρχισε το αδελφοκυνηγητό». «Ενας μονάχα στέκουνταν ανάμεσά τους ξαρμάτωτος, απελπισμένος, με τις αγκάλες ανοιγμένες κι αδειανές, ο ιερέας του χωριού, ο παπα- Γιάνναρος».
Σύμβολο
Μυθιστόρημα εξαιρετικής κινηματογραφικής ροής με φιλοσοφικά διλήμματα και διαλόγους οικουμενικούς και διαχρονικούς: «-Τι βλέπεις παππού; -Τη ζωή μου που τρέχει και χάνεται». Με τον παπα-Γιάνναρο σύμβολο να προσδοκά και να πιστεύει στον δικό του Θεό: που κατεβαίνει από τον θρόνο και αγωνίζεται στα κατσάβραχα, που πεινάει κι αδικείται και κάθε μέρα σταυρώνεται.
Το αποτέλεσμα, ένα βαθύτατα υπαρξιακό μυθιστόρημα με τα διλήμματα και τους εμφύλιους σπαραγμούς που δεν τελειώνουν ποτέ σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Με την καρδιά του ανθρώπου να εμπεριέχει το σύμπαν, Κόλαση και Παράδεισο αλλά και τον ίδιο τον Θεό. Με την αιώνια κραυγή του «Χριστέ μου, Χριστέ μου, πάλι σε σταυρώνουν οι ανθρώποι».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ

τα φύλα στη λογοτεχνία- Α λυκείου- ανάθεση εργασιών (διορθωμένο)


View more presentations from Vera Dakanali

View more presentations from Vera Dakanali

Έρωτας στην Ανδρο του Μεσοπολέμου

«Ενα θα σας πω, χίλιες φορές καλύτερα να μην παντρεύονται τα κορίτσια αυτούς που αγαπούν, γιατί όταν θα τρέχουνε γραμμή στις παστρικές, ο πόνος θα παλεύεται...» (Μίνα Σαλταφέρου, γυναίκα ναυτικού. «Μικρά Αγγλία», της Ιωάννας Καρυστιάνη). Ενα μικρό θαύμα συντελείται αυτόν τον καιρό στην Ανδρο. Το ερημωμένο λόγω εποχής (αλλά και κρίσης) νησί σαν να ζωντάνεψε. Εχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο πλατό.


Η «Μικρά Αγγλία» (εκδόσεις Καστανιώτη) γίνεται επιτέλους ταινία, με την υπογραφή του Παντελή Βούλγαρη στη σκηνοθεσία και της Ιωάννας Καρυστιάνη στο σενάριο. Το φιλμ, με εκτελεστή παραγωγό τον Γιάννη Ιακωβίδη («Black orange»), γίνεται χωρίς κρατικά λεφτά. Αποκλειστικά χάρη στην υποστήριξη των ντόπιων. Αυτών που άνοιξαν τα σπίτια τους, χωρίς αντάλλαγμα. Κι αυτών που έβαλαν το χέρι στην τσέπη, επιμένοντας να μη δημοσιοποιήσουν το όνομά τους.
Οπου και αν κάτσεις, γι' αυτό θα ακούσεις να μιλούν. Μέχρι και με κιάλια... κατασκοπεύουν το γύρισμα, που ολοκληρώνεται στις 2 Μαΐου. Ο κεντρικός πεζόδρομος της Ανδρου έχει πλημμυρίσει από ταμπέλες αλλοτινών καιρών: «Σιγαρέττα», «Ραπτομηχαναί», «Καλλιτεχνικόν Βιβλιοδετείον». Αλλο τώρα αν, μπαίνοντας στο «Γραφείον Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου-Τήνου-Ανδρου», μπορείς να απολαύσεις... χοτ ντογκ.
Στη «Μικρά Αγγλία» αναβιώνει η πάλαι ποτέ ακμαία Ανδρος των εφοπλιστών. Χρόνια πλούτου αλλά και απέραντης μοναξιάς για τις κυράδες που έμεναν πίσω. Σήμερα, οι Ανδριώτες πίστευαν πως έχουν τελειώσει με τη ναυτιλία. Ομως οι νέοι τους μπαρκάρουν και πάλι. Είναι η μόνη διέξοδος...
Η «Μικρά Αγγλία», η ταινία που θα δούμε τον ερχόμενο Νοέμβριο στις αίθουσες, διαδραματίζεται από το '30 έως το '50. Μιλά για καπετάνιους με διπλή ζωή, μια στην Ελλάδα και μια στην Αργεντινή. Για καπετάνισσες, όπως η Μίνα, που η μοναξιά τούς έχει μαυρίσει την ψυχή. Για χήρες ναυτικών που δεν τρώνε ψάρι, μήπως και το ψάρι αυτό έχει φάει τις σάρκες των δικών τους. Για συφιλιδικούς ναυτικούς, θαμώνες των οίκων ανοχής από λιμάνι σε λιμάνι, που κληροδοτούν το θανατηφόρο μικρόβιο στα παιδιά τους. Για καταδικασμένους έρωτες που θυσιάζονται στο βωμό του συμφέροντος.
Εναν τέτοιο έρωτα έχει για θέμα της η ταινία του Παντελή Βούλγαρη. Αυτόν της όμορφης Ορσας Σαλταφέρου (Πηνελόπη Τσιλίκα) για τον Σπύρο Μαλταμπέ (Ανδρέας Κωνσταντίνου). Ομως η μάνα, η Μίνα, έχει άλλα σχέδια για τη θυγατέρα της. Την παντρεύει με τον Νίκο Βατοκούζη (Μάξιμος Μουμούρης), γιο ενός πλούσιου πλοιοκτήτη, χτυπημένου από τη σύφιλη. Πεισμωμένος ο Σπύρος, καταφέρνει να γίνει κι αυτός πλοιοκτήτης. Και η Μίνα (Ανέζα Παπαδοπούλου) τον δίνει στην άλλη της κόρη. Τη Μόσχα (Σοφία Κόκκαλη).
Τα γυρίσματα που παρακολουθήσαμε έγιναν στο παλιό λιμάνι. Δεκαετία του '30. Ο σκηνογράφος Αντώνης Δαγκλίδης και η ενδυματολόγος Γιούλα Ζωγιοπούλου έχουν κάνει εντυπωσιακή δουλειά. Τηλεγραφόξυλα, τσουβάλια, μπαούλα, μαδέρια. Κλουβιά με κουνελάκια. Κάστανα. Ξηροί καρποί και κόκκινα γλειφιτζούρια καρφιτσωμένα σε μια πατάτα. Μια μαρμάρινη προτομή. Εργάτες. Κυρίες της εποχής.
Ο Βούλγαρης, πάντα ψύχραιμος, παρακολουθεί άγρυπνα τα πάντα από το μόνιτορ. «Να λερωθούν οι τραγιάσκες», λέει. «Ο χωροφύλακας να βάλει μουστάκι». Πριν από την πρώτη λήψη, η Καρυστιάνη, που έχει πάντα μια ζεστή κουβέντα για όλους, παίρνει μια ντουντούκα και αφού ευχαριστεί τους Ανδριώτες για τη συνδρομή και την υπομονή τους, τους ζητάει να βγάλουν γυαλιά, ρολόγια, κινητά. Θα ηχογραφηθούν ήχοι πλήθους, έτσι «να συζητάτε χαλαρά για θέματα όπως η σοδειά, τα αβγά, οι ντομάτες. Και όχι για τη Ρεάλ, την Μπαρτσελόνα, την κρίση ή το Μνημόνιο»!
Λίγο πιο πίσω, ο Αλέξανδρος Βούλγαρης τραβάει με μια ψηφιακή κάμερα υλικό για το making of και η αδερφή του Κωνσταντίνα επικοινωνεί μέσω ασυρμάτου με τον πατέρα της για τις τελευταίες λεπτομέρειες. Ολη η οικογένεια παρούσα.
Στη θέα του κόσμου που αποβιβάζεται από τις βάρκες στο λιμάνι, μια ηλικιωμένη γυναίκα συγκινείται. Δακρύζει. «Νομίζω πως ξαναβλέπω τον ναυτικό πατέρα σου να 'ρχεται», λέει στην κόρη της.
«Βέβαια, όταν τελείωνε η ιεροτελεστία των δώρων», εξομολογείται η κόρη, «αντικρίζαμε έναν ξένο. Ερχόταν και μας έβλεπε κάθε τέσσερα χρόνια...».
Την επόμενη μέρα το γύρισμα είναι γκράντε. Διακόσια άτομα, ντόπιοι κομπάρσοι, πλημμυρίζουν το παλιό λιμάνι. Ο πόλεμος έχει τελειώσει. Μια επιμνημόσυνη τελετή, με τη συμμετοχή της χορωδίας της Ανδρου, τιμά τους πεσόντες που χάθηκαν στις νηοπομπές. Ανάμεσά τους και ο Σπύρος...
Ο Κώστας Κλεφτόγιαννης, ο ταγματάρχης του Εθνικού Στρατού από τον οποίο ζητάει ο Βέγγος το πτώμα του παιδιού του στην «Ψυχή βαθιά», επιστρέφει και πάλι ως αξιωματικός του Ναυτικού. «Οταν άκουσα το σενάριο, στην ανάγνωση, έβαλα τα κλάματα...».
Πέφτουν οι πρώτες σταγόνες. Τα κύματα σκάνε όλο και πιο δυνατά. Γρήγορα γίνονται όλοι μούσκεμα. Η χορωδία έχει χιούμορ: «Κάντε υπομονή... Το σύννεφο έφερε βροχή...»!
Το μάτι μας παίρνει τη Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, την Αγγελική Παπαθεμελή, τον Χρήστο Καλαβρούζο. Αλλά και τον Βασίλη Βασιλάκη στο ρόλο του καπετάνιου συζύγου της Μίνας.
Είναι η πρώτη φορά που ο Βούλγαρης γυρίζει με ψηφιακή κάμερα. Αλλά τι κάμερα: «Alexa». Τραβάει σαν φιλμ. Διευθυντής φωτογραφίας και εδώ ο Σίμος Σαρκετζής. Μέχρι και ψηφιακά εφέ θα έχουν. Ο Αντώνης Κοτζιάς θα προσθέσει στο πλάνο μεγάλα πλοία. Και θα αφαιρέσει κεραίες, θερμοσίφωνες, μπετονένιες προκυμαίες. Τα χρήματα που εξοικονομούνται είναι πολλά. Οι βάρκες πάντως, μπροστά μας, είναι πραγματικές. Πιστά αντίγραφα της εποχής, ναυπηγημένα στην Εύβοια.
Πραγματικός και ο καφετζής του λιμανιού. Εχει καφενείο στην κεντρική πλατεία.
Ο location manager, ο Ανδριώτης Βαγγέλης Λουκίσας, έχει κάνει «παπάδες». Συγκέντρωσε μοναδικά αντικείμενα: βενετσιάνικους καθρέφτες, καναπέδες, μπουφέδες εποχής. «Ολοι άνοιξαν τα σπίτια τους».
Τα ιδρύματα του νησιού τούς υποστήριξαν. Τα βαπόρια και ο δήμος επίσης. Μέχρι και οι ηλικιωμένοι του Εμπειρίκειου Γηροκομείου επιστρατεύτηκαν σε μια σκηνή. Τους ακολουθούσαν με μια καρέκλα για να μην καταρρεύσουν. Αλλά δεν εγκατέλειπαν.
«Θα κρυώσεις έτσι», λέει η Καρυστιάνη σε ένα κοριτσάκι. Και της δίνει τη ζακέτα της. Από το πρωί φτιάχνει στεφάνια που θα χρησιμεύσουν στη σκηνή. Γύρω της 4-5 παιδάκια την κοιτούν γεμάτα περιέργεια. «Θέλουμε κι εμείς να παίξουμε στην κηδεία!». «Δεν είναι κηδεία», τους λέει. Και αρχίζει να τους εξηγεί, με το μοναδικό της τρόπο, τι σημαίνει πόλεμος. Πώς χάνονται οι νέοι. Πώς τη γλιτώνουν οι ισχυροί. Και τι θα πει ναζισμός. «Δεν έχει σχέση με την αγάπη. Και αν βλέπετε συμμαθητές σας να επηρεάζονται, εξηγήστε τους ότι κάνουν λάθος. Οχι με μπουνιές. Οχι με βρισιές. Με αγάπη. Με υπομονή»...

11 Νοεμβρίου 2013

Ελληνική: μία και ενιαία γλώσσα


Η ελληνική γλώσσα είναι, ως γνωστόν, από τις ελάχιστες γλώσσες του κόσμου που διατηρήθηκε ενιαία και αδιάσπαστη χιλιετίες. Πράγματι η Ελληνική είναι η μόνη ευρωπαϊκή γλώσσα που μιλιέται χωρίς διακοπή επί 4.000 χρόνια και γράφεται επί 3.500 χρόνια. Είναι γεγονός επίσης ότι, όπως και όλες οι άλλες γλώσσες της οικουμένης, υπέστη και αυτή σημαντικές αλλαγές και διαφοροποιήσεις κατά τη μακραίωνη εξέλιξή της, καθώς αλλάζει αναπόδραστα καθετί το ζωντανό - διατήρησε ωστόσο αλώβητη την ιστορική της ενότητα και συνέπεια, παρέχοντας έτσι αδιαφιλονίκητες μαρτυρίες για την ιστορική συνέχεια και ενότητα συνάμα του ελληνικού πολιτισμού. Η άποψη εν προκειμένω του έγκριτου ελληνιστή Robert Browning είναι νομίζουμε απόλυτα εύλογη - ότι δηλαδή «δεν αποτελεί υπερβολή να υποστηριχθεί πως η Ελληνική δεν είναι μια σειρά από ξεχωριστές γλώσσες αλλά μία και ενιαία γλώσσα, και ότι αν κάποιος επιθυμεί να μάθει Ελληνικά, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν θα αρχίσει από τον Ομηρο, τον Πλάτωνα, την Καινή Διαθήκη, το έπος του Διγενή Ακρίτα ή τον Καζαντζάκη». Παρόμοιες ή παρεμφερείς απόψεις για την ελληνική γλώσσα έχουν διατυπώσει και πολλοί άλλοι διακεκριμένοι ξένοι ελληνιστές, όπως οι G. Thomson, L. Palmer, A. Mirambel, P. Chantraine και F. Adrados.

Και ο ενιαίος χαρακτήρας της Ελληνικής μπορούμε να πούμε ότι εδράζεται σε τρεις κυρίως παράγοντες: στην ετυμολογική συνέπεια και συνέχεια του λεξιλογίου της, στη διαχρονική ομοιομορφία της γραφής της και στην οργανική, τη δομική θα λέγαμε, συνοχή της. Ετσι κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι χιλιάδες λέξεις ή ετυμολογικές ρίζες, όπως και οι παραγωγικοσυνθετικοί μηχανισμοί τους - με άλλα λόγια το κύριο σώμα της Ελληνικής -, είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος ολόιδιες και κοινές σε όλες τις ιστορικές περιόδους και φάσεις της μακραίωνης διαδρομής της. Οταν λόγου χάριν προφέρουμε τις λέξεις θάλασσα, ουρανός, δήμος, δημοκρατία, τραγωδία, κωμωδία, θάνατος, τέλος, μοίρα, τύχη κ.λπ., θα λέγαμε ότι κατά τινα τρόπον «επικοινωνούμε» νοερά με εκείνους τους κατοίκους αυτής της χώρας που έζησαν χιλιάδες χρόνια πριν από εμάς και χρησιμοποίησαν τις ίδιες αυτές λέξεις με την ίδια περίπου σημασία.

Ο κ. Γεράσιμος Α. Μαρκαντωνάτος είναι διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας - συγγραφέας.

10 Νοεμβρίου 2013

Θεωρία αφηγηματολογίας

Προεδρικό Διάταγμα για την «Αξιολόγηση των μαθητών Ενιαίου Λυκείου»-ΤΟ ΦΕΚ

Για την εξέταση της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Α΄ τάξη Ημερήσιου και Α΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου ισχύουν τα εξής:
Δίνεται στους μαθητές απόσπασμα διδαγμένου «κειμένου 12 – 20 στίχων» με νοηματική συνοχή και ζητείται να απαντήσουν σε:
1. Δύο (2) ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου που επικεντρώνονται στην πρωτοβάθμια κατανόηση του κειμένου, και δεν επεκτείνονται σε στοιχεία ερμηνείας. Ιδίως μπορεί να ζητείται από τους μαθητές να αφηγηθούν συνοπτικά μια ακολουθία γεγονότων που παρουσιάζονται στο κείμενο, να συνοψίσουν την επιχειρηματολογία ενός προσώπου, να εντοπίσουν πιθανά σχόλια ή κρίσεις του συγγραφέα για τα γεγονότα, να περιγράψουν τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει κάποιο πρόσωπο,
προκειμένου να πετύχει ένα συγκεκριμένο σκοπό, να εντοπίσουν προσδιορισμούς που αποδίδονται σε ένα πρόσωπο ή έναν τόπο κ.λπ.
Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 2 ερωτ. X 20 μονάδες = 40 μονάδες
2. Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές που αφορούν την ερμηνεία του κειμένου και μπορούν να είναι ποικίλων τύπων, όπως
(α) Ερωτήσεις που αφορούν τον πραγματολογικό σχολιασμό του κειμένου.
(β) Ερωτήσεις σχετικές με τη δομή και τα εκφραστικά μέσα του κειμένου.
(γ) Ερωτήσεις σχετικές με το γραμματολογικό είδος στο οποίο ανήκει το κείμενο (στις ερωτήσεις αυτής της κατηγορίας μπορούν να αξιοποιούνται και στοιχεία της εισαγωγής του σχολικού εγχειριδίου, εφόσον αυτά είχαν επισημανθεί κατά τη διδασκαλία του κειμένου).
(δ) Ερωτήσεις που ζητούν την κριτική αποτίμηση εκ μέρους του μαθητή προσώπων, γεγονότων, επιχειρημάτων ή άλλων στοιχείων του κειμένου ή της στάσης
του συγγραφέα απέναντι στα γεγονότα.
(ε) Ερωτήσεις που αφορούν την ανίχνευση διακειμενικών σχέσεων του υπό εξέταση κειμένου με άλλα κείμενα της αρχαιοελληνικής ή της νεοελληνικής γραμματείας.
Σε κάθε περίπτωση, οι ερμηνευτικές ερωτήσεις θα πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο των διδακτικών στόχων που έχουν τεθεί από το πρόγραμμα σπουδών
για τα συγκεκριμένα κείμενα.
Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 2 ερωτ. X 15 μονάδες = 30 μονάδες
3. Τρεις (3) ερωτήσεις γραμματικής και σύνταξης της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας οι οποίες επιμερίζονται σε μία ερώτηση γραμματικής, μία ερώτηση σύνταξης
και μία λεξιλογική.
Κατά την εξέταση της γραμματικής και του συντακτικού μπορεί να ζητείται από τους μαθητές είτε να παραγάγουν συγκεκριμένους τύπους της αρχαίας ελληνικής (π.χ. συμπλήρωση του κατάλληλου γραμματικού τύπου σε φράσεις, κατασκευή εναλλακτικών φράσεων για τη δήλωση μιας συντακτικής σχέσης κ.λπ.), είτε να αναγνωρίσουν τη γραμματική κατηγορία ή τη συντακτική λειτουργία συγκεκριμένων τύπων του κειμένου (π.χ. εντοπισμός στο κείμενο γραμματικών τύπων, καταγραφή εναλλακτικών μεταφραστικών αποδόσεων μιας συντακτικής δομής κ.λπ.).
Κατά την εξέταση του λεξιλογίου η έμφαση θα δίνεται στη σχέση της αρχαίας ελληνικής με τη νέα ελληνική γλώσσα, και στο πλαίσιο αυτό θα ζητείται από τον μαθητή να καταγράψει λέξεις της νέας ελληνικής που παράγονται από συγκεκριμένα αρχαιοελληνικά θέματα, να διακρίνει τη σημασιολογική εξέλιξη μια λέξης από την αρχαία στη νέα ελληνική ή τις σημασιολογικές αποχρώσεις μιας λέξης μέσα σε διαφορετικά συμφραζόμενα κ.λπ.
Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 3 ερωτ. X 10 μονάδες = 30 μονάδες
Όλες οι παραπάνω ερωτήσεις μπορούν να επιμερίζονται σε υποερωτήματα, ενώ στις ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου και στις ερμηνευτικές ερωτήσεις βαθμολογείται εκτός από την επάρκεια του περιεχομένου της απάντησης και η εκφραστική ικανότητα του μαθητή.
ΙΙ. Για την εξέταση της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Β΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου και Β΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου ως μαθήματος Γενικής Παιδείας ισχύουν τα εξής:
1. Δίνεται στους μαθητές απόσπασμα διδαγμένου «κειμένου 12 – 20 στίχων» με νοηματική συνοχή και ζητείται:
α) να μεταφράσουν ένα τμήμα του 8−10 στίχων στη νέα ελληνική και
β) να απαντήσουν σε:
i. Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές, που μπορεί να αναφέρονται σε ιδέες/αξίες/προβλήματα, στη στάση/ήθος/ χαρακτήρα των προσώπων, στο ιστορικό/κοινωνικό / πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής του έργου, στη δομή/
σύνθεση του κειμένου, σε υφολογικά/αισθητικά θέματα, με βάση ολόκληρο το απόσπασμα.
ii. Μία (1) ερώτηση ερμηνευτική που αναφέρεται σε τμήμα τού από μετάφραση διδασκόμενου κειμένου, σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο πρωτότυπο
απόσπασμα. Σ’ αυτή την περίπτωση δίνεται στους μαθητές σε φωτοτυπία το συγκεκριμένο μεταφρασμένο τμήμα.
iii. Μία (1) ερώτηση που αναφέρεται στο γραμματειακό είδος, στο οποίο ανήκει το κείμενο, στο συγγραφέα ή το έργο του.
iv. Μία (1) ερώτηση λεξιλογική − σημασιολογική (σύνδεση λέξεων αρχαίας και νέας, διατήρηση ή αλλαγή της σημασίας τους, οικογένειες ομόρριζων λέξεων, απλών
ή σύνθετων, συνώνυμα, αντώνυμα).
v. Μία (1) ερώτηση γραμματικής και vi. Μία (1) ερώτηση συντακτικού.
Οι ερωτήσεις υπό στοιχεία iv, v, vi μπορεί να αναλύονται σε δύο υποερωτήματα, ανάλογα με το είδος των ερωτήσεων που χρησιμοποιούνται.
2. Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής:
α) Η μετάφραση του κειμένου βαθμολογείται με 30 μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας.
β) Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με 10 μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας.
γ) Στις περιπτώσεις κειμένων για τα οποία δεν προβλέπεται από το Πρόγραμμα Σπουδών διδασκαλία από μετάφραση, δε δίνεται στους μαθητές η υπό στοιχείο
ii ερμηνευτική ερώτηση και τότε οι δύο πρώτες υπό στοιχείο i ερμηνευτικές ερωτήσεις βαθμολογούνται η καθεμία με δέκα πέντε (15) μονάδες της εκατοντάβαθμης κλίμακας».
7) Οι περιπτώσεις ΙI και ΙΙI της ως άνω Ενότητας Α της παραγράφου 2 του άρθρου 15 του Π.Δ. 60/2006 αναριθμούνται αντίστοιχα σε ΙΙI και ΙV.
8) Η Ενότητα Β (Νεοελληνική Γλώσσα) της παραγράφου 2 του άρθρου 15 του Π.Δ. 60/2006 αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Για την εξέταση στη Νέα Ελληνική Γλώσσα της Α΄ τάξης Ημερήσιου και Α΄ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο ένα, δύο ή και περισσότερα κείμενα περιορισμένης έκτασης από τον έντυπο ή/και τον ηλεκτρονικό λόγο, που αναφέρονται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχουν νοηματική πληρότητα. Τα κείμενα αυτά σχετίζονται με τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι μαθητές στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.
Οι μαθητές καλούνται:
(α) Να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται κατά πόσο έγινε κατανοητό το περιεχόμενο του ή των κειμένων (π.χ. οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει κτλ.)
(β) Να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται πώς γλωσσικά ή εξωγλωσσικά στοιχεία (πολυτροπικότητα) συγκροτούν την κειμενική ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων κειμένων και συνεισφέρουν στη σύνδεση των κειμένων αυτών με την κοινωνική πραγματικότητα όπου ανήκουν, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών.
Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 40 μονάδες (α=20μ.+β=20μ.).
(γ) Να παραγάγουν κείμενο το οποίο, με αφετηρία ένα από τα κείμενα που δίνονται, θα προσαρμόζεται σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο (π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) και θα ανήκει σε ίδιο ή ενδεχομένως διαφορετικό είδος κειμένου (π.χ. από συνέντευξη σε δοκίμιο, από διαφήμιση σε δοκίμιο με επιχειρηματολογία, από άρθρο εφημερίδας σε αναδιήγηση κτλ.), προκειμένου να αξιολογηθούν στοιχεία που σχετίζονται με την κατάκτηση των γραμματισμών του Προγράμματος Σπουδών. ή (εναλλακτικά) με αφετηρία τα κείμενα που θα δοθούν να παραγάγουν (αφού μεταβληθεί το επικοινωνιακό πλαίσιο, π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) συγκεκριμένο είδος κειμένου, μέσω του οποίου να διατυπώνεται η συμφωνία ή διαφωνία τους με θέσεις, απόψεις και στάσεις που προβάλλονται στα κείμενα που έχουν δοθεί.
Το θέμα αυτό βαθμολογείται με 60 μονάδες.
2. Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα στη Β΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου, στη Β΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου, στη Γ΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυ κείου, στη Γ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου και στη Δ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου, δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο απόσπασμα κειμένου (δοκιμιακού, λογοτεχνικού, άρθρου κ.τ.λ.) μιας έως δύο σελίδων από βιβλίο, εφημερίδα ή περιοδικό (ή κατασκευασμένο για το σκοπό της αξιολόγησης) που αναφέρεται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχει νοηματική πληρότητα. Tο κείμενο αυτό ανταποκρίνεται στην αντιληπτική ικανότητα των μαθητών και σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με θεματικούς κύκλους οικείους στους μαθητές από τη σχολική διδασκαλία. Οι μαθητές καλούνται:
α) Να δώσουν μια σύντομη περίληψη του κειμένου αυτού, της οποίας η έκταση καθορίζεται ανάλογα με την έκταση και το νόημα του κειμένου.
β) Να απαντήσουν σε ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται:
i. η κατανόηση του κειμένου (ιδεολογικά σημεία του κειμένου, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, κ.τ.λ.)
ii. η οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή διαίρεση και τιτλοφόρηση ενοτήτων, συνοχή, ενότητα, συλλογιστική, κ.τ.λ.)
iii. τα σημασιολογικά στοιχεία (σημασία λέξεων, συνώνυμα − αντώνυμα, κατασκευή φράσεων ή παραγράφων με ορισμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή φράσεων κ.τ.λ.).
iv. η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των μορφοσυντακτικών δομών, καθώς και να χειρίζονται αυτές τις δομές, ανάλογα με τους επικοινωνιακούς στόχους του κειμένου.
γ) Να συντάξουν ένα κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, με το οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν κάποια σημεία του κειμένου ή αναπτύσσουν προσωπικές απόψεις, παίρνοντας αφορμή από το κείμενο. Η έκταση της ανάπτυξης αυτής καθορίζεται κατά προσέγγιση, χωρίς να υπερβαίνει τις 600 λέξεις.
Το πρώτο και δεύτερο θέμα βαθμολογούνται με 25 μονάδες, οι οποίες κατανέμονται αντίστοιχα στις επιμέρους ερωτήσεις, ενώ η τρίτη άσκηση βαθμολογείται με 50 μονάδες. Κατά τη βαθμολόγηση όλων των θεμάτων λαμβάνεται υπόψη η ορθογραφία, η δομή του κειμένου, ο λεξιλογικός πλούτος, η ακρίβεια και η ορθότητα της διατύπωσης καθώς και το περιεχόμενο.»
9) Η Ενότητα Γ (Νεοελληνική Λογοτεχνία) της παραγράφου 2 του άρθρου 15 του Π.Δ. 60/2006 αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Για την εξέταση στη Νέα Ελληνική Λογοτεχνία της Α΄ τάξης Ημερήσιου Γενικού Λυκείου και Α΄ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου δίνονται στους μαθητές δύο θέματα. Το κάθε θέμα περιλαμβάνει ένα ή (αν πρόκειται για ποιήματα) περισσότερα άγνωστα λογοτεχνικά κείμενα, ομοειδή ή ομόθεμα με τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν. Οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν το ένα από τα δύο θέματα.
Οι μαθητές καλούνται:
Σε περίπτωση που το δοσμένο κείμενο είναι αφηγηματικό ή θεατρικό:
(1α) Να διακρίνουν και να περιγράψουν τον κεντρικό λογοτεχνικό χαρακτήρα κάνοντας τις αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο σε σχέση με τον κοινωνικό του
ρόλο ως άνδρα ή γυναίκας, τα στερεότυπα που τον περιβάλλουν, τις σχέσεις των φύλων. Να αιτιολογήσουν τα παραπάνω, παραπέμποντας στο ιστορικό, κοινωνικό
πλαίσιο στο οποίο εγγράφεται το κείμενο.
(1β) Να εκφέρουν άποψη για το θέμα του κειμένου, συνδέοντάς το με την καθημερινή τους εμπειρία ή εναλλακτικά
(1β) Να διατυπώσουν το κεντρικό διακύβευμα−σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (25) + 1β (25) = 50 μονάδες
(2α) Να μετατρέψουν κομμάτι του θεατρικού κειμένου σε αφηγηματικό λόγο.
ή εναλλακτικά
(2α) Να αλλάξουν τον αφηγητή της ιστορίας προκειμένου να δοθεί έμφαση στη σημασία της «φωνής» (φωνή ενηλίκου, άνδρα, γυναίκας, νέου, νέας).
(2β) Να συγγράψουν ένα μικρό κείμενο ως «διαφήμιση» ή βιβλιοπαρουσίαση ή κριτική για το κείμενο που θα δοθεί ή να τοποθετηθούν (αν συμφωνούν ή διαφωνούν και γιατί) απέναντι σε κριτική που θα δοθεί. ή εναλλακτικά
(2β) Να ταυτιστούν με κάποιον ήρωα του κειμένου και να γράψουν σελίδες του ημερολογίου του ή επιστολών του.
Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες
Σε περίπτωση που το θέμα περιλαμβάνει δύο ή τρία ποιήματα, οι μαθητές καλούνται:
(1α) Να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης και να διακρίνουν τα ποιήματα σε παραδοσιακά και μοντέρνα με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά.
(1β) Να τα κατατάξουν σε μια σειρά από το πιο παραδοσιακό ως το πιο υπερρεαλιστικό και, ενδεχομένως, να ανιχνεύσουν το λογοτεχνικό κίνημα στο οποίο εντάσσεται το καθένα.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (30) + 1β (20) = 50 μονάδες
(2α) Να εντοπίσουν τις πιο «ποιητικές» και τις πιο «καθημερινές» λέξεις στα ποιήματα και να τις τοποθετήσουν σε πίνακα με δύο ή περισσότερες στήλες.
(2β) Να εντοπίσουν τα σύμβολα σε όσα ποιήματα υπάρχουν και να τα κατατάξουν σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος τους (αντικείμενα, φυσικά φαινόμενα, εικόνες, ήχοι).
ή εναλλακτικά
(2β) Να εντοπίσουν λυρικά ή δραματικά στοιχεία στα ποιήματα.
Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες
2. Η εξέταση στη Νεοελληνική Λογοτεχνία στη Β΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου, στη Β΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου, στη Γ΄ τάξη Ημερησίου Γενικού Λυκείου,
στη Γ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου και στη Δ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου ως μάθημα Γενικής Παιδείας και Κατεύθυνσης, αναφέρεται σε πεζό ή ποιητικό κείμενο που περιέχεται στη διδαχθείσα ύλη της αντίστοιχης τάξης, το οποίο δίνεται στους μαθητές σε φωτοτυπία, μαζί με τις αναγκαίες σημασιολογικές ή άλλες διευκρι−
νίσεις. Το κείμενο συνοδεύεται από πέντε ερωτήσεις που αναφέρονται:
α) στον συγγραφέα του έργου και σε γραμματολογικά στοιχεία που προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα από το κείμενο (1 ερώτηση),
β) στη δομή του κειμένου, στην επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης με βάση το κείμενο, σε παρατηρήσεις επί των εκφραστικών μέσων και τρόπων του κειμένου
(υφολογική διερεύνηση, αφηγηματικές λειτουργίες, επιλογές του δημιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης) (2 ερωτήσεις),
γ) σε σχολιασμό ή στη σύντομη ανάπτυξη, σε 1−2 παραγράφους, ορισμένων χωρίων του κειμένου (1 ερώτηση),
δ) σε σχολιασμό αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου το οποίο δίνεται στους μαθητές επίσης σε φωτοτυπία και είναι ίσης, κατά προσέγγιση, δυσκολίας με το διδαγμένο (1 ερώτηση).
Η ερώτηση α βαθμολογείται με δεκαπέντε (15) μονάδες, οι δύο ερωτήσεις της β΄ περίπτωσης με είκοσι (20) μονάδες η καθεμία, η ερώτηση γ΄ με εικοσιπέντε (25)
μονάδες και η ερώτηση δ΄ με είκοσι (20) μονάδες.
Σε περίπτωση κατά την οποία μία (1) ερώτηση αναλύεται σε υποερωτήματα, η βαθμολογία που προβλέπεται γι’ αυτήν κατανέμεται ισότιμα στα υποερωτήματα, εκτός αν κατά την ανακοίνωση των θεμάτων καθορίζεται διαφορετικός συντελεστής βαρύτητας γι’ αυτά.»
10) Η Ενότητα ΙΔ΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 15 του Π.Δ. 60/2006 αντικαθίσταται ως εξής: ΙΔ. Ερευνητική Εργασία (Project)
«Οι μαθητικές ομάδες κάθε ερευνητικού θέματος υποβάλλουν, μετά την δημόσια παρουσίαση της ερευνητικής εργασίας, προς αξιολόγηση τον ομαδικό φάκελο
της Ερευνητικής τους Εργασίας, που περιλαμβάνει (α) ερευνητική έκθεση για το θέμα που μελέτησαν, τις ερευνητικές διαδικασίες που ακολούθησαν και τα συμπεράσματα της έρευνας, (β) ένα σχετικό με το θέμα και τα συμπεράσματά τους τέχνημα (αφίσα, ιστοσελίδα, βίντεο, πόστερ, φυλλάδιο, κατασκευή, κ.λπ.) και (γ) ό,τι άλλο συμπληρωματικό υλικό σχετικό με την όλη εργασία τους κρίνουν τα μέλη της ερευνητικής ομάδας.
Τα κριτήρια αξιολόγησης του ερευνητικού έργου των μαθητών αφορούν (α) στην ερευνητική διαδικασία που ακολούθησε η ομάδα, (β) στο περιεχόμενο της ερευνητικής εργασίας, (γ) στη γλώσσα και τη δομή της ερευνητικής έκθεσης και (δ) στον τρόπο της δημόσιας παρουσίασης της ομαδικής εργασίας. Οι τομείς της «ερευνητικής διαδικασίας» και του «περιεχομένου» αξιολογούνται με συντελεστή βαρύτητας 30% ο καθένας, ενώ οι δύο επόμενοι («Γλώσσα/δομή» και «παρουσίαση») με συντελεστή 20% ο καθένας.
Η αξιολόγηση του ομαδικού έργου γίνεται με βάση τον Φάκελο της Ερευνητικής Εργασίας. Με σημείο εκκίνησης το βαθμό της ομαδικής εργασίας γίνεται και η βαθμολόγηση των μελών της ομάδας, με βάση το προσωπικό ημερολόγιο, τον ατομικό φάκελο των μελών και την προσωπική άποψη των υπεύθυνων εκπαιδευτικών για κάθε μέλος.
Σε περίπτωση που κάποιος μαθητής δεν προάγεται στην επόμενη τάξη και δεν έχει προβιβάσιμο βαθμό στην ερευνητική εργασία, επιλέγεται το θέμα στο οποίο υστέρησε περισσότερο (από τα δυο με τα οποία ασχολήθηκε συνολικά κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς) και ο επιβλέπων εκπαιδευτικός του ορίζει τμήματα της ερευνητικής εργασίας που κρίνει ότι πρέπει να επεξεργαστεί εκ νέου. Το Σεπτέμβριο υποβάλλει διορθωμένη την εργασία του μαζί με το προσωπικό του
ημερολόγιο και τον ατομικό του φάκελο προς επανααξιολόγηση.»
11) Η παράγραφος 1 του άρθρου 29 του Π.Δ. 60/2006 αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Στην Α΄ τάξη Ημερήσιου και Α΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου ο Γενικός Μέσος Όρος (Γ.Μ.Ο.) προκύπτει από το Μ.Ο. των βαθμών ετήσιας επίδοσης του μαθητή όλων των γραπτώς εξεταζόμενων μαθημάτων, συμπεριλαμβανομένου και του μαθήματος της Ερευνητικής Εργασίας, και εκφράζεται με προσέγγιση δεκάτου. (Η βαθμολογία του κάθε μαθητή στο μάθημα της «Ερευνητικής Εργασίας» προκύπτει ως ο μέσος όρος της αντίστοιχης βαθμολογίας του στα δυο τετράμηνα και εκφράζεται με προσέγγιση δεκάτου.)
Στις άλλες τάξεις του Ημερήσιου και Εσπερινού Γενικού Λυκείου ο Γενικός Μέσος Όρος (Γ.Μ.Ο.) προκύπτει από το Μ.Ο. των βαθμών ετήσιας επίδοσης του μαθητή όλων των γραπτώς εξεταζόμενων μαθημάτων και εκφράζεται με προσέγγιση δεκάτου.»
πηγή:www. esos.gr 

2 Νοεμβρίου 2013

Δεκαεννέα λογοτέχνες «μιλούν» για την Ευρώπη

Η Ευρώπη του σήμερα και η Ελλάδα της κρίσης, αλλά και οι νέοι της χώρας που ματώνουν από την ανεργία και τσακίζονται τα όνειρά τους, αποτελούν μια μεγάλη δεξαμενή που βράζει.


Λεπτομέρεια από το έργο του Αλέκου Φασιανού «Ο έρως του Διός ταύρου μετά της Ευρώπης» που θα συμπεριληφθεί στην έκδοση
Μέσα σ΄ αυτήν βούτηξαν δεκαεννέα Ελληνες συγγραφείς και ποιητές προκειμένου να γράψουν διηγήματα και ποιήματα, όπως τους ζητήθηκε από την Ελληνογερμανική Αγωγή, στο πλαίσιο σειράς εκδηλώσεών της, με θέμα την Ευρώπη, την κρίση και την ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας.
Αυτά αποτελούν και το περιεχόμενο μιας έκδοσης - λευκώματος το οποίο θα παρουσιαστεί σε μεγάλη εκδήλωση (4 Νοεμβρίου, 11.30 π.μ., Παλαιά Βουλή), με θέμα «Η Ευρώπη των νέων» και βασικό ομιλητή τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς.
Οι συγγραφείς αντιμετωπίζουν το θέμα είτε μέσα από ερωτικές και μη ιστορίες Ελλήνων με ξένους, είτε βάζοντας Ελληνες να ταξιδεύουν στη Γηραιά Ηπειρο ή Ευρωπαίους «νεοβάρβαρους» στην Ασία, είτε θίγοντας θέματα όπως ο ελληνικός «επαρχιωτισμός», η μετανάστευση και η Βαβέλ των γλωσσών, τα ενοχικά σύνδρομα των λαών Ελλάδας και Γερμανίας, η «χρυσή» εποχή της φούσκας κ.ά.
Ο ακαδημαϊκός Θανάσης Βαλτινός, μέσα από τη «Γαμήλια πτήση», ζωντανεύει με νόημα μια λαθρανασκαφή στη Σπάρτη, όταν ένας εργάτης ανοίγοντας θεμέλια για ένα παράνομο κουζινάκι πέφτει πάνω σε ελληνιστικό μωσαϊκό που εικονίζει τον Ταύρο-Δία στην «ευφρόσυνη» γαμήλια πτήση με την Ευρώπη. «...Ο εργολάβος βλαστήμησε και πήρε το φτυάρι να ξανασκεπάσει το λάκκο...».
Η Αμάντα Μιχαλοπούλου, μέσα από μια ιστορία «Εξαπάτησης», με πρωταγωνιστές τον Γερμανό Γιόχαν και την Ελληνίδα Ελένη, θέτει επί τάπητος ερωτήματα όπως το αν η ελληνική κοινωνία είναι μια δυτική κοινωνία ή τις διαφορές ανάμεσα στους λαούς των δύο χωρών. Το προφίλ ενός ζευγαριού μεσογειακού τύπου, μιας Ιταλίδας κι ενός Ελληνα, σε μια κεντροευρωπαϊκή χώρα αναζητά μεταξύ άλλων ο Χρήστος Οικονόμου στα «Φαντάσματα του Βερολίνου».
Ο Τίτος Πατρίκιος βασίζεται σε ένα παλαιότερο ποίημά του, αφιερωμένο στον Αουγκούστ Μάκε, τον πιο άτυχο ζωγράφο της παρέας του εξπρεσιονιστικού κινήματος «Γαλάζιος Καβαλάρης» που σκοτώθηκε στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο στα 27 του, και γράφει ένα κείμενο το οποίο διατρέχει τον πολυτάραχο 20ό αιώνα καταλήγοντας: «Προς τα τέλη του 20ού αιώνα η Ευρώπη κατόρθωσε να γκρεμίσει τα τείχη που χώριζαν τις χώρες και τους ανθρώπους, να βρει τον δρόμο του διαλόγου, της συνεννόησης, της αλληλεγγύης. Ας ελπίσουμε πως αυτός ο δρόμος θα συνεχιστεί και δεν θα μπλοκαριστεί μέσα στο τούνελ μιας καινούργιας κρίσης».
Στην έκδοση (επιμέλεια - συντονισμός Κατερίνα Λυμπεροπούλου) συμμετέχουν επίσης οι Χάρης Βλαβιανός, Σοφία Νικολαΐδου, Γιάννης Ξανθούλης, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Ερση Σωτηροπούλου, Σώτη Τριανταφύλλου, Ευγένιος Τριβιζάς, Μισέλ Φάις, Θανάσης Χειμωνάς, Χρήστος Χωμενίδης κ.ά.
Εικονογραφείται από έργα Ελλήνων εικαστικών, με θέμα την Ευρώπη, τα οποία προσέφεραν την περασμένη άνοιξη σε δημοπρασία με σκοπό τη μείωση του εθνικού χρέους. Ηταν μια κίνηση διαπαιδαγωγικού χαρακτήρα από τα σχολεία της Ελληνογερμανικής Αγωγής.
Στην εκδήλωση της 4ης Νοεμβρίου, ο κ. Σουλτς και οι άλλοι ομιλητές (Μαρία Δαμανάκη, επίτροπος στην ΕΕ, Κώστας Ρέμελης, πρύτανης Πανεπιστημίου Θράκης, και Αθανάσιος Κυριαζής, γενικός γραμματέας υπουργείου Παιδείας), θα ακούσουν απευθείας τι πιστεύουν οι νέοι της Ελλάδας για την κρίση, μέσα από τα αποτελέσματα της νέας έρευνας που ολοκλήρωσε η εταιρεία δημοσκοπήσεων V-PRC και θα ανακοινωθούν εκείνη την ημέρα.
ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ

Με δύναμη από τη Νέα Ζηλανδία

Ηταν έκπληξη! Την περασμένη Τρίτη, στην κατάμεστη μεσαιωνική αίθουσα Γκίλντχολ του παλαιού δημαρχείου του Λονδίνου, η νεοζηλανδή πεζογράφος Ελινορ Κάτον έγινε η νεότερη συγγραφέας που έχει τιμηθεί ποτέ με το Βραβείο Booker, την πιο περίβλεπτη λογοτεχνική διάκριση στον αγγλόφωνο κόσμο. Το θηριώδες μυθιστόρημα της (γεννημένης στον Καναδά) εφετινής νικήτριας υπό τον τίτλο «The Luminaries» που ξεπερνά τις 800 σελίδες στο πρωτότυπο - είναι και το μεγαλύτερο σε έκταση βιβλίο που έχει βραβευθεί στη 45χρονη ιστορία του θεσμού - κατατρόπωσε στη βραχεία λίστα τα πονήματα συγγραφέων εγνωσμένης αξίας όπως η Ινδοαμερικανίδα Τζούμπα Λαχίρι, ο Ιρλανδός Κολμ Τόιμπιν και ο Αγγλος Τζιμ Γκρέις.

Ετσι η Ελινορ Κάτον έγινε η δεύτερη «πένα» από τη Νέα Ζηλανδία που αποσπά το εν λόγω βραβείο μετά την Κέρι Χιουλμ το 1985 και το μυθιστόρημά της «The Bone People» με θέμα τους βίαιους εκτοπισμούς της φυλής των ιθαγενών Μαορί. Το δεύτερο και εντυπωσιακά ώριμο, όπως επεσήμανε η κριτική επιτροπή, μυθιστόρημα της πολλά υποσχόμενης νεαρής συγγραφέως τοποθετείται στη Νέα Ζηλανδία το έτος 1866, σε μια περίοδο που επικρατούσε πυρετός χρυσοθηρίας.

Ο διψασμένος για χρήμα πρωταγωνιστής, ονόματι Γουόλτερ Μούντι, αποβιβάζεται εκεί για να χρυσώσει, καταπώς λέμε, τις φιλοδοξίες του αλλά έρχεται γρήγορα αντιμέτωπος με ένα σκοτεινό μυστήριο που εξυφαίνεται γύρω του σαν τον ιστό μιας επικίνδυνης αράχνης. Το πρώτο κιόλας βράδυ της άφιξής του ο ίδιος συναντιέται με μια παράξενη συντροφιά, αποτελούμενη από δώδεκα άνδρες που συσκέπτονται σε ένα ξενοδοχείο εν κρυπτώ και παραβύστω με σκοπό να εξιχνιάσουν μια αλυσίδα ανατρεπτικών γεγονότων στην οποία εμπλέκονται ένας πλούσιος και υψηλά ιστάμενος κύριος που έχει εξαφανιστεί, ένας μέθυσος ερημίτης που κάποια στιγμή εντοπίζεται νεκρός υπό μυστηριώδεις συνθήκες, μια οπιομανής και κακομεταχειρισμένη πόρνη που έχει αποπειραθεί να αυτοκτονήσει και, τέλος, ένας αναπάντεχος θησαυρός.

Κοντά σε αυτά προσθέστε σεξ και τελετουργίες, ναρκωτικές ουσίες αλλά και δικαστικό σασπένς σε ένα σφιχτοδεμένο μυθιστόρημα που η συγγραφέας άρχισε να γράφει όταν ακόμη ήταν 25 ετών. Η κριτική επιτροπή υπογράμμισε ότι η αφήγηση της Ελινορ Κάτον συνιστά μια επαναφορά στη λεγόμενη «συγκινησιακή λογοτεχνία» της βικτωριανής εποχής, ότι είναι σαν να αναμείχθηκαν κατά τα λοιπά ο Γουίλκι Κόλινς και ο Χέρμαν Μέλβιλ και να προέκυψε κάτι εντελώς καινούργιο.

27 Οκτωβρίου 2013

Ιστορίες σαν μινιατούρες μυθιστορημάτων

«Στα δεκατέσσερά μου ήξερα ότι ήθελα να γίνω συγγραφέας, αλλά εκείνη την εποχή σε ποιον να το έλεγα;» έχει πει σε συνέντευξή της η Αλίς Μονρό

«Σάστισα εντελώς όταν η κόρη μου με ξύπνησε με την είδηση του Νομπέλ» δήλωσε η καναδή συγγραφέας στο CBC Radio Canada. «Είστε η δέκατη τρίτη γυναίκα που τιμάται με το Νομπέλ Λογοτεχνίας» της είπε ο δημοσιογράφος. «Είναι δυνατόν να είμαστε μόνο δεκατρείς; Είναι τρομερό αυτό που λέτε» ακούστηκε κατάπληκτη η 82χρονη Μονρό, της οποίας τα διηγήματα, οι αποκαλούμενες «μινιατούρες μυθιστορημάτων», είναι ένα μωσαϊκό από ιστορίες γυναικών. «Χαίρομαι που κέρδισα το βραβείο, χαίρομαι που κερδίσαμε οι γυναίκες!» κατέληξε η συγγραφέας και ευχήθηκε το βραβείο «να στρέψει περισσότερο την προσοχή του κόσμου στη λογοτεχνία που γράφεται στον Καναδά».

Η Αλις Λέιντλο το επίθετο Μονρό προέκυψε το 1951 από τον πρώτο της σύζυγο γεννήθηκε το 1931 σε μια αγροτική γωνιά του Οντάριο στον Καναδά. Ο πατέρας της, απόγονος του σκωτσέζου ποιητή και συγγραφέα Τζέιμς Χογκ, ήταν εκτροφέας βιζόν ενώ η μητέρα της δασκάλα. Στη διάρκεια της ζωής της έκανε διάφορες δουλειές, από υπάλληλος βιβλιοθήκης και σερβιτόρα μέχρι αιμοδότρια επί πληρωμή και καπνεργάτρια, και παράλληλα μεγάλωνε τρεις κόρες. Στα δεκατέσσερά της ήξερε ήδη ότι ήθελε να γίνει συγγραφέας. Εξέδωσε την πρώτη συλλογή διηγημάτων της το 1968. Η φήμη ήρθε με το πέμπτο και έκτο βιβλίο της (Moons of Jupiter, 1982 και The Progress of Love, 1986).

Τα χαρακτηριστικά της γραφής της Μονρό συνοψίζει εξαιρετικά σε σχετικό δοκίμιό του ο αμερικανός μυθιστοριογράφος Τζόναθαν Φράνζεν, που τη θεωρεί τη σημαντικότερη πεζογράφο που γράφει τώρα στη Βόρεια Αμερική: «Να η ιστορία που αφηγείται διαρκώς η Μονρό: Μια έξυπνη, σεξουαλικά αχόρταγη κοπέλα μεγαλώνει στην ύπαιθρο του Οντάριο χωρίς πολλά χρήματα, η μητέρα της είναι άρρωστη ή πεθαμένη, ο πατέρας της είναι ένας δάσκαλος του οποίου η δεύτερη γυναίκα είναι προβληματική και το κορίτσι, μόλις βρίσκει την ευκαιρία, το σκάει… Παντρεύεται νέα, μετακομίζει, μεγαλώνει παιδιά, διαλύει τον γάμο της. Οταν επιστρέφει στο Οντάριο, βρίσκει το τοπίο της νιότης της δυσάρεστα αλλαγμένο… Ο κόσμος της νιότης της, με τα παλιομοδίτικα ήθη και έθιμα, τώρα στέκει επικριτικός απέναντι στις μοντέρνες επιλογές που εκείνη έχει κάνει. Και μόνο προσπαθώντας να επιβιώσει σαν ολοκληρωμένη και ανεξάρτητη προσωπικότητα, έχει υποστεί οδυνηρές απώλειες και ζημιές» (Ακόμα πιο μακριά, Ωκεανίδα, 2013). «Αυτό είναι το μικρό ρυάκι που τροφοδοτούσε τη δουλειά της Μονρό για πάνω από πενήντα χρόνια. Αυτό που κάνει την εξέλιξή της σαν συγγραφέα τόσο ζωηρά και τόσο συγκλονιστικά εμφανή είναι ακριβώς η οικειότητα των θεμάτων της. Κοιτάξτε τι μπορεί να κάνει με μόνο όπλο τη δική της σύντομη ιστορία· όσο περισσότερο επιστρέφει σ' αυτή τόσο περισσότερα βρίσκει».εδώ

Αλις Μονρό: Η μαστόρισσα του διηγήματος

Αν οι σπουδαιότεροι διηγηματογράφοι του 19ου αιώνα ήταν Ευρωπαίοι (κλασικά παραδείγματα ο Μοπασάν και - κατ' εξοχήν - ο Τσέχοφ), η τέχνη του διηγήματος στον 20ό αιώνα και ιδίως μεταπολεμικά άνθησε στον Νέο Κόσμο. Η Αλις Μονρό από το Οντάριο του Καναδά είναι η σημαντικότερη εκπρόσωπος σήμερα αυτής της μεγάλης βορειοαμερικανικής παράδοσης. Η βράβευσή της πριν από τρεις ημέρες με το Νομπέλ Λογοτεχνίας το επιβεβαιώνει.

Πρότυπο της Μονρό υπήρξε ο Τσέχοφ, αλλά διόλου μικρή δεν είναι η επίδραση στο έργο της κορυφαίων διηγηματογράφων του αμερικανικού Νότου, όπως η Φλάνερι Ο' Κόνορ, ο Γουίλιαμ Φόκνερ και η Γιουντόρα Γουέλτι. Στα διηγήματά της πρωταγωνιστούν καθημερινοί άνθρωποι και κυρίως γυναίκες. Η ατμόσφαιρα που δημιουργεί είναι διαβρωτική, όπως και στον Τσέχοφ, και τα μικρά δράματα που περιγράφει υπερβαίνουν το πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας όπου κινούνται οι χαρακτήρες της.

Από το πλήθος των διηγημάτων - που απαρτίζουν δεκατέσσερις συλλογές - προκύπτει ένα αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα: ότι η καθημερινότητα περιέχει το δράμα. Το δράμα λοιπόν είναι μια κατάσταση πραγμάτων και κατά συνέπεια η λογοτεχνία λειτουργεί ως αναγωγή της ζωής στα στοιχεία που τη διακρίνουν σταθερά. Επομένως, οι όποιες εξάρσεις της είναι αποτέλεσμα της διάβρωσης των αισθημάτων, τα οποία παραπέμπουν νοερά σε έναν χαμένο παράδεισο. Από την άποψη αυτή τα διηγήματα της ενηλικίωσης που έχει γράψει ανήκουν στα καλύτερά της. Για τη συνέχεια του άρθρου δείτε  εδώ

11 Οκτωβρίου 2013

Το Νομπέλ Λογοτεχνίας στην Καναδή Άλις Μονρό

 Στην καναδή πεζογράφο Αλις Μονρό απονέμεται το Βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας 2013 όπως ανακοίνωσε το μεσημέρι της Πέμπτης 10 Οκτωβρίου στη Στοκχόλμη ο μόνιμος γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας Πέτερ Ένγκλουντ.

Η αιτιολογία της απόφασης ήταν σύντομη. Το βραβείο τής απονέμεται «για τη δεξιοτεχνία της στη μικρή φόρμα του σύγχρονου διηγήματος».
«Σάστισα μόλις άκουσα τι είχα κερδίσει» είπε η Αλις Μονρό σε μια επίσης σύντομη συνέντευξή της στο καναδικό ειδησεογραφικό δίκτυο CBC, δηλώνοντας ταυτοχρόνως «ενθουσιασμένη» με τα ευχάριστα νέα που της μετέφερε τηλεφωνικώς μια από τις κόρες της. 
«Πιθανότατα δεν θα συνεχίσω να γράφω» είχε πει η εφετινή νομπελίστρια στο περιθώριο μιας ακόμη βράβευσής της στο Τορόντο το περασμένο καλοκαίρι. Κάτι λιγότερο από έξι μήνες μετά η 82χρονη δημοφιλής διηγηματογράφος τιμήθηκε από τη Σουηδική Ακαδημία με την ύψιστη λογοτεχνική διάκριση. 

«Μιλά για οικουμενικά αισθήματα καθημερινών ανθρώπων» είπε ο Πέτερ Ένγκλουντ στους δημοσιογράφους. «Eίναι μια συγγραφέας η οποία αποτυπώνει θαυμάσια την ανθρώπινη ύπαρξη» υπογράμμισε.
«Πιστεύετε ότι θα σταματήσει να γράφει, όπως ανακοίνωσε εφέτος;» τον ρώτησαν. «Το Βραβείο Νομπέλ είναι μεγάλη χαρά και τιμή αλλά αν αυτό θα την παρακινήσει να συνεχίσει το γράψιμο είναι δική της απόφαση», απάντησε ο γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας . Για να διαβάσετε όλο το άρθρο  δείτε εδώ
 

Βιωματικές δράσεις