Με την εισαγωγή της Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΕγΑ) στη Διεθνή Διάσκεψη «Περιβάλλον και Κοινωνία: Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση των Πολιτών για την Αειφορία» (Θεσσαλονίκη, 8-12 Δεκεμβρίου 1997) η οποία είναι διάδοχος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, έγινε αντιληπτή η ανάγκη να συνδεθεί η εκπαίδευση αυτή με σημαντικές αλλαγές στη ζωή του σχολείου. Οι προτεινόμενες αλλαγές δεν εντοπίζονται πλέον σε ορισμένους τομείς που συνδέονται αποκλειστικά με περιβαλλοντικά ζητήματα (Περιβαλλοντική Εκπαίδευση), αλλά θα εκτείνονται σε όλη τη γκάμα των δραστηριοτήτων και λειτουργιών του σχολείου. Θεωρήθηκε, λοιπόν, ότι η συμμετοχή όλης της σχολικής κοινότητας θα ήταν πιο αποτελεσματικότερη για την προώθηση της αειφορίας, και υιοθετήθηκε η «ολιστική σχολική προσέγγιση» (whole school approach).
Τη μεταβολή από την «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» στην Εκπαίδευση για την Αειφορία (ΕγΑ) συνόδεψε και η εμφάνιση του όρου Αειφόρο Σχολείο (sustainable school).
Ένας ορισμός του αειφόρου σχολείου θα μπορούσε να είναι ο εξής: Το «αειφόρο σχολείο» είναι ένα σχολείο του οποίου η οργάνωση και η λειτουργία είναι σύμφωνες με τις αρχές και τις αξίες της αειφορίας (πολιτικής, πολιτιστικής, οικολογικής, οικονομικής, ατομικής) (Καλαϊτζίδης & Νομικού, 2013, υπό δημοσίευση). Η βασική ιδέα για το «Αειφόρο Σχολείο», είναι η ενσωμάτωση της οπτικής της αειφορίας σε κάθε πλευρά της ζωής του, δηλαδή στη διοίκηση, στη μαθησιακή διαδικασία, στη διαχείριση των κτηρίων, στις μετακινήσεις από και προς το σχολείο, στις σχέσεις του σχολείου με τη σχολική κοινότητα. Οι πρώτες αναφορές στο «αειφόρο σχολείο» εντοπίζονται στην Αυστραλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πολλές χώρες έχουν υιοθετήσει το «αειφόρο σχολείο» ως την επιθυμητή «μορφή» σχολείου, όπως π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο, αρκετές Πολιτείες των Η.Π.Α., η Σουηδία, η Αυστραλία κ.ά. Στην Ελλάδα μια πρώτη προσπάθεια για την εισαγωγή της Εκπαίδευσης για την Αειφορία μέσω του Αειφόρου Σχολείου, πραγματοποιήθηκε με τη μορφή ενός τοπικού σχολικού δικτύου στην Αχαΐα (Παπαϊωάννου κα, 2010) με επιτυχία.
Το Αειφόρο Σχολείο στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα ο υποφαινόμενος, ως πρόεδρος του Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, πρότεινε την υιοθέτηση «Δεικτών Αειφόρου Σχολείου» σε αντιστοιχία προς τους «δείκτες αειφόρου ανάπτυξης» (Καλαϊτζίδης & Δηλάρη 2010, Kalaitzidis 2012). Οι δείκτες αυτοί, δοκιμάστηκαν πιλοτικά κατά τη σχολική χρονιά 2009-2010. Από την πιλοτική εφαρμογή των δεικτών και τη σχετική αξιολόγηση και συζήτηση με τη συντονιστική ομάδα του ΒΑΣ, διαμορφώθηκαν 40 δείκτες αειφόρου σχολείου, για τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και λιγότεροι για τους άλλους τύπους σχολείων. Από τη σχολική χρονιά 2010-11 και για τρία χρόνια λειτούργησε στο πλαίσιο του ΣΠΕ και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, ο πανελλήνιος θεσμός-διαγωνισμός «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου» στον οποίο συμμετείχαν τα τρία χρόνια 530 σχολεία κάθε βαθμίδας και τύπου. Ο διαγωνισμός σταμάτησε τον Ιούνιο του 2013. Η βασική ιδέα των Δεικτών Αειφόρου Σχολείου είναι να υποβοηθήσουν (οι δείκτες) τη σχολική κοινότητα, ώστε να δράσει με βάση συγκεκριμένο σχέδιο, προκειμένου να επιτύχει βελτίωση και στα τρία πεδία λειτουργίας του σχολείου, δηλαδή στο παιδαγωγικό, κοινωνικό/οργανωσιακό και περιβαλλοντικό. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι οι δείκτες υπονοούν δράσεις και δημιουργούν κίνητρα για συγκροτημένη δράση. Για την οργάνωση της προσπάθειας του σχολείου να στραφεί προς την αειφορία, προτείνονται και δύο σχέδια. Το Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης (ΣΑΔ) και το Σχολικό Πρόγραμμα Δράσης (ΣΠΔ) που είναι αμοιβαίως αλληλοσυμπληρούμενα. Κάθε σχολείο μπορεί να καταρτίσει το δικό του Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης (Σ.Α.Δ.), που αποτελεί μια δέσμευση όλων των μελών της σχολικής κοινότητας να εργαστούν αρμονικά και με πνεύμα συνεργασίας, προκειμένου να κινητοποιηθεί το σχολείο και να υιοθετήσει αειφόρο λειτουργία. Το Σχολικό Πρόγραμμα Δράσης (Σ.Π.Δ.) είναι ένας ουσιαστικός σχεδιασμός και χρονοπρογραμματισμός όλων των επιμέρους δράσεων που μπορεί να αναληφθούν από το σχολείο.
Εκτός όμως από την Ελληνική πρόταση που διατύπωσε η ομάδα του ΣΠΕ (η οποία δε βρίσκεται πλέον στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ), και η οποία μοιάζει σε αρκετά σημεία με την Αυστραλιανή εκδοχή, παρά τις αυτονόητες διαφορές, υπήρξε και η εκδοχή του Ηνωμένου Βασιλείου (2006) η οποία υιοθετούσε τις «Οκτώ Θύρες της Εκπαίδευσης για την Αειφορία». Στη σχετική ιστοσελίδα, που σημειωτέον, έχει αποσυρθεί επισήμως από το Υπουργείο Παιδείας του Ηνωμένου Βασιλείου, διαβάζουμε « Planning a Sustainable School. «Πλευρά δύο : Αειφόρα Σχολεία που υποστηρίζουν τις εθνικές προτεραιότητες (σημ. του Ηνωμένου Βασιλείου). Προκειμένου τα σχολεία να κάνουν τη δική τους δίκαιη συνεισφορά στις εθνικές προτεραιότητες, θα έχουν την ευκαιρία να προωθήσουν συμπεριφορές και τρόπους σκέψης όπου η ανάγκη γι αυτά είναι σαφώς προσδιορισμένη και συμφωνημένη με την Κυβέρνηση. Από αυτή την πλευρά, τα αειφόρα σχολεία μπορούν συμβάλλουν σε μια σειρά εθνικών προτεραιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων τομέων όπως η αειφόρος ανάπτυξη και η τοπική ευημερία. Η βρετανική στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη «Διασφαλίζοντας το μέλλον» (HMG, 2005), έχει ως στόχο να «επιτρέπει σε όλους τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να ικανοποιήσουν τις βασικές ανάγκες τους και να απολαμβάνουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής χωρίς να διακυβεύεται η ποιότητα της ζωής για τις μελλοντικές γενιές» (σημ. ο ορισμός της Αειφόρου Ανάπτυξης κατά Brutland). Βασικές προτεραιότητες του προγράμματος περιλαμβάνουν τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή, την αλλαγή του κλίματος, την προστασία των φυσικών πόρων και τις βιώσιμες κοινότητες. Το Εθνικό Πλαίσιο για τα Αειφόρα Σχολεία ερμηνεύει αυτές τις προτεραιότητες για τα σχολεία και τους προσφέρει μια σειρά από «πυλώνες» μέσα από τους οποίους θα καθορίσει τις αειφόρες πρακτικές. Οι πυλώνες είναι σημεία εισόδου - μια συλλογή από διακριτές και ολοκληρωμένες περιοχές εστίασης τις οποίες τα σχολεία μπορούν υιοθετήσουν και να αναλάβουν σχετική δράση. Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει τις τοπικές και τις εθνικές προτεραιότητες, κάθε ένας από τους πυλώνες αντλεί την έμπνευσή του από μια σειρά κυβερνητικές πολιτικές που αφορούν την αειφόρο ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής. Θα θέλαμε όλα τα σχολεία να αποδίδουν καλά σε όλους αυτούς τους πυλώνες μέχρι το 2020 και προσφέρει τις ακόλουθες συστάσεις σχετικά με αυτό.
(Η κυβερνητική πολιτική του Τόνι Μπλαιρ, για τα Αειφόρα Σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως δημοσιεύτηκε στο www.teachernet.gov).
Για τη συνέχεια του άρθρου διαβάστε εδώ
πηγή: http://www.esos.gr/
