Η δύναμη τής ελληνικής γλώσσας

Υπολογίζεται ότι ένας μορφωμένος ομιλητής μιας γλώσσας γνωρίζει περί τις 20.000 λεξικές οικογένειες τής μητρικής του γλώσσας. Αυτό σημαίνει ότι ο ομιλητής μιας γλώσσας όπως είναι η Ελληνική που κάθε λεξική της οικογένεια - από τη φύση, την παράδοση και την καλλιέργεια τής γλώσσας αυτής - έχει ένα πλήθος παραγώγων και συνθέτων λέξεων, δηλ. ο μέσος μορφωμένος Ελληνας, γνωρίζει (χρησιμοποιεί και καταλαβαίνει) τριπλάσιο τουλάχιστον αριθμό λέξεων. Ο,τι συνήθως αποκαλούμε «πλούτο» τής ελληνικής γλώσσας, δεν έχει μόνο να κάνει με την καλλιέργεια που ευτύχησε να έχει η Ελληνική λόγω τής μακραίωνης, αδιάκοπης και ποιοτικής για μεγάλα διαστήματα χρήσης της, αλλά και με την ίδια τη δομή της, με τους υψηλούς βαθμούς παραγωγής και σύνθεσης λέξεων που αυξάνουν τη συνοχή, τη διαφάνεια και τη δηλωτική της ικανότητα και αποτελούν κύρια πλευρά τής δύναμής της.
Θα εστιάσω τον λόγο σε ένα μόνο παράδειγμα γλωσσικής οικογένειας, το παράδειγμα τού (αρχαίου και νέου) οίκος. Ως πρώτο συνθετικό το οίκος έδωσε το αρχαίο οικογενής, «ο γεννημένος και αναθρεμμένος σε συγκεκριμένο οίκο», απ' όπου το αρχαίο και νεότερο (με άλλη, τη σημερινή σημασία) οικογένεια. Το νεότερο οικογένεια έδωσε παράγωγα και σύνθετα που δεν απαντούν στην αρχαία: οικογενειακός, οικογενειάρχης και οικογενειοκρατία. Ας σημειωθεί ότι η λέξη οικογένεια με τη σημερινή σημασία της αναβίωσε μόλις από τις αρχές τού 19ου αιώνα, για να αντικαταστήσει την ξενική λέξη φαμίλια, που ήταν η μόνη που χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε. Από το οίκος προήλθαν και τα αρχαία και νέα οικοδεσπότης και οικοδέσποινα. Στην αρχαία χρησιμοποιήθηκαν και παράγωγα που δεν επιβίωσαν: οικοδεσποσύνη, οικοδεσποτεία, οικοδεσποτώ, οικοδεσπότησις και οικοδεσποτικός. Αρχαίο και νέο το οικοδίαιτος. Νεότερα μόνο το οικοδιδάσκαλος και οικοδιδασκάλισσα. Αρχαία και νέα τα οικοδόμος, οικοδομώ, οικοδομή, οικοδόμημα, οικοδόμηση και οικοδομικός. Νεότερο μόνο το οικοδομήσιμος και μόνο αρχαία τα οικοδομημάτιον, οικοδομητέον, οικοδομητικός, οικοδομία, οικοδομιστήριος και οικοδομεύς που όπως και το οικοδόμος σήμαιναν στην αρχαία ιδίως τον «αρχιτέκτονα». Τα σύνθετα οικοκυρά (απ' όπου το νοικοκυρά), νοικοκύρης, οικοκυρικός και οικοκυροσύνη (νοικοκυροσύνη) είναι μόνο νεότερα. Οπως μόνο νεότερα είναι όσα αναφέρονται στον χώρο όπου ζει ένα σύνολο οργανισμών, όπως η λέξη οικοσύστημα (και οικοσυστηματικός) και οικότυπος καθώς και η μελέτη τού οικοσυστήματος, η οικολογία μαζί με τα οικολόγος και οικολογικός. Διαφορετικό είναι το πρόσφατο οικοσελίδα τής πληροφορικής (homepage). Αρχαία και νέα είναι τα οικονόμος, οικονομία, οικονομικός και οικονομώ. Ωστόσο, έναντι δύο συνθέτων οικονόμημα και οικονόμισσα που δεν επιβίωσαν στη νεότερη Ελληνική, ένα πλήθος συνθέτων και παραγώγων πλουτίζουν τη Νέα Ελληνική: οικονομικά, οικονομολόγος, οικονομολογία, οικονομετρία, οικονομετρικός, οικονομισμός, οικονομικότητα, οικονομοτεχνικός, οικονομικοπολιτικός μαζί με τα αρνητικής σημασίας οικονομικιστικός και οικονομίστικος. Αρχαία και «χαρακτηριστικά» νεοελληνικά το οικόπεδο· το ίδιο και το οικοπεδικός. Οι Νεοέλληνες όμως προχωρήσαμε πολύ περισσότερο. Πλάσαμε το οικοπεδοφάγος, το οικοπεδούχος και το ρήμα οικοπεδοποιώ (απ' όπου και οικοπεδοποίηση)! Νεότερα και τα οικόσημο και οικοσημολογία. Αρχαία και νέα τα: οικόσιτος, οικοσκευή, οικότροφος (αλλά μόνο νεότερο το οικοτροφείο). Νεότερο το οικοτεχνία και πολύ πρόσφατα τα οικοτουρισμός και οικοτουρίστας. Αρχαία και νέα τα οικουμένη και οικουμενικός, νεότερο το οικουμενισμός. Αρχαίο και νέο το οικουρώ, ενώ μόνο αρχαία τα οικουρός, οικουρία, οικουρικός, οικούριος.
Από το έξοχο «Αντίστροφον Λεξικόν τής Νέας Ελληνικής» τού αείμνηστου καθηγητή τής Γλωσσολογίας Γ. Κουρμούλη που επανεκδόθηκε εφέτος φωτομηχανικώς στις εκδόσεις Παπαδήμα, λεξικό στο οποίο οι λέξεις είναι κατατεταγμένες αλφαβητικώς από το τέλος προς την αρχή, και από τα πολύτιμα στατιστικά στοιχεία που περιέχει, μαθαίνουμε (σελ. 746) ότι στην αρχαία Ελληνική μαρτυρούνται 52 σύνθετα τού οίκος (τα βρίσκουμε συγκεντρωμένα στο Αντίστροφο Λεξικό τής αρχαίας Ελληνικής των Paul Kretschmer και Ernst Locker), από τα οποία 14 είναι νέα (12 από αυτά έχουν παραδοθεί και 2 είναι νεότερα). Πρόκειται για τα: οίκος, φερέοικος, περίοικος, ένοικος, σύνοικος, άποικος, έποικος, πάροικος, δουλοπάροικος, αγροίκος, κάτοικος, εγκάτοικος, συγκάτοικος και μέτοικος. Στην αρχαία μαρτυρούνται επιπλέον σύνθετα όπως άοικος, νέοικος, αερίοικος, ωλεσίοικος, ορεσίοικος, πλησίοικος, σωσίοικος, φιλίοικος, μόνοικος, ομόοικος, φθορόοικος, εύοικος, ουρανοκάτοικος κ.ά. Στη Νέα Ελληνική παραδίδονται 18 ρήματα σε -οικώ: διοικώ (συνδιοικώ, κακοδιοικώ), περιοικώ, ενοικώ, συνοικώ, αποικώ, εποικώ, παροικώ, αγροικώ (γροικώ, κρυφαγροικώ, καλογροικώ), κατοικώ (εγκατοικώ, συγκατοικώ, ιδιοκατοικώ), μετοικώ. Στην αρχαία μαρτυρούνται 32 τέτοια σύνθετα με τη μεγάλη ποικιλία προρρηματικών (προθέσεων σύνθετων με ρήματα), όπως λ.χ. διοικώ, παραδιοικώ, μεταδιοικώ, εκδιοικώ, συνδιοικώ, προδιοικώ, προσδιοικώ - κατοικώ, εγκατοικώ, συγκατοικώ, επικατοικώ, προκατοικώ, συνεισκατοικώ.
Ο κατάλογος θα γίνει πολύ μακρύς αν περάσουμε στα οικία (οικίσκος, οικιακός), οικείος (οικειότης, εξοικειώνομαι, οικειοποιούμαι), εποικίζω, οικιστής, οικισμός κ.ο.κ. μαζί με τα σύνθετα και τα παράγωγά τους.
Οπως είναι φανερό, γύρω από κάθε βασική ελληνική λέξη σχηματίζονται πολλοί ομόκεντροι λεξιλογικοί κύκλοι με πλήθος παραγώγων και συνθέτων που εκτείνονται σε μια μεγάλη κλίμακα εξειδίκευσης (τροποποίησης, διεύρυνσης, στένωσης κ.λπ.) τής κύριας σημασίας μιας λέξεως. Το πλήθος των μορφολογικών τύπων (κλιτικών και παραγωγικών καταλήξεων) και η ποικιλία ειδών συνθέσεως κατά σημασιολογικές κατηγορίες και μέρη τού λόγου συνιστούν τη μεγάλη εκφραστική δύναμη τής Ελληνικής, αρχαίας και νέας.
Ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=114&artid=145485&dt=15/09/2002#ixzz1EoFe7w00

Ο Καβάφης ποιητής της Ιστορίας

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΟΥΖΕΛΗ | Παρασκευή 18 Φεβρουαρίου 2011  [ 07:14 ]

Οι φιλόλογοι και οι λογοτέχνες που κατέκλυσαν τη Μικρή Σκηνή στον πέμπτο όροφο της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών την Τετάρτη το βράδυ γνώριζαν βεβαίως ότι η Ιστορία αποτελεί μία από τις βασικές συνιστώσες του έργου του Καβάφη. Εκείνο που προσδοκούσαν να μάθουν ερχόμενοι ήταν πώς αποκωδικοποιείται η ιδιαίτερη σχέση του ποιητή με την Ιστορία – και οι τρεις ομιλητές, οι καθηγητές Ρενάτα Λαβανίνι, Νταϊάνα Χάας και Μιχάλης Πιερής, ήταν προετοιμασμένοι να ικανοποιήσουν τις αδήλωτες προσδοκίες.

Ζωντάνεψε με γραφικές λεπτομέρειες μέσα από τις ομιλίες τους ο Καβάφης ως συστηματικός αναγνώστης της Ιστορίας, ο οποίος κουβαλούσε τόμους Ιστορίας στα ταξίδια του και έλεγχε με εξακριβωτική διάθεση τα ιστορικά λεξικά και τις εγκυκλοπαίδειες ανατρέχοντας σε πρωτογενείς πηγές. Τη φημισμένη «Ιστορία της παρακμής και πτώσεως της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» του Εντουαρντ Γκίμπον ανέφερε, μεταξύ άλλων, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πατρών Νταϊάνα Χάας, την οποία ο Καβάφης μελετούσε στο πρωτότυπο και σημείωνε τις αντιρρήσεις του διασταυρώνοντας γεγονότα με την «Ιστορία του ελληνικού έθνους» του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου.

Εκεί όπου η ιστορική πληροφορία είναι ελλιπής, ο ποιητής αισθανόταν ότι μπορεί να παρέμβει αναπληρώνοντας με τη φαντασία του τα κενά της Ιστορίας, όπως ακριβώς γράφει ο ίδιος στο ποίημα «Καισαρίων»: «Στην ιστορία λίγες/ γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα, / κ’ έτσι πιο ελεύθερα σ’ έπλασα μες στον νου μου».

Ταυτόχρονα, σχολαστικός με την ιστορική ακρίβεια, επισημαίνει στα ποιήματά του τα γεγονότα που πρέπει να ελέγξει με τη σημείωση verified (ελεγμένο) ή to be verified (να ελεγχθεί).

Ποια ήταν, συγκεκριμένα, τα ιστορικά διαβάσματα του Καβάφη μπορούμε να το ανακαλύψουμε αν διατρέξουμε τους τόμους της βιβλιοθήκης του στο Αρχείο Καβάφη, το πληροφορούμαστε από μαρτυρίες ή από σημειώσεις του ποιητή. Ο Μιχάλης Πιερής, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ανακοίνωσε ακόμη μία πηγή, το «Λεξικό Καβάφη», ένα «λεξικό» 560 λημμάτων, που επιμελήθηκε ο ίδιος και θα κυκλοφορήσει μέσα στο έτος από το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού.

Όπως προκύπτει, ο Καβάφης αποδελτίωνε από τα διαβάσματά του λέξεις νέες, εξωτικές, λέξεις σε χρήσεις άγνωστες ή περίεργες, λέξεις όμορφες. Αντέγραφε ολόκληρα αποσπάσματα σε κομμάτια χαρτί, κρατούσε σημειώσεις από προφορικές κουβέντες και αποκόμματα από εφημερίδες και περιοδικά, τα οποία παράχωνε στο ερμηνευτικό λεξικό που είχε στη βιβλιοθήκη του. Από την καταγραφή και τη μελέτη τους προκύπτει ένας κατάλογος κειμένων που διάβαζε ο ποιητής με τρόπο συστηματικό. Ανάμεσα σε άλλα είναι το χρονικό της Κύπρου του Λεόντιου Μαχαιρά και του Βουστρώνιου, το «Χρονικόν του Μορέως» και διάφορες χρονογραφίες, ιστορικά δημοτικά τραγούδια και κλέφτικα, ενώ τα πολλά τεκμήρια από τον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο μαρτυρούν ότι παρακολουθούσε με ενδιαφέρον τα πολιτικά και πολεμικά δρώμενα της εποχής του.

Αν στο σημείο αυτό απορεί κανείς σε τι αποσκοπούσαν οι αποδελτιώσεις και ποια ήταν τα κριτήρια της λεξικογραφικής πρακτικής του ποιητή, όπως αναρωτήθηκε ο γλωσσολόγος και λεξικογράφος Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο Μιχάλης Πιερής έδωσε μια πολύ παραστατική απάντηση: «Μάζευε λέξεις όπως ένας μάστορας μαζεύει πέτρες για να φτιάξει μια ξερολιθιά, χωρίς να ξέρει πόσες και ποιες θα χρειαστεί όταν έρθει η ώρα».

Το συμπέρασμα της συνάντησης, για ακόμη μία φορά, ήταν ότι οι τρόποι προσέγγισης της προσωπικότητας και της ποίησης του Καβάφη παραμένουν ανεξάντλητοι. Γιατί; Ποιο είναι το μυστικό της οικουμενικής και αειθαλούς απήχησής του; Η Ρενάτα Λαβανίνι, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο και εκδότρια των «Ατελών ποιημάτων» του, πρόλαβε το ερώτημα λέγοντας στο κλείσιμο της ομιλίας της: «Η απήχηση της ποίησης του Καβάφη είναι μεγάλη γιατί λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργούν το μυαλό και τα συναισθήματά μας».

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=385300&dt=18/02/2011#ixzz1EQ5Sn1jv

Απονεμήθηκαν τα «Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2010»

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 14 Φεβρουαρίου 2011

Τελευταία ενημέρωση: 14/02/2011 20:52

Τα βραβεία του υπουργείου Πολιτισμού «Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2010», που αφορούν εκδόσεις του 2009 απονεμήθηκαν σήμερα. Μαζί με τους νικητές δόθηκαν στη δημοσιότητα και οι βραχείες λίστες υποψηφίων έργων σε κάθε κατηγορία.
Βραβείο Ποίησης:
Στον Παντελή Μπουκάλα τη συλλογή του «Ρήματα» (εκδόσεις Άγρα).
Βραβείο Διηγήματος:
Στον Παναγιώτη Κουσαθανά για τη συλλογή «Λοξές ιστορίες που τελειώνουν με ερωτηματικό» (εκδόσεις Ινδικτος).
Βραβείο Μυθιστορήματος:
Στη Βασιλική Ηλιοπούλου για το «Σμιθ» (εκδόσεις Πόλις).
Βραβείου Δοκιμίου - Κριτικής:
Στον Αγγελο Χανιώτη για το έργο του «Θεατρικότητα και δημόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσμο» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).
Βραβείο Χρονικού - Μαρτυρίας:
Στον Γιώργο Βέη για το έργο του «Από το Τόκιο στο Χαρτούμ: Μαρτυρίες, συνδηλώσεις» (εκδόσεις Κέδρος).
Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας:
Στην Κική Δημουλά για το σύνολο του έργου της
Βραβείο Περιοδικού:
Εξ ημισείας στα περιοδικά «Το Δέντρο» και «Διαβάζω» για τη συμβολή τους στην προβολή και διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας.
Οι βραχείες λίστες είχαν ως εξής:
Α.
Υποψήφιοι για το Βραβείο Ποίησης
1) Ορέστης Αλεξάκης για το έργο του «Το άλμπουμ των αποκομμάτων», εκδόσεις Γαβριηλίδης.
2) Χάρης Βλαβιανός για το έργο του «Διακοπές στην πραγματικότητα: Ποιήματα/σχεδιάσματα/μεταγραφές», εκδόσεις Πατάκης.
3) Γιώργος Γεωργούσης για το έργο του «Τα παλαιά χιόνια», εκδόσεις Γαβριηλίδης.
4) Έλσα Κορνέτη για το έργο της «Ένα μπουκέτο ψαροκόκαλα», εκδόσεις Γαβριηλίδης.
5) Δημήτρης Κοσμόπουλος για το έργο του «Βραχύ χρονικό», εκδόσεις Κέδρος.
6) Πάνος Κυπαρίσσης για το έργο του «Μαύρο Βαμβάκι», εκδόσεις Μελάνι.
7) Παντελής Μπουκάλας για το έργο του «Ρήματα», εκδόσεις Άγρα.
Β.
Υποψήφιοι για το Βραβείο Διηγήματος
1) Κώστας Ακρίβος για το έργο του «Τελετές ενηλικίωσης: Μια ζωή σε δεκαεφτά επεισόδια», εκδόσεις Μεταίχμιο.
2) Δήμητρα Κολλιάκου για το έργο της «Η αρρώστια των βουνών», εκδόσεις Πατάκης.
3) Παναγιώτης Κουσαθανάς για το έργο του «Λοξές ιστορίες που τελειώνουν με ερωτηματικό: Μυθιστορίες για τα ολέθρια επακόλουθα του χρόνου», εκδόσεις Ίνδικτος.
4) Ανδρέας Μήτσου για το έργο του «Η ελεημοσύνη των γυναικών», εκδόσεις Καστανιώτης.
5) Γιώργος Σκαμπαρδώνης για το έργο του «Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος- Διηγήματα 2004-2009», εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
Γ.
Υποψήφιοι για το Βραβείο Μυθιστορήματος
1) Παναγιώτης Αγαπητός για το έργο του «Μέδουσα από σμάλτο: Μια βυζαντινή ιστορία μυστηρίου», εκδόσεις Άγρα.
2) Ρέα Γαλανάκη για το έργο της «Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα», εκδόσεις Καστανιώτης.
3) Βασιλική Ηλιοπούλου για το έργο της «Σμιθ», εκδόσεις Πόλις.
4) Τηλέμαχος Κώτσιας για το έργο του «Στην απέναντι όχθη», εκδόσεις Ψυχογιός.
5) Αλέξης Πάρνης για το έργο του «Η οδύσσεια των διδύμων», εκδόσεις Καστανιώτης.
6) Έρση Σωτηροπούλου για το έργο της « Εύα», εκδόσεις Πατάκης.
Δ.
Υποψήφιοι για το Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής
1) Δημήτρης Ν. Λαμπρέλλης για το έργο του «Η επίδραση του Νίτσε στην Ελλάδα. «Τέχνη» και «Διόνυσος», Βλαστός και Καζαντζάκης», εκδόσεις Παπαζήσης.
2) Διονύσης Κ. Μαγκλιβέρας για το έργο του «Η αξιοπρέπεια του ανθρώπου: Στοχασμοί σε θέματα των καιρών μας», εκδόσεις Παπαζήσης.
3) Δ.Ν. Μαρωνίτης για το έργο του «Τάκης Σινόπουλος – Μίλτος Σαχτούρης: Μελετήματα», εκδόσεις Πατάκης.
4) Παναγιώτης Νούτσος για το έργο του «Δημήτρης Χατζής: Το διπλό βιβλίο», εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
5) Νίκος Σαραντάκος για το έργο του «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία: Τριάντα συν μια ιστορίες λέξεων που ίσως να σας έχουν απασχολήσει», εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.
6) Άγγελος Χανιώτης για το έργο του «Θεατρικότητα και δημόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσμο», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
7) Γιάννης Ψυχοπαίδης για το έργο του «Νόστος: Μικρά κείμενα για την τέχνη», εκδόσεις Κέδρος.
Ε.
Υποψήφιοι για το Βραβείο Χρονικού – Μαρτυρίας
1) Γιώργος Βέης για το έργο του «Από το Τόκιο στο Χαρτούμ: Μαρτυρίες, συνδηλώσεις», εκδόσεις Κέδρος.
2) Σαράντος Ι. Καργάκος για το έργο του «Λιβύη: αναζητώντας το χαμένο «σίλφιο» στην ελληνική Κυρήνη», εκδόσεις Ι. Σιδέρης.
3) Δημήτρης Νικορέτζος για το έργο του «Ο άγνωστος Ελύτης της Μυτιλήνης», εκδόσεις Αιολίδα.
4) Σώτη Τριανταφύλλου για το έργο της «Ο χρόνος πάλι», εκδόσεις Πατάκης.
5) Αγαμέμνων Φαράκος για το έργο του «Πώς δενόταν το ατσάλι: Τα πικρά, μεγάλα, ωραία, χρόνια», εκδόσεις Ιωλκός.
Την Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας αποτέλεσαν: Παναγιώτης Μαστροδημήτρης, Πρόεδρος, Ομότιμος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κριτικός, Βαγγέλης Αθανασόπουλος, Αντιπρόεδρος, Καθηγητής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Ανδρειωμένος, Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Βίκυ Πάτσιου, Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Χαρίκλεια Δημακοπούλου, Κριτικός Βιβλίου, Δημοσιογράφος, Νομικός, Κατερίνα Σχινά, Κριτικός Βιβλίου, Γεώργιος Λεονάρδος, Συγγραφέας, Θανάσης Νιάρχος, Ποιητής, Δοκιμιογράφος, Κώστας Χατζηαντωνίου, Συγγραφέας.
Είναι η τελευταία φορά που τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας απονέμονται βάσει του νόμου 2557/1997. Στο εξής, θα εφαρμόζεται ο νέος νόμος (ν. 3905/2010, αρ. 40), ο οποίος εμπλουτίζει τον θεσμό με νέα βραβεία, θέτει συγκεκριμένες ημερομηνίες για την ολοκλήρωση κάθε σταδίου των εργασιών της επιτροπής και υπόσχεται διαφανείς διαδικασίες των οποίων τα πρακτικά θα αναρτώνται στο Διαδίκτυο, κατά την πορεία των εργασιών της επιτροπής, για έλεγχο από κάθε κακόπιστο.

Share107

-

Οι απόψεις σας

Συγχαρητήρια σ΄όσους και όσες κέρδισαν βραβεία! ευχής έργο θα ήταν να προβάλλονται πιο ενεργά οι πνευματικοί άνθρωποι στην κοινωνική ζωή του τόπου! η νεολαία μας χρειάζεται τέτοιου είδους ερείσματα...ας μην της τα στερήσουμε... αλίμονο, στο συγκεκριμένο τομέα δεν χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω εκπτώσεις ( για την ηθική και οικονομική κρίση μας, η λογοτεχνία μάς φταίει τώρα;;) αλλά μεγαλύτερη προβολή του έργου τους..

Βέρα Δακανάλη-φιλόλογος 16/2/2011 19:39

             

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ

Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ  Με ουσιαστικά ή επίθετα

1. κτητική 2. διαιρετική 3. δημιουργού 4. ιδιότητας 5. της αξίας 6. της ύλης 7. του περιεχομένου 8. της αιτίας 9. συγκριτική 10. υποκειμενική 11. αντικειμενική κοντά σε ονόματα που δηλώνουν επιμέλεια, αμέλεια (ἐπιμελής, ἀμελής), μνήμη, λήθη (ἐπιλήσμων, μνήμων), επιτυχία, αποτυχία (ἐπιτυχής), εμπειρία, απειρία (ἔμπειρος, ἄπειρος), αρχή ή εξουσία, φειδώ, αφειδία (φειδωλός) και γενικά με ονόματα που έχουν σημασία παρόμοια με αυτή των ρημάτων που συντάσσονται με αντικείμενο σε γενική.

1. οἰκία τοῦ πατρός-  Ἡ πόλις ἡμῶν ἐτίμα καὶ τότε τοὺς ἀγαθούς. 2. Τότε δὲ τὰ πολλὰ τῶν πολιτικῶν-Εἰς τοῦτο μανίας ἀφικόμην- οἱ ἐννέα ἄρχοντες ἔπρασσον- Πολλοί τῶν στρατιωτῶν- Ἑξήκοντα τῶν νεῶν-Οἱ μέγιστοι τῶν ποταμῶν-Ξέρξης εἰς τοσοῦτον ὕβρεως ἦλθεν 3. οἱ νόμοι τοῦ Σόλωνος 4. ὁδὸς πέντε ἡμερῶν 5. ἀγρὸς ἄξιος ταλάντου -  Κατέλιπε πέντε ταλάντων οὐσίαν. 6. κρηπὶς λίθων - Σωρός ξύλων καί λίθων.   7. πλοῖα σίτου 8. φόνου ὑπόδικος/ αἴτιος κακῶν -  Οἴμοι τῶν κακῶν - γίγνεται γὰρ δὴ καὶ παισὶ πρὸς ἀλλήλους ὥσπερ ἀνδράσιν ἐγκλήματα καὶ κλοπῆς καὶ ἁρπαγῆς καὶ βίας καὶ ἀπάτης καὶ κακολογίας.. 9. Ἀναρχίας μεῖζον οὐκ ἔστι κακόν - Πολλῶν γὰρ χρημάτων κρείττων ὁ παρὰ τοῦ πλήθους ἔπαινος 10. ἀπόστασις τῶν συμμάχων (αποστατούν οι σύμμαχοι) -  Διὰ τάχους ἡ νίκη τῶν Ἀθηναίων 11. ἐπιμελὴς ἦν τῶν παίδων -  Διδάσκαλος τῶν παίδων ἐγένετο - ἐπιμελὴς ἀγαθῶν- Πόθος πατρίδων- Οἰκοδόμησις τειχῶν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΕΡΑ ΔΑΚΑΝΑΛΗ

ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ

“Η εκπαίδευση είναι δικαίωμα
όλων... Τα κράτη είναι υπο -
χρεωμένα να την εξασφα -
λίζουν στον πληθυσμό τους
χωρίς διακρίσεις”.
(Οικουμενική Διακήρυξη των
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου).

Ορισμός
Αναλφαβητισμός, με την κλασική έννοια του όρου, είναι η άγνοια των στοιχειωδών γραμμάτων, η αδυναμία ανάγνωσης και γραφής.
Σύμφωνα με την Ουνέσκο “αναλφάβητος είναι όποιος δεν έχει αποκτήσει τις αναγκαίες γνώσεις και ικανότητες για την άσκηση όλων των δραστηριοτήτων για τις οποίες η γραφή, η ανάγνωση και η αρίθμηση είναι απαραίτητες”.
Μορφές - είδη
 Πλήρης / ολικός : πλήρης άγνοια γραφής και ανάγνωσης
 Μερικός : ικανότητα ανάγνωσης, όχι γραφής
Οι αναλφάβητοι χωρίζονται επίσης σε δύο μεγάλες κατηγορίες :
α. τους oργανικά αναλφάβητους, εκείνους δηλαδή που δε διδάχθηκαν ποτέ γραφή και ανάγνωση, άρα δε φοίτησαν ποτέ στο σχολείο και
β. τους λειτουργικά αναλφάβητους, εκείνους δηλαδή που διδάχθηκαν γραφή και ανάγνωση, αλλά στη συνέχεια δεν καλλιέργησαν αυτές τις γνώσεις, με αποτέλεσμα να ατονήσουν και να ξεχαστούν.
Αξίζει εντούτοις να σημειωθεί ότι η γενίκευση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και η εξάπλωση των ΜΜΕ μετέβαλαν σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο του αναλφαβητισμού. Έτσι, σήμερα, ο λειτουργικός αναλφαβητισμός είναι η αδυναμία κατανόησης απλών γεγονότων τα οποία αναφέρονται στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων (κοινωνική, οικονομική, πολιτική). Αυτή η μορφή αναλφαβητισμού είναι ανεξάρτητη από την τυπική μόρφωση και συναντάται σε κάθε κοινωνικό στρώμα.
- Ο αναλφαβητισμός είναι φαινόμενο δηλωτικό της πολιτισμικής ανάπτυξης ενός λαού.
- Παρατηρείται κυρίως στις υπανάπτυκτες χώρες και λιγότερο στις αναπτυσσόμενες.
- Εμφανίζεται και στις αναπτυγμένες, όπου πλήττει κυρίως :
οικονομικά εξαθλιωμένα στρώματα, κατώτερες κοινωνικές τάξεις, μετανάστες και πρόσφυγες, γενικά τις μειονότητες, τις γυναίκες, τον αγροτικό πληθυσμό.
Αίτια

 Οικονομικοί λόγοι : α. η ανάγκη για βιοπορισμό οδηγεί στην αναζήτηση εργασίας από την παιδική ηλικία και επομένως στην απομάκρυνση από τα εκπαιδευτικά κέντρα.
β. οικονομική και κοινωνική καθυστέρηση, χαμηλό βιοτικό επίπεδο  αδυναμία ίδρυσης σχολείων.

 Αδιαφορία του κράτους για την επαρχία, τις αγροτικές περιοχές, τις υποβαθμισμένες και τις δυσπρόσιτες (βλ. έλλειψη σχολείων).

 Κοινωνικές ανισότητες - μη κατοχυρωμένο για όλους το κοινωνικό δικαίωμα στην παιδεία - ο αναλφαβητισμός συνδέεται στενά με τη φτώχεια και την κοινωνική περιθωριοποίηση (για παράδειγμα τα παιδιά αναλφάβητων γονιών έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να μείνουν αναλφάβητα).

 Προκαταλήψεις, στερεότυπα, κοινωνικός και φυλετικός ρατσισμός.

 Μετανάστευση, προσφυγιά

 Πόλεμος, αλλεπάλληλες πολεμικές περιπέτειες - μακρόχρονη υποδούλωση σε ξένους κατακτητές.

 Πολιτικά συμφέροντα - προσπάθεια πολιτικής χειραγώγησης και εκμετάλλευσης των αναλφάβητων από ανελεύθερα καθεστώτα.

 Η ευθύνη της οικογένειας

 Χαμηλό πνευματικό επίπεδο - περιορισμένες πνευματικές δυνατότητες

 Μεγάλος αριθμός νομάδων-κτηνοτρόφων - διασπορά μεγάλου τμήματος πληθυσμού σε μικρούς αγροτικούς οικισμούς.

ειδικά για το λειτουργικό

 Η εγκατάλειψη των βασικών σπουδών πριν από την ολοκλήρωσή τους - η γρήγορη ένταξη στην παραγωγική διαδικασία και η απομάκρυνση από την εκπαίδευση  αδρανοποίηση και λήθη των ήδη υπαρχουσών γνώσεων.

 Η πολυπλοκότητα των σύγχρονων συνθηκών ζωής - οι ραγδαίες εξελίξεις - ο καταιγισμός των ανθρώπων με πληροφορίες από τα ΜΜΕ  αδυναμία αφομοίωσής τους από το σύγχρονο άνθρωπο.
 Η έντονη εξειδίκευση που οδηγεί σε πνευματική μονομέρεια, σε έλλειψη γενικών γνώσεων.

 Η χρησιμοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας που εισάγει στοιχεία αυτοματισμού στην καθημερινή ζωή, οξύνει το πρόβλημα του αναλφαβητισμού.

Συνέπειες

σε ατομικό επίπεδο
 ο αναλφάβητος εξαρτάται από τους άλλους ανθρώπους - συχνά γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης

 αδυναμία εύρεσης εργασίας - περιορισμένοι οι τομείς απασχόλησης

 υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου - πρωτόγονος ο τρόπος διαβίωσης

 ο αναλφάβητος βυθίζεται σε σκοτάδι αμάθειας, είναι δέσμιος προκαταλήψεων, προλήψεων, δεισιδαιμονιών - χειραγωγείται εύκολα, φανατίζεται, γίνεται άβουλο ενεργούμενο  είναι πνευματικά ανελεύθερος

 δε γνωρίζει τη χαρά της γνώσης

 διακατέχεται από ανασφάλεια, συμπλέγματα κατωτερότητας, φόβο

 παρεμποδίζεται η συμμετοχή στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα - ο αναλφαβητισμός λειτουργεί ανασταλτικά για την ανάπτυξη των συμμετοχικών θεσμών (όπως για παράδειγμα των συνεταιρισμών) - ο αναλφάβητος δεν μπορεί να ενημερωθεί, να γνωρίσει τα πολιτικά προγράμματα και άρα να επιλέξει ορθά - δεν έχει σαφή αντίληψη των ατομικών και κοινωνικών πολιτικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων  δυσχεραίνεται η ομαλή ένταξή του στο κοινωνικό σύνολο

 κωλυσιεργείται η επικοινωνία του με τους άλλους - ο αναλφάβητος αδυνατεί να εξωτερικεύσει τον εσωτερικό του κόσμο  απομόνωση, εσωστρέφεια

 αδυναμία επαφής με το γλωσσικό κώδικα, άρα και με την πολιτισμική παράδοση και την εθνική ταυτότητα

σε κοινωνικό επίπεδο

 μένει ανεκμετάλλευτο πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό (κλίσεις, δεξιότητες...)

 ο αναλφαβητισμός αποτελεί τροχοπέδη για την τεχνολογική χειραφέτηση των λαών  αναστέλλει την οικονομική ανάπτυξη, ενισχύει την οικονομική εξάρτηση των χωρών και διευρύνει το χάσμα μεταξύ των αναπτυσσόμενων και αναπτυγμένων χωρών.

 ευνοείται η ανάπτυξη φαινομένων κοινωνικής απόκλισης, ο κοινωνικός ρατσισμός - υποθάλπονται οι κοινωνικές ανισότητες

 ο αναλφαβητισμός των γυναικών απαγορεύει την κοινωνική και οικονομική χειραφέτηση της γυναίκας

 δυσχεραίνει τις δημοκρατικές διαδικασίες (οι αναλφάβητοι αδυνατούν να συμμετέχουν σε συλλογικές δραστηριότητες) - ευνοούνται τα ολοκληρωτικά καθεστώτα

 οι χώρες με υψηλό δείκτη αναλφαβητισμού δεν μπορούν να διαφυλάξουν τον πολιτισμό τους και να κατοχυρώσουν τις αξίες τους  ευκολότερη η πολιτιστική αλλοτρίωση

 οι χώρες αυτές προβάλλουν μία αναξιοπρεπή εικόνα στο διεθνή χώρο

 διαιωνίζεται ο διαχωρισμός των λαών σε υπανάπτυκτους και αναπτυγμένους

 αδυναμία γόνιμης επαφής με άλλους πολιτισμούς (“ο αναλφαβητισμός είναι εμπόδιο στην αλληλοδιείσδυση των πολιτισμών και στον αμοιβαίο εμπλουτισμό τους”)

Kαταπολέμηση του φαινομένου

 κατοχύρωση του δικαιώματος στη μόρφωση για όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από φυλή, φύλο, θρήσκευμα, κοινωνική ή οικονομική κατάσταση (να παρέχεται υποχρεωτικά η στοιχειώδης τουλάχιστον μόρφωση)

 απαγόρευση της παιδικής εργασίας

 να δημιουργηθούν σύγχρονα εκπαιδευτικά κέντρα ιδιαίτερα στις αγροτικές και τις υποβαθμισμένες περιοχές

 ενίσχυση των προγραμμάτων επιμόρφωσης για τους ενήλικες αναλφάβητους - τμήματα υποδοχής για τα παιδιά των παλιννοστούντων

 το κράτος να παρέχει οικονομική υποστήριξη στις οικογένειες των οικονομικά ασθενέστερων μαθητών ώστε να μην αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους

 ενεργοποίηση των διεθνών οργανισμών (ιδ. UNESCO)

 εκστρατεία ενημέρωσης από τα MME για τα ειδικά προγράμματα επιμόρφωσης των ενηλίκων αναλφάβητων

 “ο αγώνας κατά του αναλφαβητισμού πρέπει να είναι μια συλλογική διαδικασία συνειδητοποίησης, ενεργοποίησης, κινητοποίησης και απελευθέρωσης των ανθρώπων και γι’ αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα αυτών που αφορά άμεσα : των ίδιων των αναλφάβητων.(...) Η καταπολέμηση του αναλφαβητισμού δεν πρέπει να επαφίεται μόνο στο κράτος. Είναι υπόθεση και των εργατικών οργανώσεων, των γεωργικών συνεταιρισμών, των αγροτικών και πολιτιστικών συλλόγων, των πολιτικών οργανώσεων των εργαζομένων και γενικά όλων των λαϊκών συλλογικών φορέων.”
(Αντιτετράδια της εκπαίδευσης)

επιμέλεια : Δήμητρα Τριβέλα
Φιλόλογος

ΚΡΗΤΗ: Διαγωνισμός για την επιλογή 24 μαθητών για το Στρασβούργο

ΡΕΠΟΡΤΑΖ:esos.gr 

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, επιθυμώντας να δώσει στους νέους της Ευρωπαϊκής Ένωσης την ευκαιρία να γνωρίσουν το χώρο και τον τρόπο λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και να εκφράσουν τις προσδοκίες και τις απόψεις τους για την ευρωπαϊκή οικοδόμηση, διοργανώνει στο ΣτρασβούργοEUROSCOLA την 17^η Μαρτίου 2011. Στην ημερίδα αυτή θα συμμετάσχουν μαθητές Λυκείου από τις χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 την ημερίδα

Η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Κρήτης καλείται να εκπροσωπηθεί από είκοσι τέσσερις (24) μαθητές και δύο (02) συνοδούς καθηγητές.

Η επιδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανέρχεται σε 471 ΕΥΡΩ για κάθε άτομο.

Σύμφωνα με εγκύκλιο του υπ. Παιδείας στο πλαίσιο του προγράμματος θα διεξαχθεί διαγωνισμός για την επιλογή των μαθητών με θέμα: «Η Συμβολή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη μείωση του Δημοκρατικού Ελλείμματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

• Ο διαγωνισμός θα πραγματοποιηθεί σε σχολικό χώρο, σε συγκεκριμένη ημερομηνία που θα ορίσει η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπ/σης Κρήτης, με σαφείς οδηγίες προς τους μαθητές.
• Το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα στείλει στην Περιφερειακή Διεύθυνση έντυπο υλικό το οποίο θα προωθηθεί στα σχολεία αρμοδιότητάς της, για την ενημέρωση των μαθητών πριν από το διαγωνισμό. Την ευθύνη της διεξαγωγής του διαγωνισμού θα έχει η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπ/σης Κρήτης σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Δ/θμιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου και Χανίων.
• Η αξιολόγηση των εργασιών θα γίνει από επιτροπή που θα συγκροτηθεί με απόφαση του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπ/σης και η οποία θα επιλέξει τις καλύτερες εργασίες. Για τα μέλη της επιτροπής δεν προβλέπεται αποζημίωση.
• Στην επιλογή των μαθητών, εκτός από το βαθμό της εργασίας- έκθεσης, θα ληφθούν υπόψη τα εξής κριτήρια:

1. Πολύ καλή γνώση της Αγγλικής ή Γαλλικής γλώσσας που να αποδεικνύεται με πτυχίο. Θα προτιμούνται οι έχοντες πτυχίο υψηλότερης βαθμίδας
2. Καλή γενική επίδοση στα μαθήματα του σχολείου

Σημειώνεται ότι μεγαλύτερη βαρύτητα δίνεται στην έκθεση και τα άλλα κριτήρια συνεκτιμούνται βάσει μοριοδότησης (έκθεση 60%, ξένη γλώσσα 20%, επίδοση 20%).

Ειδικότερα για τους μαθητές των ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ, η ηλικία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 21^ο έτος.

Οι αλλοδαποί επιλεγέντες μαθητές που προέρχονται από χώρες εκτός Ε.Ε. θα πρέπει να έχουν τα απαραίτητα έγγραφα για να ταξιδέψουν.

• Οι συνοδοί καθηγητές θα πρέπει επίσης να έχουν πολύ καλή γνώση της Αγγλικής ή Γαλλικής γλώσσας, που θα αποδεικνύεται με πτυχίο. Θα προτιμούνται οι έχοντες πτυχίο υψηλότερης βαθμίδας.
• Η επιλογή τους θα γίνει από τον Περιφερειακό Διευθυντή Εκπαίδευσης Κρήτης, μετά από πρόσκληση προς όλα τα σχολεία των οποίων οι μαθητές θα συμμετάσχουν στην ημερίδα. Οι συνοδοί καθώς και οι μαθητές που θα επιλεγούν δεν πρέπει να έχουν συμμετάσχει στο Πρόγραμμα  EUROSCOLA κατά το παρελθόν.
• Όσον αφορά στα οργανωτικά θέματα του ταξιδιού, την ευθύνη θα αναλάβουν οι συνοδοί καθηγητές οι οποίοι θα εισπράξουν την επιταγή με τη συνολική χρηματική αποζημίωση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο.

πηγή:ΡΕΠΟΡΤΑΖ:esos.gr

Μονάχα με την ποίηση

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Μονάχα με την ποίηση

                                                                     στον Στέλιο Αρτεμάκη

Μονάχα με την ποίηση
Δε θα χαθούν ποτέ
Τα μεγάλα ιστιοφόρα της αυγής
Ούτε τα φώτα ούτε η χαρά
Ούτε τα δέντρα ούτε η νύχτα

Μονάχα με την ποίηση
Θα 'μαστε ακόμα ικανοί
Να βλέπουμε και ν' αγαπούμε
Να ονομάζουμε τα πράγματα
Με τις πιο καθημερινές λέξεις
Να λέμε το ψωμί ψωμί τη σκάφη σκάφη
Και μ' ένα βλέμμα να οδηγούμαστε
Σε μιαν αλήθεια οριστική

Μονάχα με την ποίηση
Θα μεγαλώσουνε τα στάχυα
Και τα στήθη των κοριτσιών
Το ποτάμι θ' απομείνει ποτάμι
Η θάλασσα θάλασσα
Κι ο ουρανός ουρανός

Μονάχα με την ποίηση
Θ' ανακαλύψουμε ξανά τ' αστέρια
Μέσα στις καπνοδόχες
Κι όλη τη θλίψη που ενδημεί
Στο βάθος των ματιών
Και θα μπορέσουμε να ξαναβρούμε
Το γενέθλιο χωριό μας
Παραχωμένο μες στα χιόνια

Μονάχα με την ποίηση
Θ' ανακαλύψουμε ξανά τον έρωτα
Και πατώντας από κλωνί σε κλωνί
Κι από ελπίδα σ' ελπίδα
Θα εγκαθιδρύσουμε
Την αγνή βασιλεία των φτερών

Από τη συλλογή Καλειδοσκόπιο (1983)

http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=5608.0#ixzz1Cur5DfOM

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Αυτός ο μικρός θεός που μιλά

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Αυτός ο μικρός θεός που μιλά

Ο ποιητής
Αυτός ο αθώος
Αυτός ο μάγος
Ο θαυματοποιός
Ο μυστηριώδης δαμαστής των λέξεων
Που λατρεύει την ομορφιά
Αυτός ο μικρός θεός που μιλά
Και με το λόγο του γίνεται φως

Από τη συλλογή Όμως το χιόνι πάντα μένει (2002)

http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=5608.0#ixzz1CuqNTf7E

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Όταν χιονίσει

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Όταν χιονίσει

                                             Στον Τάσο Γιανναρά

Όταν χιονίσει είπε το πουλί
Κάθε φτερό μου θα υψωθεί
Ανάλαφρο στα ουράνια

Όταν χιονίσει είπε η αδελφή
Θ' ανοίξουμε τη θύρα
Στη χλωμή εποχή

Όταν χιονίσει είπε ο άνεμος
Θα φέρω κλωνάρι άστρα
Για τη θλιμμένη μου μνηστή

Όταν χιονίσει είπε η βροχή
Κάθε μου θύμηση θα γίνει
Κι ένας καθρέφτης για την πρώτη πρώτη αυγή

Όταν χιονίσει είπε το λουλούδι
Θα κλείσουμε τα μάτια μας για ν' ανοιχτούν
Καινούργια μάτια πιο βαθιά μέσα στη γη

Όταν χιονίσει αποκρίθηκε η σιωπή
Θα ψάλουμε στο ερημοκλήσι
Μια λειτουργία μυστική

Όταν χιονίσει αποκριθήκαν οι σταυροί
Από τα δάκρυά μας θ' ανθίσει
Μι' αγριοτριανταφυλλιά λευκή

Από τη συλλογή Αλφαβητάριο (1955)

πηγή: 

http://www.translatum.gr/

«Περιθωριοποιούνται οι συγγραφείς που δεν γράφουν στα αγγλικά»

ΡΙΝΗ ΚΟΥΖΕΛΗ | Τρίτη 1 Φεβρουαρίου 2011  [ 07:14 ]

Ο Ορχάν Παμούκ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 11 Ιανουαρίου, σε διάλεξη που έδωσε στα… αγγλικά

Ο Ορχάν Παμούκ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 11 Ιανουαρίου, σε διάλεξη που έδωσε στα… αγγλικά

Αγνοούμε το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας διότι η λογοτεχνία που το περιγράφει δεν είναι γραμμένη στην αγγλική γλώσσα, παραπονέθηκε ο τούρκος νομπελίστας Οχράν Παμούκ κατά το Φεστιβάλ Βιβλίου της Τζαϊπούρ. Τόνισε ότι η βιβλιοπαραγωγή του δυτικού κόσμου κυριαρχεί στο λογοτεχνικό σύμπαν και ότι διαρκώς μειώνονται οι μεταφράσεις αλλόγλωσσων έργων στα αγγλικά.

«Οι περισσότεροι από τους συγγραφείς που συμμετέχουν σε φεστιβάλ, όπως ετούτο της Τζαϊπούρ, γράφουν στα αγγλικά. Και μπορεί εδώ τα αγγλικά να είναι επίσημη γλώσσα, αλλά για κάποιους συγγραφείς αλλού, το ότι δεν γράφουν στα αγγλικά σημαίνει ότι το έργο τους σπάνια μεταφράζεται και δεν διαβάζεται ποτέ. Επομένως, μεγάλο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας περιθωριοποιείται», ήταν τα λόγια του, σύμφωνα με την εφημερίδα «Guardian».

Ο συγγραφέας Γουίλιαμ Νταλρίμπλ, διευθυντής του Φεστιβάλ της Τζαϊπούρ, συμφώνησε: «Δεν τίθεται θέμα ότι τα αγγλικά είναι μια γλώσσα που τείνει να κυριαρχήσει επάνω σε όλες τις άλλες» και χαρακτήρισε το γεγονός αυτό «μεγάλο πρόβλημα». Πρόσθεσε μάλιστα ότι ακόμη και έργα γραμμένα σε άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές γλώσσες συναντούν προβλήματα στην προσέγγιση του αγγλόφωνου κοινού. Αφενός οι Αγγλοι δεν διακρίνονται για τη δεκτικότητά τους απέναντι στις ξένες γλώσσες και αφετέρου είναι ιδιαίτερα δύσκολο να πείσει κανείς τους αμερικανούς εκδότες να μεταφράσουν ένα έργο. «Από την άλλη», συνέχισε, «για να μάθει ο κόσμος ένα έργο και έναν συγγραφέα είναι απαραίτητο να μεταφραστεί στα αγγλικά. Ο μεγάλος συγγραφέας Σάνκαρ, που έγραψε στη γλώσσα μπενγκάλι, πούλησε περισσότερα από τρία εκατομμύρια βιβλία, αλλά ο κόσμος τον έμαθε αφότου μεταφράστηκε στα αγγλικά, παρ’ όλο που τυπώθηκαν μονάχα 3.000 αντίτυπα του μυθιστορήματός του».

Οι εκδότες δεν μπορούν να διαφωνήσουν. Ακόμη και ο βρετανός Κρίστοφερ Μακλίχοζ, ο οποίος εκδίδει πολλά μεταφρασμένα έργα και πρωτοεξέδωσε τα έργα του Σουηδού Στιγκ Λάρσον στη Μεγάλη Βρετανία, παραδέχτηκε ότι «Ο Παμούκ έχει απόλυτο δίκιο».

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artid=381489&dt=31/01/2011#ixzz1Cuogo5UB

Ορχάν Παμούκ «Γράφω μυθιστορήματα επειδή ο Θεός δεν μου ψιθυρίζει ποίηση»

«Γράφω μυθιστορήματα επειδή ο Θεός δεν μου ψιθυρίζει ποίηση»

Ο τούρκος νομπελίστας συγγραφέας γέμισε την Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΠΕΚΟΣ | Τετάρτη 12 Ιανουαρίου 2011

Μιλώντας σε ένα κατάμεστο Μέγαρο ο Ορχάν Παμούκ παρουσιάστηκε απρόσμενα απολαυστικός και οικείος (Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ)

Μιλώντας σε ένα κατάμεστο Μέγαρο ο Ορχάν Παμούκ παρουσιάστηκε απρόσμενα απολαυστικός και οικείος (Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ)

O Ορχάν Παμούκ χάρισε πρώτα ένα πλατύ χαμόγελο και έπειτα καλησπέρισε στα ελληνικά. Διατρέχοντας με τα μάτια την κατάμεστη αίθουσα δήλωσε έκπληκτος «από τον πολύ κόσμο» και ύστερα τα στύλωσε προς τους εξώστες απολαμβάνοντας την παρουσία του ενθουσιώδους κοινού.

Η Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, χωρητικότητας περίπου 1.800 θέσεων, πλημμύρισε από αναγνώστες που έσπευσαν στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Μegaron Ρlus να ακούσουν από τα χείλη του τούρκου νομπελίστα συγγραφέα τι συμβαίνει στο μυαλό ενός ανθρώπου όταν διαβάζει ένα μυθιστόρημα.

Ο Ορχάν Παμούκ μίλησε για την τέχνη του μυθιστορήματος από τη μεριά του συγγραφέα και του αναγνώστη, για την εμπειρία της ανάγνωσης, ενώ χαρακτήρισε τη λογοτεχνία το πολυτιμότερο αγαθό για να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τους άλλους- πάντα με την πειθαρχία ενός επαγγελματία και με το πάθος ενός ανθρώπου απολύτως ικανοποιημένου με αυτό που κάνει.

«Το μυθιστόρημα είναι μια διαδικασία μετάλλαξης των λέξεων σε εικόνες μέσω μιας δημιουργικής φαντασίας» τόνισε ο Παμούκ μιλώντας, μαζί με τον συγγραφέα Τάκη Θεοδωρόπουλο , για το πόσα πράγματα γίνονται ταυτόχρονα ενώ διαβάζουμε. Διαβάζουμε ένα μυθιστόρημα για να εντοπίσουμε ένα «κέντρο» που θα μας δώσει το βάθος για να κατανοήσουμε τη ζωή μας μέσω μια άλλης «φανταστικής» ζωής.

Το μυθιστόρημα, είπε, είναι μια ιδανική μορφή «οικουμενικής επικοινωνίας», που μπορεί να μας μάθει σε έναν ολοένα αντιφατικό αλλά και περίπλοκο κόσμο τη διαδικασία «να μπαίνουμε στη θέση του άλλου».
Μίλησε για το τι συμβαίνει όταν κλείνεται στο δωμάτιό του και γράφει, για τις χαρές που αντλεί από αυτό, αλλά και για μεγάλους ομοτέχνους του, ενώ εξήρε τις εικόνες στον Προυστ και το δράμα στον Ντοστογέφσκι. «Ο ρόλος του συγγραφέα δεν έχει αλλάξει.Νιώθω πως κάνω ό,τι έκανε ο Ντίκενς·μιλάω για τις ζωές των ανθρώπων και πειραματιζόμενος με αυτό ψυχαγωγώ τους αναγνώστες μου».
Ανέγνωσε επίσης στα αγγλικά αποσπάσματα για τη σχέση με την κόρη του από τα «Αλλα χρώματα» (εκδόσεις Ωκεανίδα) και δήλωσε ότι «τα εθνικά μας δράματα δεν πρέπει να επισκιάζουν την ανθρωπιά και τις μικρές ιστορίες μας».
Οπως συνηθίζει, απέφυγε να αναφερθεί στην πολιτική, σημειώνοντας ότι το μυθιστόρημα δεν είναι χώρος «για προπαγάνδα και ηθικές κρίσεις». Ηταν, με δυο λόγια, ένας Παμούκ απρόσμενα απολαυστικός και οικείος.

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=377529&ct=4&dt=12%2F01%2F2011#ixzz1CunmxShW

H ελληνική λογοτεχνία του 2005 και τα χαρακτηριστικά της Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=47&artid=170509&dt=31/12/2005#ixzz1Cukm3gNE

H ελληνική λογοτεχνία του 2005 και τα χαρακτηριστικά της

απολογισμοί

ΜΑΡΗ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ | Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2005

Σκίτσο από το «Book Review» της εφημερίδας «The New York Times»

Σκίτσο από το «Book Review» της εφημερίδας «The New York Times»

Το 2005 στάθηκε μια χρονιά ακόμη πλουσιότερη σε μυθιστορήματα, με αντίβαρο ένα ακόμη μεγαλύτερο λογοτεχνικό έλλειμμα. Θα λέγαμε πως ευδοκίμησε περαιτέρω η ελαφρά λογοτεχνία έναντι της σοβαρής, αν δεν διστάζαμε να χρησιμοποιήσουμε παρόμοιους επιθετικούς προσδιορισμούς, αυτονόητους για το θέατρο και τη μουσική, στην περίπτωση της λογοτεχνίας, καθώς μας φαίνονται κάπως αντιφατικοί. Ας όψεται εκείνος ο παθιασμένος ομηριστής Ιωάννης Πανταζίδης, που εισηγήθηκε τον όρο λογοτεχνία κατά το καλλιτεχνία και μάλιστα τον επέβαλε από τα έδρανα του Αθήνησι. Ενώ, σοφότερος ο Κωνσταντίνος Ασώπιος, έχοντας επαφή με το εξωτερικό αλλά και με τη σύγχρονή του πεζογραφία, επέμενε στον πλέον ουδέτερο όρο γράμματα, αν μη τι άλλο και προς ευθυγράμμιση με τα λοιπά ευρωπαϊκά έθνη, τουλάχιστον τα λατινογενή. Οπως κι αν έχει, απομείναμε με τον όρο λογοτεχνία, που δηλώνεται ως τέχνη του λόγου, όπου, σήμερα πλέον, η πρώτη σημασία του όρου τέχνη δεν είναι η κατασκευαστική αλλά η αισθητική.
Οπότε, για τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα, που οι συγγραφείς γράφουν σε εντατικούς ρυθμούς και οι εκδότες τυπώνουν σε ακόμη εντατικότερους, καταφεύγουμε αναγκαστικά στον σύνθετο όρο ελαφρά λογοτεχνία, ως ειδολογικό χαρακτηρισμό, ει δυνατόν χωρίς ποιοτικές συνδηλώσεις, μακράν της παραλογοτεχνίας. Τα αξιόλογα βιβλία αυτής της κατηγορίας συνιστούν ψυχωφελή αναγνώσματα, όχι μόνο χάρη στον πλούτο των πραγματολογικών τους στοιχείων αλλά και με βάση τους εποικοδομητικούς προβληματισμούς που γεννούν. Για να επιτευχθεί η πρόσβαση στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, προτιμώνται μια κάπως σχηματική απόδοση των χαρακτήρων και η διαγραφή μάλλον στερεότυπων συνθηκών, ώστε να προκύπτουν αναγνωρίσιμοι κοινωνικοί τύποι και καταστάσεις, απέχοντας ωστόσο των εξιδανικευμένων ηρώων και των εξόχως δραματικών ή και γλυκερών εξελίξεων που χαρακτηρίζουν βιβλία εκτός του λογοτεχνικού κανόνα. Καθοριστικής σημασίας αποβαίνει και η αφήγηση· στο μέτρο του δυνατού, οικεία στον αναγνώστη, μη υπερβαίνουσα τον ορίζοντα των προσδοκιών του. Ποτέ υπαινικτική, αντίθετα αναλυτική και επεξηγηματική, έστω κι αν πλατειάζει, ώστε να μην απομένουν αδιευκρίνιστα σημεία και απορίες.
Και πάλι εφέτος κυριάρχησε το ιστορικό μυθιστόρημα, με πρωτοστατούντα το Για μια συντροφιά ανάμεσά μας (Κέδρος) του Νίκου Θέμελη και τη Θέκλη (Εστία) της Αθηνάς Κακούρη, που αποπειρώνται να αναστήσουν συναρπαστικές ιστορικές εποχές, όπως είναι τα χρόνια του Διαφωτισμού και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι. Δύο συγγραφείς με διαφορετικές προσλαμβάνουσες, που καταλήγουν και σε διαφορετικές χρήσεις ιστορικών συμβάντων και προσώπων. Δίπλα στα ιστορικά βιβλία, στις πρώτες θέσεις των ευπωλήτων βρέθηκε και η παραμυθική αλληγορία H μέθοδος της Ορλεάνης (Καστανιώτης) της Ευγενίας Φακίνου, η οποία εμφανίζεται όλο και περισσότερο ενδοτική στις επιθυμίες ενός πλατύτερου αναγνωστικού κοινού, όπως άλλωστε και πλείστοι άλλοι, ο καθένας κατά τις δυνατότητές του. Για παράδειγμα, ο Διονύσης Χαριτόπουλος μετά τον Αρη Βελουχιώτη στράφηκε στη δημοφιλή Μαλβίνα Κάραλη και στη θυελλώδη σχέση τους, επωφελούμενος και από την κληρονομιά του ερωτικού λόγου της ως ιδανικό παραγέμισμα της μυθιστορίας του Ο άνεμος κουβάρι (Ελληνικά Γράμματα).
Το μεγάλο κοινό
Εξυπνη η ιδέα της Λένας Διβάνη να στήσει ένα «διπλό βιβλίο»· από τη μία οι κατασκευασμένες ιστορίες και από την άλλη, κατ' αντίστροφη φορά, τα τάχατες συγγραφικά ερεθίσματα. Με εύστροφες ατάκες και φροϋδικώς μπερδεμένους ήρωες, το Ψέματα - H αλήθεια είναι... (Καστανιώτης) συγκαταλέγεται στα πλέον εύπεπτα της εφετινής σοδειάς. Σε ένα παραπλήσιο οικογενειακό αλαλούμ πάσης φύσεως συμπλεγμάτων και παρορμήσεων βυθίστηκε και ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος, τον οποίον περιμένουμε να ανακόψει κάποτε την κεκτημένη ταχύτητα προτού τον χάσουμε οριστικά, όπως τον μπαμπά στο καινούργιο του μυθιστόρημα Χάσαμε τον Μπαμπά (Πατάκης). Περισσότερο πρωτότυπος ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης στήνει μιαν «απόκρυφη» μυθιστορία πολυφυλετικού χαρακτήρα στο Αλούζα. Χίλιοι και ένας εραστές (Πατάκης), ικανοποιώντας και αυτός γούστα της εποχής μας.
Περισσότερο παρά ποτέ ευαίσθητοι οι δέκτες των μυθιστοριογράφων στα κελεύσματα της εκδοτικής αγοράς, εντοπίζουν θέματα που μπορεί να συγκινούν το μεγάλο κοινό. Ενα εσαεί καυτό, το ποδόσφαιρο, και ο Δημήτρης Μίγγας είχε τη φαεινή ιδέα να το εκμεταλλευτεί, μαζί με την αδιαμφισβήτητη αίγλη που προσφέρει ένας στίχος του Μανόλη Αναγνωστάκη ως τίτλος, Στα ψέματα παίζαμε! (Μεταίχμιο). Με ορατή τη μυθοπλαστική αδυναμία, επιδίδεται σε κοινωνιολογικής φύσεως ανασκόπηση της πρόσφατης τριακονταετίας, διανθισμένη με πάσης φύσεως στερεότυπα. Ενα άλλο θέμα, που αυτές τις ημέρες επανέρχεται στην επικαιρότητα, η τρομοκρατία, και ο Χρήστος Χωμενίδης πρόλαβε τις προθεσμίες. Προς διευκόλυνσή του, στη σχοινοτενή μυθιστορία του Το σπίτι και το κελλί (Πατάκης) δανείζεται συμβάντα από την ελληνική πραγματικότητα πλάθοντας διεστραμμένους ήρωες στα όρια της καρικατούρας. Εκτός επικαιρότητας αλλά πάντοτε συναρπαστικός, τουλάχιστον για μια μερίδα του αναγνωστικού κοινού, ο χώρος των παραεπιστημονικών φαινομένων, που είλκυσε και με την ευκολία του πλούσιου διαθέσιμου υλικού τον παραγωγικότατο Αλέξη Σταμάτη στο ένα από τα δύο εφετινά βιβλία του, το Μητέρα Στάχτη (Καστανιώτης) - το άλλο, Ζωή (Μίνωας), μάλλον θα πρέπει εσπευσμένως να το πολτοποιήσει. Απομυζώντας την επικαιρότητα, με ένα και πάλι αυτοβιογραφικού χαρακτήρα μυθιστόρημα επανήλθε ο Βασίλης Αλεξάκης αναδιηγούμενος ιστορίες που έχει ήδη αφηγηθεί. Ωστόσο το Θα σε ξεχνάω κάθε μέρα (Εξάντας), όπως και το περσινό Ξένες λέξεις (Εξάντας) που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2004, έτυχε καλής υποδοχής από το γαλλικό κοινό. Γεγονός που δείχνει πως η εύπεπτη λογοτεχνία δεν ανθεί μόνο στα καθ' ημάς.
Ανέκαθεν κύριος εκπρόσωπος της ελαφράς λογοτεχνίας, πέραν του ρομάντζου και του περιπετειώδους αναγνώσματος, το αστυνομικό, στο οποίο πρωτοδοκιμάζεται εφέτος μεταξύ πλείστων άλλων τακτικών του είδους η Ελιάνα Χουρμουζιάδου, συνδυάζοντάς το με ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας στον πρόσφορο χώρο της γενετικής. Μόνο που η μελλοντολογική διάσταση της Δεύτερης γυναίκας (Κέδρος) μένει επιφανειακή και τα ηθικά διλήμματα ρηχά. Ευχάριστη έκπληξη το αστυνομικό του Απόστολου Λυκεσά, Μπλάνκο (Εστία). Αν και κάπως άτολμο, παρουσιάζει ενδιαφέρον χάρις στην υποβόσκουσα σάτιρα του λογοτεχνικού σιναφιού. Οπως φαίνεται, σε οπισθοχώρηση η λογοτεχνία, αμύνεται από τις επάλξεις της ειρωνείας, όπου και το ευέλικτα κινούμενο μεταξύ παρωδίας και σάτιρας Ο παππούς μου και το Κακό (Κέδρος) του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, που κερδίζει σε λεκτική ευφορία ό,τι πιθανώς χάνει σε μυθοπλαστική επινοητικότητα.
Καινούργιοι αναγνώστες
Πρωταρχικό αίτημα της ελαφράς λογοτεχνίας η προσέλκυση καινούργιων αναγνωστών από τις μικρότερες ηλικίες, που δεν διαβάζουν ούτε παραλογοτεχνία. Εξ ου και η σημασία των νεότερων συγγραφέων με επαγγελματική συνείδηση, που δίνουν τα τελευταία χρόνια ένα δυναμικό παρών. Από τους γρηγορούντες, όπως δείχνει και η επιφυλλιδογραφία της, η Αμάντα Μιχαλοπούλου προτείνει το Θα ήθελα (Καστανιώτης), μυθιστόρημα χαλαρά συνδεδεμένων επεισοδίων, δίκην διηγημάτων, γύρω από τις τραυματικές οικογενειακές σχέσεις. Ενώ ο Δημήτρης Σωτάκης αναδεικνύει τα υπαρξιακά αδιέξοδα στην αλληγορική αλλά ουδόλως σκοτεινή Παραφωνία (Κέδρος). Αν και το προσφιλές θέμα των νεότερων είναι οι κομπιουτεράκηδες. Ως νεόκοπη κοινωνική τάξη, με τα ψυχολογικά τους προβλήματα, ζωντανεύουν στο Σχεδόν σούπερ (Κέδρος) της Εύης Λαμπροπούλου που παραμένει, προς θέλξιν των αναγνωστριών, συναισθηματικό και παραδοσιακό. Αντίθετα ο ακοινώνητος χαρακτήρας τους και το ανώριμο της ψυχοσύστασής τους εμπνέουν τον Νίκο Βλαντή στο κάπως σχηματικό Μπάρτλεμπυ ο κομπιουτεράς (Απόπειρα) και τον Κώστα Κατσουλάρη στον φιλόδοξης σύλληψης αλλά αφηγηματικά αίολο Αντίπαλο (Πόλις). Ηρωες και ηρωίδες, δικτυωμένοι ή χάκερ, το στοιχείο που μυθοπλαστικά εξαίρεται είναι η νοσηρή συμπεριφορά τους σε τυποποιημένη μορφή.
Το πατρικό είδωλο, έστω και πολλαπλώς μεταμφιεσμένο, αναγνωρίζεται ως πυρηνικό θέμα στα μυθιστορήματα δύο συνομήλικων νεότερων συγγραφέων, του Θανάση Χειμωνά στο τέταρτο μυθιστόρημά του H μπλε ώρα (Πατάκης) και του πρωτοεμφανιζόμενου Ηλία Μαγκλίνη στο Σώμα με σώμα (Πόλις). Χωρίς αφηγηματικές καινοτομίες, ο Χειμωνάς και πάλι γοητεύει με τη χαρακτηριστική του πλέον αμφισημία προσώπων και σκηνικών, ωστόσο σε αυτό το μυθιστόρημα απώλεσε μια μοναδική ευκαιρία να υπερβεί τη θεματική στασιμότητα στην οποία έχει περιέλθει. Ενώ ο Μαγκλίνης διοχέτευσε τη συγκινησιακή φόρτιση σε ένα μυθιστόρημα συρραφής ντοκουμέντων. Οπως έχουμε ξαναγράψει, αυτός ο τύπος μυθιστορήματος με τον φύσει πλατειάζοντα χαρακτήρα του και την αφηγηματική ευκολία της κοπτοραπτικής ελκύει τους συγγραφείς, ιδιαίτερα τους νεότερους. Στην εφετινή σοδειά το είδος σπρώχτηκε και στη μορφή του κέντρωνα από τον Σταύρο Κρητιώτη σε μια επιδεξίως συρραμμένη κουρελού λογοτεχνικών και δοκιμιακών κομματιών, Το μηνολόγιο ενός απόντος (Πόλις), και από τον Κώστα Βούλγαρη, που είχε προ τετραετίας αναστήσει το είδος στη δολία Περούκα της Σοφίας Νέρη (Μεταίχμιο). Σε αντίθεση με τον Κρητιώτη, ο Βούλγαρης διαβάζει τα λογοτεχνικά και κριτικά κείμενα που χρησιμοποιεί, μένει ωστόσο ζητούμενο κατά πόσο η ανάγνωσή του αποβαίνει προς όφελός τους. Γενικότερα, η μεταμοντέρνα συνθήκη φαίνεται πως λειτουργεί απελευθερωτικά για τους συγγραφείς, που επιδίδονται στην αποκαθήλωση ιστορικών και λογοτεχνικών μορφών, συνάδοντας υποτίθεται με τις νοοτροπίες της εποχής. Οσο για την αισθητική της αφήγησης, πέραν της δυναμικής κάποιων ντοκουμέντων, τα μεταμοντέρνα βιβλία στοιχίζονται με αυτά της ελαφράς λογοτεχνίας, κυρίως ως προς το ανεπεξέργαστο της γλώσσας.
Με επαναλήψεις
Ορισμένοι υποσχόμενοι συγγραφείς επανέρχονται με επαναλήψεις. Υπαρξιακό και μορφικά πειραματιζόμενο, όπως και τα παλαιότερα της Μαρίας Μήτσορα, το πρόσφατο βιβλίο της Καλός καιρός / μετακίνηση (Πατάκης), συνέχεια του προηγουμένου H μεθυσμένη γυναίκα (Εστία) της Σωτηρίας Σταυρακοπούλου, όπως και το Να δούμε ποιος θα φαγωθεί (Καστανιώτης) του Σπύρου Καρυδάκη. Ολοκληρώνοντας τη μυθιστορηματική επισκόπηση, από την πλημμυρίδα ιστορικού αναγνώσματος συγκρατούμε τρία αουτσάιντερ με θεματικό ενδιαφέρον. Από την οθωμανική κυριαρχία στην Κύπρο το Εμείναμεν σαν πρόβατα χωρίς βοσκόν στον κάμπον (Κέδρος) της Αγγελικής Σμυρλή, από τον καιρό του Εμφυλίου το Bella Ciao (Ελληνικά Γράμματα) του Θανάση Σκρουμπέλου και το βορειοελλαδικό χρονικό Στη σκιά της πεταλούδας (Πατάκης) του Ισίδωρου Ζουργού.
Απομένει το διήγημα, που κάποτε εντασσόταν στη λογοτεχνία, σκέτα, χωρίς πρόσθετους προσδιορισμούς, ώσπου προέκυψαν τα κατά παραγγελία διηγήματα. Τελευταία γράφονται και νουβέλες επί παραγγελία, σαν ανάπηρα μυθιστορήματα. Κάποτε η μορφή του διηγήματος ήταν διακριτή και ο διηγηματογράφος απείχε του μυθιστοριογράφου, όσο ο δρομέας στο κατοστάρι από τον μαραθωνοδρόμο. Σήμερα απαξάπαντες γράφουν διηγήματα. Οπότε στα βιβλία του 2005 πληθαίνουν οι αποκαλούμενες νουβέλες και οι συλλογές των λεγόμενων διηγημάτων, ενώ συρρικνώνονται περαιτέρω τα γνήσια του είδους. Μια νουβέλα του Χριστόφορου Μηλιώνη Το μοτέλ. Κομμωτής κομητών (Κέδρος), ένα αφήγημα του Σωτήρη Δημητρίου Τα οπωροφόρα της Αθήνας (Πατάκης) και μια ισχνή συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα Κυριακίδη Ο καθρέφτης του τυφλού (Πόλις). Εν μέσω μυθοπλαστικών ιστοριών, κάποιες τελεσφορούσες, στις Μικρές χαρές (Μεταίχμιο) της Μαρίας Κέντρου-Αγαθοπούλου, στην Αχτίδα στο σκοτάδι (Κέδρος) της Ερσης Σωτηροπούλου και στα Αδεια ξενοδοχεία (Εστία) του Φαίδωνα Ταμβακάκη. Τέλος, ανάμεσα σε ατελή, ορισμένα εντυπωτικά διηγήματα στις συλλογές νεότερων, τη Μισάντρα (Κέδρος) του Γιάννη Καισαρίδη, Του χρόνου κυνήγια (Κέδρος) του Ηλία Παπαμόσχου και την Καρδιά του λαγού (Πόλις) της Βασιλικής Ηλιοπούλου.
Να σημειώσουμε ότι ορίζοντας αυστηρά τα πράγματα η επισκόπηση της πεζογραφικής παραγωγής ενός έτους προϋποθέτει πλήρη εποπτεία. Αίτημα που ένας βιβλιοπαρουσιαστής κατά κανόνα δεν πληροί, πόσο μάλλον όταν ο απολογισμός συμπίπτει με τη χριστουγεννιάτικη εκδοτική έκρηξη. Προσδιορίζουμε λοιπόν ότι αν η εφετινή πεζογραφική σοδειά υπερβαίνει τα 500 βιβλία, εμείς διαβάσαμε γύρω στα εκατό, εντρυφώντας μόλις στο ένα τρίτο. Παρεμπιπτόντως μια εικόνα των αναγνωστικών προτιμήσεων δίνεται από τον τελικό κατάλογο των υποψήφιων μυθιστορημάτων για το Βραβείο Αναγνωστών 2006, που διοργανώνουν ο ραδιοσταθμός Σκάι 100,3 και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου: H μέθοδος της Ορλεάνης της Φακίνου, Για μια συντροφιά ανάμεσά μας του Θέμελη, Ο θείος Τάκης του Γιάννη Ξανθούλη, H συγχώρεση της Σώτης Τριανταφύλλου και τα ισοψηφήσαντα Μακρινοί περίπατοι του Γιώργου Πολυράκη και Ψέματα - H αλήθεια είναι... της Διβάνη. Το βραβείο θα ανακοινωθεί στις 14 Φεβρουαρίου, του Αγίου Βαλεντίνου. Μήπως να τον ανακηρύσσαμε και προστάτη άγιο της ανάγνωσης;Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=47&artid=170509&dt=31/12/2005#ixzz1Cukm3gNE

Κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας

Κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας

Η ελληνική γλώσσα θεωρείται από τους μεγαλύτερους επιστήμονες του κόσμου ως η πιο κατάλληλη γλώσσα στη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Και αυτό γιατί διαπιστώθηκε πως η ελληνική γλώσσα είναι γλώσσα «νοηματική» και πως είναι η μοναδική νοηματική γλώσσα που υπάρχει. Όλες τις υπόλοιπες γλώσσες τις χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες ως γλώσσες «σημειολογικές».

Νοηματική είναι η γλώσσα στην οποία το σημαίνον , δηλαδή η ίδια η λέξη , και το σημαινόμενον , δηλαδή αυτό που η λέξη εκφράζει , έχουν μεταξύ τους πραγματική πρωτογενή σχέση. Αντίθετα η σημειολογική είναι γλώσσα στην οποία αυθαιρέτως ορίζεται ότι το α πράγμα εννοείται με το α σημείο.

Με άλλα λόγια η ελληνική είναι η μόνη γλώσσα της οποίας οι λέξεις έχουν πρωτογένεια ενώ σε όλες τις άλλες είναι συμβατικές , δηλαδή σημαίνουν κάτι απλώς επειδή έτσι συμφωνήθηκε μεταξύ αυτών που τη χρησιμοποιούν.

Συναφής εκδήλωση για τη σπουδαιότητα της ελληνικής γλώσσας είναι πως Άγγλοι επιχειρηματίες προτρέπουν τα ανώτερα στελέχη τους να μάθουν αρχαία ελληνικά γιατί αυτά εμπεριέχουν μια φιλοσοφία με ξεχωριστή σημασία για τους τομείς οργανώσεως και διαχειρίσεως επιχειρήσεων. Σε αυτό το συμπέρασμα βέβαια οδηγήθηκαν μετά από έρευνες Βρετανών ειδικών ότι η ελληνική γλώσσα ενισχύει τη λογική και τονώνει τις ηγετικές ικανότητες. 

Γι’αυτούς τους λόγους οι Ισπανοί Ευρωβουλευτές ζήτησαν να καθιερωθεί η Ελληνική ως επίσημη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης διότι , όπως οι ίδιοι είπαν , το να μιλά κανείς για Ε.Ε. χωρίς την ελληνική είναι σαν να μιλά σ’ έναν τυφλό για χρώματα.

Δυστυχώς όμως η ελληνική γλώσσα αναγνωρίζεται και υποστηρίζεται στον μεγαλύτερο τουλάχιστον βαθμό μόνο από τους ξένους και όχι από τους ίδιους τους Έλληνες που υποστηρίζουν με κάθε μέσο τις ξένες γλώσσες και μάλιστα κάνουν λόγο για την κατάργηση της ελληνικής μέσα στην ίδια την Ελλάδα και την αντικατάστασή της από την Αγγλική τα στιγμή που οι ίδιοι οι Άγγλοι μιλούν για την ανωτερότητα και τη σπουδαιότητα της ελληνικής.

Γι’ αυτό εάν παρατηρήσουμε λίγο προσεκτικά τα μέσα ενημέρωσης , τον Τύπο , διάφορες ανακοινώσεις και ομιλίες πολιτικών μπορούμε να πούμε πως όλοι αγωνίζονται για το ποιος θα χαλάσει περισσότερο την ελληνική όμορφη γλώσσα μας. Και όλες αυτές οι κακοποιήσεις γίνονται στο όνομα της δημοτικής από πολλούς όψιμους δημοτικιστές. Και αν κάποιος επιχειρήσει να τους πει το σωστό τότε τον ειρωνεύονται. Βέβαια το κακό δεν θα ήταν τόσο μεγάλο εάν περιοριζόταν μόνο σε αυτούς που το διαπράττουν. Όμως δυστυχώς το γλωσσικό λάθος επαναλαμβάνεται από τα μέσα ενημέρωσης και εμπεδώνεται στη συνείδηση του πολλού κόσμου και η διόρθωσή του γίνεται πολύ δύσκολη.

Θα πρέπει λοιπόν να προσέχουμε να μην κακοποιούμε την πλούσια γλώσσα μας με ακρότητες και εκφράσεις που προσκρούουν στο γλωσσικό μας αισθητήριο και στην αισθητική μας καλλιέργεια. Γιατί πολλοί δημοτικιστές , είτε από άγνοια είτε από υπερβολικό ζήλο και φανατισμό , δε χρησιμοποιούν σωστά τη γλώσσα και διαστρέφουν το γλωσσικό μας αισθητήριο. Ωστόσο για την καταστολή της κακοποίησης της γλώσσας θα ήταν καλό , στα διάφορα Υπουργεία , οργανισμούς και τις άλλες υπηρεσίες καθώς επίσης και στη ραδιοφωνία την τηλεόραση , τις εφημερίδες και σε όλα τα μέσα ενημέρωσης , να υπάρχουν υπεύθυνοι για τη γλωσσική επιμέλεια των εγγράφων , εγκυκλίων , αποφάσεων , δελτίων ειδήσεων , ρεπορτάζ και άλλων που δίνονται στη δημοσιότητα.   

Βλέπουμε επίσης ότι σήμερα η ελληνική γλώσσα κατακλύζεται από την εισβολή ξένων λέξεων και εκφραστικών τρόπων σκέψης πράγμα το οποίο συντελεί άμεσα στο πρόβλημα της κρίσης. Και αυτό γιατί όλα έχουν αρχίσει να γίνονται στη χώρα μας με τη χρήση της Αγγλικής ή Γαλλικής γλώσσας. Και περισσότερο οι νέες γενιές χρησιμοποιούν στον καθημερινό τους λόγο πλήθος ξένων λέξεων μεγαλύτερο σε ποσοστό από το ελληνικό λεξιλόγιο. Με αυτή την τακτική σε μικρό χρονικό διάστημα το ελληνικό λεξιλόγιο θα περιορισθεί τόσο πολύ στους νέους που θα είναι πια κατόρθωμα να ακούμε καμμιά ελληνική λέξη , και θα μας φαίνεται και αξιοπερίεργο.( Εδώ μια και γίνεται λόγος για τη σχέση των ξένων λέξεων με τις ελληνικές λέξεις μπορεί να σημειωθεί η έρευνα του πανεπιστημίου του Ιρβάιν της Καλιφόρνιας που κατάφερε να αποθησαυρίσει στον Η/Υ «Ίβυκο» 6 εκατομμύρια λέξεις και 78 εκατομμύρια λεκτικούς τύπους της γλώσσας μας , όταν η Αγγλική γλώσσα έχει συνολικώς 490.000 λέξεις και 300.000 τεχνικούς όρους , δηλαδή ως γλώσσα είναι μόλις το 1/100 της δική μας. Στον Η/Υ «Ίβυκο» έχουν επίσης ταξινομηθεί 8.000 συγγράμματα 4.000 αρχαίων ελλήνων και το έργο ακόμη συνεχίζεται. Μιλώντας γι’ αυτό ο καθηγητής Μπρούνερ είπε : «Σε όποιον απορεί γιατί τόσα εκατομμύρια δολάρια για την αποθησαύριση των λέξεων της Ελληνικής απαντούμε : Μα πρόκειται για τη γλώσσα των προγόνων μας και η επαφή μας με αυτούς θα βελτιώσει των πολιτισμό μας». Υπολογίζεται ότι οι Ελληνικοί λεκτικοί τύποι θα φθάσουν τα 90 εκατομμύρια έναντι των 9 εκατομμυρίων της Λατινικής.)

Ως αιτία της γλωσσικής κρίσης μπορεί να θεωρηθεί επίσης και η αποδυνάμωση της ελληνικής γλώσσας και του γλωσσικού θησαυρού από την εισδοχή της εικόνας στη σύγχρονη ζωή. Η εικόνα μέσα στο σπίτι και όλους τους χώρους που συχνάζει ο άνθρωπος καταδικάζει σε σιωπή. Όλα σε μορφή εικόνας. Εικόνα που καλλιεργεί σύμβολα βουβά , μεταβιβάζουν μηνύματα χωρίς καμμία δυνατότητα απάντησης , αντιλόγου ή διαλόγου. Ο άνθρωπος μεταβάλλεται στο τέλος σε παθητικό δέκτη αυτών των μηνυμάτων και ο ίδιος δεν εκφράζει γνώμη παρά παραμένει ένα άλαλο ζώο.

Πέρα από αυτά η χρησιμοθηρική αντίληψη της παιδείας και ο πολιτικός λαϊκισμός έχουν αποπροσανατολίσει το λαό. Υπάρχουν πολλοί δυστυχώς που πιστεύουν πως η γλωσσική απλούστευση και απλοποίηση της γλώσσας , όπως η κατάργηση του πολυτονικού και η χρήση της φωνητικής γλώσσας θα κάνουν ευκολότερα τη μόρφωση κτήμα του λαού. Και αυτό γιατί η κοινωνία μας τώρα κατέχεται έντονα από την τάση προς τον ελάσσονα κόπο. Όμως πρέπει να ξέρουμε πως η γλώσσα ως όργανο παιδείας και μάθησης απαιτεί προσεκτική και επιμελημένη εργασία. Απαιτεί πνευματική πειθάρχηση , επιμονή και υπομονή , πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με την αντίληψη της εύκολης μόρφωσης. Χρειάζονται αρετές με τις οποίες λίγη σχέση έχουν πλέον οι σημερινοί άνθρωποι.

Μπορεί πάντως ο καθένας μας να κάτσει να σκεφτεί λίγο τις διαπιστώσεις και τις έρευνες που έκαναν πρώτοι οι ξένοι και να αναρωτηθεί γιατί η ελληνική γλώσσα κίνησε το ενδιαφέρον όλων αυτών των επιστημόνων και αναγνωρίσθηκε ως η πιο πλούσια , η πιο ωραία και η πιο εκφραστική γλώσσα που δίνει με τη μελωδία της μία αισθητική απόλαυση. Είμαι σίγουρος πως κάποτε και οι Έλληνες θα αναγνωρίσουν την αξία της γλώσσας που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους , όμως μπορεί να είναι πια αργά και τότε να μετανιώσουν. Καλό θα ήταν να μη φτάσουν σε εκείνο το σημείο και να προλάβουν το κακό πριν φτάσει στα άκρα και αναζητάμε τη γλώσσα μας. Προς το παρόν ας την υποστηρίξουν οι Ισπανοί Ευρωβουλευτές μέχρι να το κάνουν αυτό και οι Έλληνες.

Ας μην ξεχνάμε πως η γλώσσα μας έχει συνεχή , γραπτή και προφορική παράδοση περίπου τριών χιλιάδων ετών. Από την αρχή ακόμη του μακρότατου αυτού χρονικού διαστήματος χρησιμοποιούνται χιλιάδες λέξεις που είναι εντελώς οι ίδιες και σήμερα , ίσως ελάχιστα αλλαγμένες. Όλες αυτές τις λέξεις εφόσον διατηρούν την ίδια σημασία που είχαν και παλιά γιατί πρέπει να τις διώξουμε από το λεξιλόγιό μας; Και αν ακόμα έχουμε πιο καινούριες επιβάλλεται παράλληλα να χρησιμοποιούμε και τις πιο παλιές.

Η γλώσσα μας κερδίζει από αυτό , και το κέρδος της γλώσσας είναι κέρδος για εκείνους που τη μιλούν και τη γράφουν σωστά.    

     

Σταύρος Μεσσήνης

Βουλή των Εφήβων ( 2001-2002 )

Σύνοδος Ζ ' 

πηγή: http://sites.google.com/site/stmessinis/kakopoiisi-tis-ellinikis-glossas

"Γράφω και μαθαίνω" καλύτερα με το χέρι

 «Γράφω και μαθαίνω» καλύτερα με το χέρι

Νέα νορβηγική έρευνα έρχεται να υπενθυμίσει τους παραδοσιακούς τρόπους μάθησης αφού σύμφωνα μ’ αυτή οι μαθητές και οι ενήλικοι που γράφουν με το χέρι τους μαθαίνουν καλύτερα συγκριτικά με όσους χρησιμοποιούν το πληκτρολόγιο ενός υπολογιστή.

Το ίδιο συμβαίνει και με όσους διαβάζουν από ένα βιβλίο, αντί από μια οθόνη.
Άλλη αμερικανική έρευνα διαπίστωσε ότι οι μαθητές που μετά το διάβασμα, καλούνται να δώσουν τεστ απομνημόνευσης όσον αφορά αυτά που διάβασαν, απομνημονεύουν περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με όσους διαβάζουν ξανά και ξανά το ίδιο μάθημα ή φτιάχνουν διαγράμματα για να θυμούνται τι διάβασαν.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δύο ομάδες εθελοντών, οι οποίες κλήθηκαν να μάθουν να γράφουν σε μια γλώσσα με άγνωστο αλφάβητο που περιλάμβανε 20 γράμματα. Η μια ομάδα έπρεπε να μάθει να γράφει με το χέρι διαβάζοντας από βιβλίο και η άλλη με πληκτρολόγιο υπολογιστή διαβάζοντας από οθόνη.
Τα αποτελέσματα έδειξαν πως όσοι διαβάζαν και έγραφαν τα πήγαν καλύτερα σε σχέση με όσους χρησιμοποίησαν τον υπολογιστή.
Όπως τονίζουν οι ερευνητές , η παραδοσιακή γραφή και ανάγνωση ενεργοποιούν πιο αποτελεσματικά τον εγκέφαλο. Παράλληλα, επειδή χρειάζεται χρόνος για να γράψει κανείς με το χέρι αυτό βοηθά τη μνήμη.
Η δεύτερη έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας στη τάξη είναι καλύτερες στο να αποτυπώνουν τις γνώσεις στο νου των μαθητών, σε σχέση με άλλες πιο σύγχρονες εκπαιδευτικές μεθόδους που αποφεύγουν την απομνημόνευση.
Η νορβηγική έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Advances in Haptics", σύμφωνα με τη βρετανική "Τέλεγκραφ" ενώ η αμερικάνικη στο περιοδικό "Science", σύμφωνα με τους "Τάιμς της Νέας Υόρκης".

 πηγη: enet.gr,

Ο Κιμούλης προβάρει τη στολή του Φιλοκτήτη

ΜΥΡΤΩ ΛΟΒΕΡΔΟΥ | Παρασκευή 14 Ιανουαρίου 2011 Ο Γιώργος Κιμούλης ως Οιδίπους Τύραννος το καλοκαίρι του 2005 στην Επίδαυρο

Ο Γιώργος Κιμούλης ως Οιδίπους Τύραννος το καλοκαίρι του 2005 στην Επίδαυρο

Τον ρόλο του Φιλοκτήτη στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή θα ερμηνεύσει το προσεχές καλοκαίρι ο Γιώργος Κιμούλης, προσθέτοντας έτσι ακόμη έναν σημαντικό ρόλο του αρχαίου δράματος στην πλούσια παραστασιογραφία του. Για την παράσταση, που θα παιχθεί εντός και εκτός Αθηνών, τη μουσική θα γράψει ο Μίκης Θεοδωράκης, σχεδόν δέκα χρόνια μετά τη «Λυσιστράτη», την όπερα που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 2002. Ο έλληνας συνθέτης άλλωστε έχει πλούσιο μουσικό έργο με θέμα την αρχαία τραγωδία- θέατρο, κινηματογράφος, όπερα. Τη σκηνοθεσία του «Φιλοκτήτη» ανέλαβε ο Σπύρος Ευαγγελάτος , τη μετάφραση ο Κ. Χ. Μύρης και τη σκηνογραφία ο Γιώργος Πάτσας.


Στον «Φιλοκτήτη» ο τραυματισμένος ήρωας παραμένει εγκαταλελλειμμένος στη Λήμνο για δέκα χρόνια, όσο διαρκεί ο Τρωικός Πόλεμος αλλά ο σύμφωνα με τον χρησμό δεν θα κυριεύσουν το Ιλιον αν δεν βοηθήσει το τόξο του Ηρακλής, το οποίος χάρισε, μετά τον θάνατό του, στον Φιλοκτήτη, μια που ήταν ο μόνος που μπορούσε να το λυγίσει. Ετσι ο Οδυσσέας και ο Νεοπτόλεμος επιστρέφουν και προσπαθούν να του το αποσπάσουν. Ο Φιλοκτήτης όμως αρνείται να το δώσει, καθώς δεν θέλει να συμφιλιωθεί με τους ανθρώπους που εγκατέλειψαν με τόση σκληρότητα. Κι εδώ ο από μηχανής θεός θα δώσει τη λύση και θα φέρει τη νίκη στους Αχαιούς.
Ο Γιώργος Κιμούλης έχει ήδη στο ενεργητικό του τον Οιδίποδα στον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή- και μάλιστα δύο φορές, με την Αννα Συνοδινού (1996) και τη Νόνικα Γαληνέα (2005) -, τον Κρέοντα στην «Αντιγόνη» το 2001 και τον Ετεοκλή στους «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου (2004). Ηταν ο Ορέστης στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη το 1998, καθώς και στην «Ιφιγένεια εν Ταύροις», το 1987. Ακόμη, έχει ερμηνεύσει τον Χρεμύλο στον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή , το 1994. Στο πρόσφατο παρελθόν τον ρόλο του Φιλοκτήτη έχουν ερμηνεύσει ο Νικήτας Τσακίρογλου (2004) και ο Νίκος Κούρκουλος (1991).

Ο «Φιλοκτήτης» πρωτοπαρουσιάστηκε στα Διονύσια το 409 π.Χ. κερδίζοντας το πρώτο βραβείο. Τη δική τους εκδοχή είχαν δώσει τόσο ο Αισχύλος όσο και ο Ευριπίδης, αλλά τα έργα τους δεν διασώθηκαν.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?artId=378021&ct=4&pid=2&dt=14/01/2011#ixzz1BaZHrdKU