εξεταστέα ύλη της Γ΄ Λυκείου 2013

Διαβάζοντας στη Χάννα - Μπέρνχαρντ Σλινκ

 Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με έντονα ψυχογραφικά στοιχεία των πρωταγωνιστών του είναι το μυθιστόρημα του γερμανού  Μπέρνχαρντ Σλινκ. Με έντονο ιστορικό υπόστρωμα ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας λιτό αλλά όχι απλοϊκό τρόπο γραφής καταφέρνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον μας και να το κρατήσει αδιάπτωτο μέχρι το τέλος. Ο έρωτας και ο πόλεμος συμπλέουν αφήνοντας μετέωρα ερωτήματα και ερωτηματικά. Ο αναλφαβητισμός παρουσιάζεται εν τέλει ως ατομική τροχοπέδη, που επιφέρει την κοινωνική απομόνωση και το εγκλεισμό. Ο αφηγητής και ήρωας προβαίνει σε μια αναδρομική αφήγηση του νεανικού του έρωτα με μια πολύ μεγαλύτερη γυναίκα, η οποία του απαιτούσε να της διαβάζει βιβλία μεγαλόφωνα. Η ηρωίδα αν και μοναχική, σκληρή και απόμακρη με ένα καλά κρυμμένο παρελθόν και θητεία στα Ες Ες καταφέρνει, ωστόσο, να κερδίσει τη συμπάθειά μας ή έστω την ανοχή μας. Τέλος, ο βραβευμένος συγγραφέας θέτει άμεσα και έμμεσα το θέμα της συλλογικής ενοχής και της  απονομής της δικαιοσύνης που προβληματίζει   ακόμα και σήμερα τη Γερμανική κοινωνία.  

Σύντομη περιγραφή

Επιστρέφοντας στο σπίτι ο 15χρονος Μίχαελ Μπεργκ έχει μία κρίση. Τον βοηθά μια 35άρα. Αργότερα ο έφηβος την επισκέπτεται με μια ανθοδέσμη, για να την ευχαριστήσει. Την ξαναεπισκέπτεται, γιατί η Χάννα είναι η πρώτη γυναίκα που ποθεί. Είναι η αρχή ενός κρυφού έρωτα. Όμως ένα μυστήριο περιβάλλει τη Χάννα. Κάποια μέρα εξαφανίζεται. Από τη ζωή του, όχι από τη σκέψη του. Χρόνια αργότερα τη βλέπει φοιτητής πια της Νομικής αυτός, στην αίθουσα του δικαστηρίου. Η Χάννα κατηγορείται ως εγκληματίας πολέμου. Ο νεαρός νομικός κλονίζεται. Το παρελθόν -του έρωτά του αλλά και της χώρας του- ξαναζωντανεύει ... Μυθιστόρημα με πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης, το "Διαβάζοντας στη Χάννα", διακρίνεται γι' αυτό το προτέρημα που μόνο τα έργα υψηλής ποιότητας διαθέτουν και γι' αυτό όλο και πιο σπάνια απαντώνται: είναι ένα σύντομο και συνάμα συγκλονιστικό μυθιστόρημα που μπορούν να το απολαύσουν όλοι οι αναγνώστες, απαιτητικοί και μη. Το βιβλίο μεταφράστηκε σε 28 γλώσσες και γνώρισε παντού πρωτοφανής επιτυχία, από την Αμερική ως την Ιαπωνία. Η μετάφραση του Ιάκωβου Κοπέρτι κέρδισε το βραβείο γερμανικής μετάφρασης του 2000. Το φθινόπωρο του 2008 προβλήθηκε η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος από τον Στήβεν Ντάλντρυ (ελλ. τίτλος: "Σφραγισμένα χείλη") με τους Κέιτ Γουίνσλετ, Ντέιβιντ Κρος και Ρέιφ Φάινς στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. http://www.books.gr/ViewShopProduct.aspx?Id=2635891

Κουστούμι στο χώμα της Ιωάννα Καρυστιάνη

Μια ξεχωριστή απολαυστική αναγνωστική εμπειρία αποτελεί η ανάγωνση του μυθιστορήματος  «Κουστούμι στο χώμα» της Ιωάννα Καρυστιάνη.

Περίληψη δες http://www.kastaniotis.com/book/978-960-03-2879-0

Ο Κυριάκος Ρουσιάς πήγε στην Αμερική στα δεκαπέντε του. Στα σαράντα τρία του μένει στο Γκαίηθερσμπεργκ και δουλεύει στο Φρέντερικ, ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας. Δεν πολυμιλάει για το σόι του, δεν πολυμιλάει για τα παλιά. Το καλοκαίρι του '98, απροειδοποίητα, επιστρέφει στο χωριό του για πρώτη φορά. Και πέφτει πάνω στον άλλο Κυριάκο Ρουσιά. Ακούει εκείνη τη φωνή που τρυπούσε το ρόδι και ξεφλούδιζε το πετραμύγδαλο. Ψάχνει κάποια Μάρω με μια ελιά σα δάκρυ στην πίσω μεριά της γάμπας. Αναρωτιέται πώς είναι το βλέμμα του ανθρώπου τη στιγμή που παίρνει μια μοιραία απόφαση. Βασικό θέμα του βιβλίου αποτελεί κάτι που η ίδια η συγγραφέας γνωρίζει εκ των έσω και δεν είναι άλλο παρά η κρητική εδώ σφακιανή βεντέτα και οι ολέθριες συνέπειές της στις ζωές πολλών ανθρώπων.

Ο κεντρικός ήρωας ο Κυριάκος Ρουσιάς επιστρέφει στο γενέθλιο τόπο μετά από πολύχρονη παραμονή στην Αμερική για να κλείσει τους λογαριασμούς με το παρελθόν του που είναι ακόμα ανοικτοί. Οι κοινωνικές συνθήκες έχουν αλλάξει και τα  ήθη έχουν αμβλυνθεί με αποτέλεσμα οι κάθε είδους βεντέτες να ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Εχθρός και αντίπαλος του Κυριάκου Ρουσιά είναι ο πρώτος εξάδελφός του με το ίδιο ακριβώς όνομα αλλά με τα αντίθετα εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά. Ο εξ Αμερικής ερχόμενος Κυριάκος είναι μορφωμένος, πολιτισμένος και εκλεπτυσμένος ένας ψηλός και φιλήσυχος μάλλον άνθρωπος. Απεναντίας, ο εξάδερφός του είναι ένας βοσκός, αμόρφωτος, άξεστος σε τρόπους άγριος στη συμπεριφορά που τον βαραίνει η δολοφονία του Μύρωνα Ρουσιά, πατέρα του Κυριάκου.

Στις τρεις εβδομάδες που θα μείνει στην Κρήτη ο Κυριάκος Ρουσιάς θα μάθει ότι και ο πατέρας του υπήρξε στυγερός δολοφόνος και θα αποκαλύψει φρικιαστικές λεπτομέρειες που αγνοούσε έως τότε για το θέμα της δολοφονίας.Αγωνία γεννάται ως προς τη στάση που θα κρατήσει ο Κυριάκος Ρουσιάς ο εξ Αμερικής, ο οποίος οφείλει να πάρει το αίμα του νεκρού πατέρα του πίσω. Εντούτοις, η συγγραφέας με ένα ιδιαίτερο αφηγηματικό τρόπο και με μια δυνατή σκηνή κάτω από το φως του φεγγαριού και μακριά από αδιάκριτα βλέμματα θα κατορθώσει να φέρει τη διακριτική συμφιλίωση ανάμεσα στους ξαδέρφους. Ο ρυθμός της αφήγησης στην αρχή τουλάχιστον είναι αργός αλλά και απολαυστικός αφήνοντας τον αναγνώστη να αποκωδικοποιεί τα γεγονότα και τις μύχιες σκέψεις του κεντρικού ήρωα. Η συνήθεια της Καρυστιάνη να μη χρησιμοποιεί τελείες είναι εμφανής και στο παρόν μυθιστόρημα κάνοντας τον αναγνώστη περισσότερο ενεργό. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο προβάλλεται η Κρήτη και συγκεκριμένα ο χώρος, οι άνθρωποι και οι συνήθειές τους.

Μέσα από την αφήγηση της ζωής της οικογένειας των Ρουσιάδων φαίνονται οι καταλυτικές αλλαγές στον τρόπο ζωής με την εισβολή της τεχνολογίας με τα ραδιόφωνα, τους υπολογιστές, τα κινητά, τους θερμοσίφωνες .Οι αρετές του βιβλίου είναι πολλές και κυρίως εντοπίζονται στο ενδιαφέρον θέμα, στη σφικτή πλοκή, στην καθαρή παρουσίαση του ήρωα με κινηματογραφικές λεπτομέρειες όπως το γεγονός ότι έχασε το βαφτιστικό σταυρό του, ο πρώτος του έρωτας και η τύχη του, η αντίστιξη ανάμεσα στους δυο αντίθετους  ξαδέρφους.

Βέρα Δακανάλη

“Μικρά Αγγλία” της Ιωάννας Καρυστιάνη

Η “Μικρά Αγγλία” της Ιωάννας Καρυστιάνη αποτελεί σίγουρα ένα ξεχωριστό βιβλίο και μια απολαυστική αναγνωστική  εμπειρία για το καλοκαίρι και όχι μόνο.  Με τον όρο “Μικρά Αγγλία” αποκαλούνταν συχνά τότε το νησί της ΄Ανδρου  από τα τέλη του 19ου αιώνα έως την εποχή του μεσοπολέμου λόγω των εφοπλιστικών συναλλαγών αλλά και της αντιπαλότητας με την πανίσχυρη Αγγλική ναυτιλία.  To μυθιστόρημα που έχει ηθογραφικές και δραματικές προεκτάσεις  κέρδισε την καρδιά του αναγνωστικού κοινού, απέσπασε το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας (το 1998) και μεταφράστηκε σε 10 γλώσσες από το 1997 που εκδόθηκε.   
Εξάλλου με αγωνία περιμένουμε την Μικρά Αγγλία τον προσεχή χειμώνα στους κινηματογράφους. Η νέα ταινία του Παντελή Βούλγαρη, σε σενάριο της Ιωάννας Καρυστιάνη, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της αναμένεται στις 5 Δεκεμβρίου 2013 στους κινηματογράφους. Ο Παντελής Βούλγαρης μας μεταφέρει μέσα από τις προσωπικές ιστορίες την εικόνα μιας Ελλάδας που δεν υπάρχει πια. Τώρα, μας ταξιδεύει σε μία ακόμη τρικυμιώδη περίοδο της ελληνικής ιστορίας, την Ελλάδα του Μεσοπολέμου στο αρχοντικό νησί της Άνδρου.  
Η Ιωάννα Καρυστιάνη μας ταξιδεύει στη θάλασσα της ανθρώπινης καρδιάς με τη την εξαιρετική και συνάμα απαιτητική συγγραφική πένα της. 
Σχεδόν 80 χρόνια πριν λοιπόν, το νησί της ΄Ανδρου κατοικούνταν σχεδόν αποκλειστικά από γυναίκες, αφού  οι περισσότεροι  άντρες βρίσκονταν στις θάλασσες για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την  οικογένεια τους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο με φόντο τις δεκαετίες του 1930 και του 1940 γεννήθηκε ο μυστικός αλλά και παράφορος έρωτας της Όρσας και του Σπύρου, όπως τον αποτύπωσε  η  Ιωάννας Καρυστιάνη. Ο έρωτας αυτός μοιραία εντάσσεται στο γενέθλιο τόπο της ΄Ανδρου και έχει μια προδιαγεγραμμένη πορεία.
Ένα μοναδικό μυθιστόρημα που κινείται σε δυο επίπεδα. Αφενός στο νησί της ΄Ανδρου με το μικρόκοσμό του που έχει άμεση σχέση με τη θάλασσα και τη ναυτική ζωή και αφετέρου την ερωτική ιστορία ανάμεσα στην κεντρική ηρωίδα Όρσα και το Σπύρο, ένα φιλόδοξο και πανέμορφο ναυτικό. 
Το βιβλίο αφηγείται έντεχνα την ιστορία τεσσάρων ανθρώπων που παραπαίουν  ανάμεσα  στον έρωτα, στη μοίρα, στις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες.   
Ενδιαφέρον μεγάλο παρουσιάζει ο χαρακτήρας της μητέρας της  Μίνας Σαλταφέρου που με τον ηγετικό ρόλο της μέσα στην οικογένειά της απουσία συζύγου ναυτικού καταφέρνει να ριμάξει τις ζωές όλων με τις αυταρχικές αποφάσεις της. Δρα δυναστευτικά είναι υπολογίστρια και καιροσκόπος μοιράζει τους όρους του παιχνιδιού ερήμην των παιδιών της και των συναισθημάτων τους. Η μητέρα τους Μίνα, όμως, έχει διαφορετικά σχέδια για καθεμία από αυτές: η πρώτη θα παντρευτεί τον πλοιοκτήτη Νίκο Βατοκούζη που ουδέποτε θα αγαπήσει, ενώ η δεύτερη θα γίνει ζευγάρι με τον ανεκπλήρωτο έρωτα της αδελφής της, το καπετάνιο πλέον Σπύρο, ανήμπορη να αποδράσει από το νησί στο οποίο μεγάλωσε.
Η Καρυστιάνη φαίνεται ότι εντρύφησε με επιμέλεια στα ναυτικά ζητήματα, τα οποία παρουσιάζει με κάθε εξαντλητική λεπτομέρεια στο βιβλίο της. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι  η Κατερίνα Μπασαντή   αποστρεφόταν τη θάλασσα, δεν έτρωγε ψάρια μήπως είχαν γευτεί τη σάρκα του πνιγμένου άντρα της και κεντούσε τα ναυάγια του νησιού.  Η ίδια η συγγραφέας δήλωσε :http://www.efsyn.gr/?p=45347 «Ηθελα να ιχνηλατήσω τον εσωτερικό κόσμο εκείνων που βρισκόντουσαν στην αγκαλιά του ωκεανού και στη συνέχεια των γυναικών τους. ΄Ολα τα σπίτια στην Άνδρο είναι λαβωμένα από τα ναυάγια. Την πρώτη ημέρα που ήρθα, εξ αιτίας ενός φίλου μου απ” τη Νομική, δεν μου άρεσε τίποτα. Προερχόμουν κι από μια κατάθλιψη… Εμπαινα στο ένα σπίτι, φωτογραφία με τον πνιγμένο. ‘Εμπαινα στο άλλο, τα ίδια… Αισθάνθηκα ένα τεράστιο σοκ. Σε μια στιγμή άλλαξαν τα πάντα μέσα μου. Αγάπησα παράφορα το νησί εξ αιτίας του πένθους. Το 1989 αυτά, όταν δεν είχα γράψει ακόμα τίποτα. Εκεί αισθάνθηκα την ανάγκη να γράψω ένα βιβλίο για τον ναυτικό, που φεύγει από τη γενέθλια γη και δεν επιστρέφει ποτέ».
Η νέα ταινία του Παντελή Βούλγαρη, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Ιωάννας Καρυστιάνη από τις Εκδόσεις Καστανιώτη. 


Trailer - "Μικρά Αγγλία"
http://www.youtube.com/watch?v=ofejpCEs7I4